Dị Ứng Phấn Hoa Nổi Mề Đay: Triệu Chứng, Điều Trị Và Phòng Ngừa

Dị ứng phấn hoa nổi mề đay là dạng dị ứng thường gặp, gây ra các triệu chứng điển hình như ngứa ngáy, hắt hơi, chảy nước mũi,… Bên cạnh đó, nó có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị và kiểm soát tốt. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp những thông tin chi tiết giúp bạn hiểu rõ hơn về triệu chứng bệnh, các biến chứng và cách xử lý an toàn để bảo vệ sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống. 

Dị ứng phấn hoa nổi mề đay là gì?

Dị ứng phấn hoa nổi mề đay là một phản ứng bất thường của hệ miễn dịch đối với các hạt phấn hoa trong không khí. Khi cơ thể tiếp xúc với phấn hoa, hệ miễn dịch sẽ nhầm lẫn chúng với các chất gây hại và sản sinh ra các kháng thể chống lại chúng. Quá trình này giải phóng các chất như histamine, dẫn đến các triệu chứng dị ứng như mề đay, mẩn ngứa, hắt hơi, nghẹt thở,…

Có những người chỉ bị dị ứng phấn hoa trong khoảng thời gian nhất định (mùa khô lộng gió), nhưng có người bị ứng phấn hoa quanh năm. Điều này gây ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe của người bệnh.

Cơ chế hình thành mề đay khi dị ứng phấn hoa như sau:

• Tiếp xúc với phấn hoa: Khi hít phải hoặc tiếp xúc với phấn hoa, các hạt phấn hoa sẽ đi vào cơ thể qua đường mũi, miệng hoặc mắt.
• Kích hoạt hệ miễn dịch: Hệ miễn dịch của người bị dị ứng sẽ nhầm lẫn phấn hoa với các chất gây hại và sản sinh ra các kháng thể IgE đặc hiệu chống lại chúng.
• Liên kết với tế bào mast: Các kháng thể IgE sẽ liên kết với các tế bào mast – những tế bào miễn dịch có nhiều trong da, niêm mạc mũi, mắt và đường hô hấp.
• Giải phóng histamine: Khi tiếp xúc với các chất gây dị ứng như phấn hoa, các tế bào mast sẽ bị kích hoạt và giải phóng ra các chất trung gian hóa học, bao gồm histamine.
• Mề đay xuất hiện: Histamine gây ra giãn mạch máu, tăng tính thẩm thấu của mao mạch và kích thích các đầu dây thần kinh cảm giác, dẫn đến các triệu chứng mề đay.

Triệu chứng khi bị dị ứng phấn hoa nổi mề đay

Dưới đây là những triệu chứng phổ biến khi bị dị ứng phấn hoa:

• Da sưng đỏ: Da sưng đỏ, tạo thành các mảng mề đay, phù nề.
• Ngứa ngáy da: Cảm giác ngứa dữ dội, có thể lan rộng khắp cơ thể.
• Sổ mũi, nghẹt mũi: Nước mũi chảy nhiều, loãng, có thể kèm theo hắt hơi.
• Ngứa mắt: Mắt đỏ, ngứa, chảy nước mắt.
• Cảm giác khó chịu: Ho, hắt hơi, khàn giọng, khó thở.
• Mệt mỏi: Cơ thể mệt mỏi, thiếu sức sống.

Dị ứng phấn hoa nổi mề đay nguy hiểm không?

Mặc dù nổi mề đay do dị ứng phấn hoa thường không nguy hiểm và sẽ tự khỏi trong vòng vài ngày hoặc vài tuần, nhưng  một số trường hợp, nó có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng hơn như:

• Nhiễm trùng da: Việc gãi quá mức có thể làm tổn thương da, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và gây nhiễm trùng.
• Sốc phản vệ: Sốc phản vệ là một phản ứng dị ứng nghiêm trọng, đe dọa tính mạng, xuất hiện nhanh chóng và cần được cấp cứu ngay lập tức. Một số triệu chứng điển hình khi sốc phản vệ gồm: Khó thở, sưng môi, lưỡi hoặc cổ họng, chóng mặt, ngất xỉu, tim đập nhanh hoặc yếu.
• Viêm da mãn tính: Viêm da mạn tính có thể phát triển nếu nổi mề đay không được kiểm soát tốt, dẫn đến tình trạng da bị viêm, đỏ và ngứa kéo dài.
• Tăng nguy cơ mắc bệnh dị ứng khác: Người bị dị ứng phấn hoa và nổi mề đay có nguy cơ cao phát triển các bệnh dị ứng khác như hen suyễn, viêm mũi dị ứng.

Khi nào cần khám bác sĩ?

Dưới đây là dấu hiệu cảnh báo bạn cần đi khám bác sĩ lập tức:

• Nổi mề đay lan rộng: Nổi mề đay lan rộng khắp cơ thể, đặc biệt là ở mặt, cổ, họng hoặc lưỡi.
• Khó thở: Khó thở, thở khò khè hoặc thở dốc.
• Sưng cổ họng hoặc lưỡi: Sưng cổ họng hoặc lưỡi khiến bạn khó thở hoặc nuốt thức ăn.
• Chóng mặt hoặc ngất xỉu: Chóng mặt hoặc ngất xỉu do tụt huyết áp.
• Sốt cao: Sốt cao trên 38°C.
• Buồn nôn hoặc nôn: Buồn nôn hoặc nôn nhiều lần.
• Đau bụng dữ dội: Đau bụng dữ dội hoặc chuột rút.
• Thay đổi ý thức: Mơ hồ, lú lẫn hoặc mất ý thức.

Ngoài ra, người bệnh cũng nên thăm khám bác sĩ nếu:

• Nổi mề đay không cải thiện sau một tuần: Nổi mề đay không cải thiện sau một tuần hoặc trở nên tồi tệ hơn.
• Nổi mề đay gây ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày: Nổi mề đay khiến bạn khó ngủ, khó tập trung hoặc khó làm việc.
• Bạn có tiền sử hen suyễn hoặc các bệnh dị ứng khác: Bạn có tiền sử hen suyễn hoặc các bệnh dị ứng khác, chẳng hạn như dị ứng thực phẩm hoặc dị ứng côn trùng.

Chẩn đoán dị ứng phấn hoa nổi mề đay

Tiến hành chẩn đoán để xác định nguyên nhân chính xác gây ra tình trạng dị ứng và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

Khám lâm sàng:

• Bác sĩ sẽ khám lâm sàng để đánh giá các triệu chứng bên ngoài như nổi mề đay, viêm mũi, viêm kết mạc.
• Bác sĩ hỏi chi tiết về các triệu chứng, thời gian xuất hiện và mối liên quan với các yếu tố môi trường. Việc nắm rõ bệnh sử giúp bác sĩ xác định các yếu tố kích thích dị ứng.

Khám cận lâm sàng:

• Thử nghiệm da (Skin Prick Test): Một lượng nhỏ dung dịch chứa các dị nguyên (bao gồm phấn hoa) được đặt lên da, thường là ở cánh tay hoặc lưng. Sau đó, da sẽ được chích nhẹ để dung dịch thấm vào da. Nếu xuất hiện vết sưng đỏ tại vị trí chích sau khoảng 15 – 20 phút, đó có thể là dấu hiệu bạn bị dị ứng với dị nguyên đó.
• Xét Nghiệm Máu (RAST hoặc ELISA): Xét nghiệm máu giúp đo lường lượng kháng thể IgE đặc hiệu với các dị nguyên phấn hoa trong máu. Mức IgE cao cho thấy cơ thể bạn có phản ứng dị ứng với phấn hoa.
• Test khẳng định (Challenge test): Bác sĩ sẽ tiếp xúc bạn với một lượng nhỏ dị nguyên trong điều kiện kiểm soát y tế nghiêm ngặt để quan sát phản ứng của cơ thể. Đây là phương pháp chẩn đoán chắc chắn nhưng thường chỉ được thực hiện khi các phương pháp khác không mang lại kết quả rõ ràng.

Phương pháp điều trị

Có nhiều phương pháp điều trị dị ứng phấn hoa nổi mề đay, tùy từng tình trạng của người bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định loại thuốc phù hợp:

Mẹo dân gian chữa dị ứng phấn hoa nổi mề đay

Những trường hợp nổi mề đay do dị ứng phấn hoa mức độ nhẹ có thể áp dụng các mẹo dân gian dưới đây để giảm nhẹ triệu chứng.

Gừng

• Tác dụng: Gừng có tính ấm, giúp giảm viêm, giảm ngứa và cải thiện tuần hoàn máu. Đồng thời các hợp chất gingerol và shogaol có khả năng kháng viêm và chống oxy hóa mạnh mẽ, ngăn ngừa da bội nhiễm hiệu quả.
• Cách thực hiện: Rửa sạch gừng, giã nát và lấy nước cốt. Dùng bông tẩm nước cốt gừng thoa lên vùng da bị nổi mề đay. Ngoài ra, có thể pha trà gừng để uống hàng ngày.

Nha đam 

• Tác dụng: Nha đam chứa các hợp chất polysaccharide và glycoprotein có khả năng kháng viêm, ngăn ngừa da nhiễm trùng. Bên cạnh đó, các vitamin và dưỡng chất trong gel lá sẽ giúp dưỡng ẩm, làm dịu da và giảm ngứa.
• Cách thực hiện: Lấy phần gel trong suốt của nha đam thoa trực tiếp lên vùng da bị nổi mề đay, để 20 phút rồi rửa với nước.

Dầu dừa

• Tác dụng: Dầu dừa chứa các axit béo chuỗi trung bình như axit lauric, có khả năng kháng viêm và kháng khuẩn. Dầu dừa cũng giúp giữ ẩm cho da, ngăn ngừa khô và ngứa.
• Cách thực hiện: Thoa dầu dừa trực tiếp lên vùng da bị nổi mề đay, massage nhẹ nhàng cho dầu thấm vào da.

Bột yến mạch

• Tác dụng: Bột yến mạch chứa các hợp chất avenanthramide có khả năng kháng viêm và làm dịu da. Bên cạnh đó, loại bột này cũng giúp tạo lớp màng bảo vệ trên da, ngăn ngừa mất nước và giảm ngứa.
• Cách thực hiện: Hòa bột yến mạch với nước ấm tạo thành hỗn hợp sệt, thoa lên vùng da bị nổi mề đay và để khoảng 15 – 20 phút, sau đó rửa sạch bằng nước ấm.

Sử dụng thuốc Tây y

Các loại thuốc Tây được sử dụng phổ biến trong điều trị dị ứng phấn hoa gây nổi mề đay gồm:

• Thuốc kháng Histamine: Giúp giảm các triệu chứng ngứa, hắt hơi và chảy nước mũi bằng cách ức chế hoạt động của histamine, một chất gây phản ứng dị ứng trong cơ thể. Các thuốc phổ biến thuộc nhóm này gồm Cetirizine (Zyrtec), Loratadine (Claritin), Fexofenadine (Allegra).
• Thuốc Corticosteroid: Có tác dụng chống viêm mạnh, giúp giảm sưng và ngứa do dị ứng. Chúng có thể được sử dụng dưới dạng thuốc xịt mũi, thuốc uống hoặc thuốc bôi. Ví dụ như Prednisone (thuốc uống), Fluticasone (thuốc xịt mũi), Hydrocortisone (thuốc bôi).
• Thuốc ức chế Leukotriene: Giúp ngăn chặn các hóa chất gây viêm do cơ thể sản sinh khi phản ứng dị ứng. Loại thuốc thuốc nhóm ức chế Leukotriene phổ biến là Montelukast (Singulair).
• Thuốc giảm ngứa: Giúp giảm ngứa và sưng do dị ứng phẩn hoa gây ra. Thuốc được bào chế dạng bôi (Calamine lotion) hoặc dạng uống (Doxepin, Hydroxyzine).
• Thuốc kháng IgE: Là một loại kháng thể đơn dòng, giúp ngăn chặn hoạt động của IgE, một loại kháng thể gây dị ứng trong cơ thể. Loại thuốc kháng IgE được sử dụng phổ biến là Omalizumab.

Thuốc Tây mang lại hiệu quả giảm ngứa, sưng đỏ nhanh nhưng tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ. Do đó người bệnh cần sử dụng đúng theo hướng dẫn từ bác sĩ, dược sĩ để đảm bảo hiệu quả và an toàn.

Hướng dẫn phòng ngừa dị ứng phấn hoa nổi mề đay

Dưới đây là một số cách phòng ngừa hiệu quả để ngăn ngừa dị ứng phấn hoa nổi mề đay:

Hạn chế tiếp xúc với phấn hoa:

• Theo dõi dự báo phấn hoa: Cập nhật thông tin về lượng phấn hoa trong không khí để có thể hạn chế ra ngoài vào những ngày có lượng phấn hoa cao.
• Đóng cửa sổ và cửa ra vào: Giữ nhà cửa đóng kín để ngăn phấn hoa xâm nhập vào nhà.
• Sử dụng máy lọc không khí: Máy lọc không khí có thể giúp loại bỏ phấn hoa và các chất gây dị ứng khác khỏi không khí trong nhà.
• Đeo khẩu trang khi ra ngoài: Khẩu trang có thể giúp ngăn chặn phấn hoa xâm nhập vào đường hô hấp.
• Rửa mặt và tắm rửa thường xuyên: Rửa mặt và tắm rửa thường xuyên để loại bỏ phấn hoa bám trên da.
• Tránh phơi quần áo ngoài trời: Phơi quần áo trong nhà hoặc sử dụng máy sấy quần áo để tránh phấn hoa bám dính.

Tăng cường hệ miễn dịch:

• Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng: Chế độ ăn uống đầy đủ dưỡng chất, đặc biệt là vitamin C và omega-3, có thể giúp tăng cường hệ miễn dịch và giảm nguy cơ dị ứng.
• Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục thường xuyên giúp cải thiện sức khỏe tổng thể và tăng cường hệ miễn dịch.

Dị ứng phấn hoa có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bạn, tuy nhiên bằng cách áp dụng các biện pháp phòng ngừa và điều trị phù hợp, bạn có thể kiểm soát tốt tình trạng này và giảm thiểu những khó chịu mà nó gây ra. Nếu tình trạng nổi mề đay nghiêm trọng, kèm theo khó thở, chóng mặt, buồn nôn, cần đến cơ sở y tế để thăm khám và điều trị kịp thời.