Tiền Mãn Kinh

Tiền mãn kinh là giai đoạn chuyển tiếp sang thời kỳ mãn kinh. Vì thế trong giai đoạn này, cơ thể phụ nữ gặp phải những thay đổi đáng kể về sức khỏe, tâm sinh lý và vẻ bề ngoài. Vậy tiền mãn kinh là gì? Những dấu hiệu nhận biết cũng như cách điều trị tiền mãn kinh ra sao, trong bài viết này tôi sẽ cung cấp những thông tin tới chị em. 

Tiền mãn kinh (perimenopause) là giai đoạn chỉ thời kỳ chuyển tiếp trước thời kỳ mãn kinh, đánh dấu sự kết thúc của thời kỳ có thể sinh đẻ. Thông thường, thời gian của tiền mãn kinh thường kéo dài từ 2 - 5 năm, có trường hợp lâu hơn từ 7 - 10 năm. Mãn kinh ở phụ nữ thường rơi vào độ tuổi 45 - 58. Nếu thời kỳ này tới sớm hơn gọi là tiền mãn kinh sớm, có người đã gặp phải tình trạng tiền mãn kinh sớm ở tuổi 30. 

Ở thời kỳ này, nồng độ estrogen sụt giảm. Nồng độ estrogen cũng có thể thay đổi trong thời gian kinh nguyệt. Ở giai đoạn cuối, cơ thể sản xuất càng ít estrogen. Nếu trong 12 tháng liên tục không có chu kỳ kinh phụ nữ chính thức bước sang giai đoạn mãn kinh.

Giai đoạn tiền mãn kinh là chu trình tự nhiên trong sự phát triển sinh lý ở nữ giới mà ai cũng phải trải qua. Điều này do nội tiết tố suy giảm theo tuổi tác, đến một thời điểm nhất định buồng trứng giảm sản xuất estrogen và gây ra những triệu chứng của rối loạn nội tiết tố. 

Đây là nguyên nhân hoàn toàn tự nhiên. Nhưng cũng có một số nguyên nhân làm thúc đẩy quá trình chuẩn bị mãn kinh diễn ra nhanh và sớm hơn như: 

• Hút thuốc lá: Thời kỳ mãn kinh ở phụ nữ thường xuyên hút thuốc lá sẽ bắt đầu sớm hơn từ 1-2 năm. 
• Tiền sử gia đình: Phụ nữ có tiền sử gia đình bị mãn kinh sớm cũng có khả năng bị mãn kinh, mãn kinh sớm.
• Hóa trị / Xạ trị: Việc điều trị ung thư bằng hóa trị, xạ trị vùng chậu có thể ảnh hưởng tới thời gian tiền mãn kinh. 
• Phẫu thuật cắt bỏ tử cung - hai buồng trứng: Việc phẫu thuật cắt bỏ tử cung hoặc buồng trứng làm giảm sản xuất estrogen. 
• Chị em bị suy giảm buồng trứng hoặc mắc các bệnh có liên quan tới buồng trứng.
• Mắc một số bệnh như rối loạn chuyển hóa, rối loạn hệ miễn dịch,... 

Các triệu chứng tiền mãn kinh của mỗi người sẽ khác nhau. Có người sẽ có những triệu chứng rõ rệt, kết thúc nhanh chỉ sau vài năm nhưng có trường hợp các triệu chứng kéo dài dai dẳng, trở thành nỗi ám ảnh ở nữ giới. Sau đây, tôi sẽ chỉ ra một số triệu chứng điển hình như: 

• Rối loạn kinh nguyệt: Đây là triệu chứng điển hình nhất. Nữ giới ở giai đoạn này có thể gặp phải một số vấn đề về kinh nguyệt như: Không xác định được thời gian rụng trứng, khoảng thời gian giữa các chu kỳ kinh nguyệt trở nên ngắn hoặc dài hơn bình thường, lượng máu thay đổi, có thể mất kinh ở một vài chu kỳ. 
• Bốc hỏa hay nóng bừng: Theo các số liệu thống kê tôi đọc được, có tới ⅔ phụ nữ gặp phải hiện tượng này. Bốc hỏa là cảm giác đột ngột nóng và đổ nhiều mồ hôi trong thời gian ngắn, thường xảy ra ở xung quanh mặt hoặc phần trên của cơ thể. Một số trường hợp sẽ gặp tình trạng bốc hỏa kèm theo tim đập nhanh. Cơn bốc hỏa có thể kéo dài từ 1 - 3 phút.
• Đổ mồ hôi đêm: Triệu chứng này cũng giống như hiện tượng bốc hỏa. Hiện tượng này chưa được lý giải một cách rõ ràng. Như thông tin tôi đọc được, một số giải thuyết cho rằng những thay đổi ở vùng dưới đồi (vùng não điều chỉnh nhiệt độ của cơ thể) khiến cho nó đọc sai thông tin và cơ thể bắt đầu quá trình điều hòa nhiệt bằng cách làm giãn các mạch máu dưới da. Điều này làm cho cơ thể nóng lên và đổ mồ hôi, da chuyển sang màu đỏ. 
• Thay đổi vóc dáng cơ thể do chuyển hoá chậm và tăng cân: Sự sụt giảm nồng độ estrogen trong cơ thể khiến quá trình trao đổi chất và tích trữ nhiều chất béo hơn. Vì thế, nhiều phụ nữ có biểu hiện tăng cân trong giai đoạn này.
• Các vấn đề liên quan đến âm đạo: Do sự suy giảm của estrogen, các mô âm đạo bị mất bôi trơn và độ đàn hồi. Điều này làm cho âm đạo trở nên mỏng, khô, dễ rách và kém linh hoạt, gây ra một số vấn đề như: vùng kín có hiện tượng đau rát, có nguy cơ cao bị rách hoặc chảy máu âm đạo khi quan hệ tình dục, dễ nhiễm trùng đường tiết niệu, tiểu són, tiểu không tự chủ, giảm ham muốn. 
• Các vấn đề về tâm lý: Sự thay đổi nồng độ estrogen tác động tới não và thần kinh. Điều này ảnh hưởng tới tâm trạng và giấc ngủ, gây ra triệu chứng trầm cảm, mất ngủ, lo âu, tính khí thay đổi thất thường.
• Thay đổi về da và tóc: Ở giai đoạn này, da người phụ nữ thường khô ráp, giảm tính đàn hồi, dễ bị nhăn vùng mắt. Xuất hiện những vết đốm, tàn nhang. Tóc mất dần sắc tố, chuyển màu, rụng nhiều hơn. Móng tay giòn, dễ gãy, bề mặt móng gồ ghề.

Tiền mãn kinh có nguy hiểm không? Có ảnh hưởng gì không? Đây là câu hỏi không ít chị em thắc mắc và nhắn tin hỏi tôi. Ngoài những triệu chứng mà có thể nhìn và nhận thấy như tôi đã đề cập ở trên thì khi chị em bước vào thowig kỳ tiền mãn kinh chị em sẽ phải đối mặt với nhiều bệnh lý về xương khớp và chuyển hóa đơn. Những bệnh lý này có liên quan trực tiếp tới nồng độ estrogen.

Một số bệnh lý thường gặp ở giai đoạn này đó là: 

• Hay quên, dễ mắc bệnh Alzheimer

Estrogen có liên quan tới hệ thần kinh, điều phối chính cho hoạt động chuyển hóa của não bộ và cơ thể. Khi estrogen suy giảm sẽ làm giảm lượng đường chuyển hóa cho não, tăng chất độc (ketone trong não) và làm giảm hoạt động của não. Vì thế phụ nữ suy giảm estrogen tiền mãn kinh rất dễ bị sa sút trí nhớ. 

• Mất xương, loãng xương 

Sự thiếu hụt estrogen là một trong những nguyên nhân làm giảm mật độ xương. Hiện tượng này xảy ra khi chu kỳ kinh nguyệt không đều trong giai đoạn quanh mãn kinh. 

Estrogen có nhiệm vụ ngăn chặn chuyển hóa xương, giữ ổn định mức độ tạo xương và giảm số lượng và tuổi thọ của tế bào tủy xương. Vì thế, trong thời kỳ này, sự suy giảm của estrogen khiến giảm mật độ xương, giảm độ bền vững của xương và gây tình trạng mất xương, loãng xương.

• Dễ mắc phải các bệnh lý tim mạch

Sự suy giảm của estrogen trong giai đoạn này có thể làm tăng LDL Cholesterol (mỡ xấu), giảm HDL Cholesterol (mỡ tốt), gia tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về tim mạch như: mỡ máu cao, tăng huyết áp, xơ vữa động mạch. 

Quá trình tiền mãn kinh là giai đoạn chuyển đổi diễn ra dần dần nên không có thử nghiệm, xét nghiệm đơn lẻ nào để xác định phụ nữ đang trong quá trình này hay không. Tôi thấy các bác sĩ sẽ xem xét các thông tin bao gồm tuổi tác, lịch sử kinh nguyệt, những triệu chứng và sự thay đổi trên cơ thể mà phụ nữ đang phải trải qua.

Như tôi đã nói ở trên, đây là quá trình diễn ra tự nhiên nên hầu như các trường hợp không cần sự can thiệp y tế hay điều trị. Tuy nhiên, phụ nữ có thể áp dụng các biện pháp để điều trị các triệu chứng của thời tiền mãn kinh. 

Thuốc tây trị tiền mãn kinh

Dựa vào mức độ nặng nhẹ của các triệu chứng mà bác sĩ sẽ kê đơn thuốc phù hợp với tình trạng: 

• Liệu pháp thay thế hormone (HRT): Đây là phương pháp điều trị hiệu quả trong điều trị các triệu chứng tiền mãn kinh. HRT hoạt động bằng cách bổ sung estrogen tổng hợp vào cơ thể để giảm các triệu chứng như rối loạn vận mạch, lão hóa da, giảm khô âm đạo, góp phần cải thiện tình trạng mất xương, đau nhức xương khớp và các bệnh lý về tim. Loại thuốc bổ sung estrogen được bán dưới nhiều dạng như viên uống, miếng dán, gel, kem bôi. 
• Vaginal estrogen: Đối với chứng khô âm đạo, estrogen có thể được đưa trực tiếp vào âm đạo và được hấp thụ bởi các mô âm đạo. Phương pháp này có thể giúp âm đạo bớt khô ráp và làm dịu một số triệu chứng liên quan tới âm đạo. 
• Thuốc chống trầm cảm: Đây là loại thuốc ức chế tái hấp thu có chọn lọc serotonin. Thuốc có tác dụng làm dịu hiện tượng bốc hỏa và các triệu chứng tâm lý khác như phiền muộn, lo âu. 

Việc sử dụng thuốc điều trị tiền mãn kinh có thể gây ra một số tác dụng phụ, vì thế tôi khuyên chị em tuyệt đối không được tự ý mua thuốc và uống mà chưa có sự hướng dẫn của bác sĩ. 

Mẹo dân gian

Tại nhà, các chị em có thể áp dụng một số cách làm sau đây: 

• Bổ sung các loại thực phẩm tốt cho sức khỏe: Tiền mãn kinh ăn gì? Ở thời kỳ này, chị em phụ nữ nên ăn một số loại thực phẩm này để bổ sung thêm nội tiết tố nữ như các loại cá, các loại đậu, súp lơ xanh, các loại rau quả tươi, khoai lang và bơ. 
• Uống đủ lượng nước mỗi ngày: Theo khuyến cáo của chuyên gia, mỗi ngày mọi người cần uống đủ từ 1,5 - 2 lít nước. Nước giúp có thể đào thải các chất độc hại, làm da mềm mại, bớt nhăn hơn. Chị em cũng có thể uống nước lọc, nước canh hoặc nước ép các loại trái cây.
• Tập luyện thể dục thể thao: Việc giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng, mệt mỏi là điều vô cùng cần thiết. Chị em có thể tập luyện thể dục thể thao, tập yoga, khiêu vũ để cơ thể được thoải mái, dẻo dai. 

Thuốc đông y 

Theo tài liệu Đông y tôi nghiên cứu, phụ nữ ở độ tuổi 40, các chức năng tạng phủ đều bị suy khí, nhất là sự suy khí của tạng thận. Thận khí suy chủ yếu là tinh huyết suy gây ra làm cơ thể bị mất cân bằng âm - dương, ảnh hưởng tới sự hoạt động của các tạng phủ khác dẫn tới một số triệu chứng như kinh nguyệt không đều, bốc hỏa, giảm ham muốn, mất ngủ, khô hạn, hay cáu gắt, tính tình thay đổi,... 

Đông y là liệu pháp an toàn, lành tính, hiệu quả trị bệnh cao nên chị em hoàn toàn có thể yên tâm áp dụng. 

Một số bài thuốc được nhiều chị em sử dụng đó là: 

• Thuốc đông y cho phụ nữ tiền mãn kinh bị mất ngủ: Các nguyên liệu bao gồm: chem chép khô: 100g; thịt nạc heo: 100g; tóc tiên: 25g; muối. Chị em cho tất cả các nguyên liệu trên vào nồi nước đun sôi ở lửa nhỏ trong vòng 1h. Sử dụng như một món ăn bình thường. 
• Bài thuốc đông y chữa tiền mãn kinh bốc hỏa, đổ mồ hôi đêm: Chuẩn bị 30g phù tiểu mạch, 10 quả đại táo, 10g cam thảo. Rửa sạch các nguyên liệu trên và bỏ vào nồi cùng khoảng 2 chén nước. Đun ở lửa vừa tới khi cạn còn khoảng 1 chén thì tắt bếp. Kiên trì uống thuốc trong khoảng một tháng để giúp cải thiện tình trạng bốc hỏa và đổ mồ hôi đêm. 
• Thuốc Đông cho phụ nữ tiền kinh bị thể âm hư nội nhiệt: Thành phần bao gồm: Sinh địa, phục linh, trạch tả, thục địa, đơn bì, hoàng bá, tri mẫu, địa cốt bì, sinh mẫu địa, sơn thù nhục, sinh long cốt. Mỗi ngày sắc một thang thuốc và uống đều đặn trong khoảng 1 - 2 tháng. 
• Thuốc Đông y trị tiền mãn kinh bị thể âm hư can vượng: Chuẩn bị các thành phần: Sinh địa, hoài sơn, trạch tả, kỷ tử, hạ khô thảo, cúc hoa, sơn thù, đơn bì, bạch linh, sao dấm, câu đằng, bạch thược. Đem các nguyên liệu trên sắc cùng 2 chén nước, đun ở lửa vừa tới khi cạn còn 1 chén thì tắt bếp. Uống thuốc trong ngày và liên tục khoảng 1 - 2 tháng.

Tiền mãn kinh là giai đoạn mà bất kỳ phụ nữ nào cũng phải trải qua, các triệu chứng bệnh nặng hay nhẹ sẽ tùy thuộc vào mỗi người. Một số điều chị em cần lưu ý để vượt qua thời kỳ này đó là: 

• Khi thấy xuất hiện các triệu chứng, chị em cần đi khám ngay. 
• Xây dựng chế độ ăn uống hợp lý, lành mạnh và khoa học, bổ sung thêm nhiều thực phẩm giàu omega-3, vitamin, chất xơ,...
• Hạn chế ăn các loại thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ, thực phẩm không đảm bảo vệ sinh. 
• Luôn giữ tinh thần thoải mái, thư thái, không stress. 
• Tập luyện thể dục thể thao thường xuyên để cơ thể khỏe mạnh, nâng cao sức đề kháng,... 
• Khám sức khỏe định kỳ, đo mật độ xương, sàng lọc các bệnh lý thường gặp ở tuổi mãn kinh và các loại ung thư sinh dục để phát hiện sớm và điều trị kịp thời, hiệu quả.

Trên đây là những thông tin cần biết về tiền mãn kinh. Các triệu chứng của thời kỳ này có thể gây ra nhiều phiền toái, khó chịu cho chị em phụ nữ vì thế việc áp dụng các liệu pháp điều trị vô cùng cần thiết.