Thoát Vị Đĩa Đệm Gây Teo Chân: Nguyên Nhân Và Cách Chữa

Thoát vị đĩa đệm gây teo chân là biểu hiện hay biến chứng cho thấy bệnh lý đã chuyển biến sang giai đoạn nặng. Đỗ Minh Tuấn tôi thấy rằng, bệnh nếu không được can thiệp điều trị sớm sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng vận động của bệnh nhân, tăng nguy cơ bại liệt. 

Thoát vị đĩa đệm gây teo chân là gì?

Thoát vị đĩa đệm là căn bệnh xương khớp không hiếm gặp. Bệnh có thể xảy ra ở bất kỳ đối tượng nào nhưng thường phổ biến ở người trung niên, cao tuổi, mắc các bệnh nền, chấn thương, vận động mạnh, làm việc quá sức,…

Bệnh lý có tính chất mãn tính và gần như không thể điều trị dứt điểm. Không ít bà con bị thoát vị đĩa đệm phải sống chung với bệnh suốt đời và thậm chí là đối mặt với những biến chứng nặng nề, ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe tổng thể và hệ thống xương khớp.

Một trong những biểu hiện nghiêm trọng do căn bệnh này gây ra là teo chân. Theo đó, tình trạng này thường xảy ra ở bệnh nhân bị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng như L4 L5, L5 S1. Bởi tổn thương tại những vị trí này sẽ tác động đến các chi dưới, từ đó bệnh nhân có thể bị teo 1 hoặc cả 2 bên chân.

Đây là biểu hiện cho thấy thoát vị đĩa đệm đã chuyển biến nặng nề qua nhiều giai đoạn. Thoát vị đĩa đệm gây teo chân là hệ quả của việc chủ quan không thăm khám và điều trị bệnh sớm. Nếu kéo dài, bệnh có thể gây bại liệt, tàn phế vĩnh viễn.

Teo chân do thoát vị đĩa đệm do đâu?

Tôi nhận thấy rằng, có rất nhiều nguyên nhân và yếu tố tác động đến cơ chế bệnh sinh. Thoát vị đĩa đệm thường xảy ra do chấn thương cột sống, quá trình lão hóa tự nhiên, do di truyền, sai tư thế trong thời gian dài, thừa cân – béo phì, chế độ sinh hoạt kém khoa học, chế độ dinh dưỡng nghèo nàn,…

Ở giai đoạn đầu, đĩa đệm ở đốt sống bị ảnh hưởng sẽ phình lồi làm tăng áp lực lên cơ quan này. Lúc này, bệnh nhân có cảm giác cơn đau khởi phát khi làm việc nặng nhưng không đáng kể. Đến khi bao xơ bị tổn thương nặng, rách và nhân nhầy trong đĩa đệm thoát ra ngoài, lệch khỏi vị trí ban đầu sẽ chèn ép lên ống sống, rễ thân kinh. Khi đó, bệnh sẽ gây ra các biểu hiện đau nhức lưng, sưng nóng, khó chịu, tê bì các chi dưới, đôi khi cảm giác ngứa ran, cứng khớp, yếu cơ bắp.

Nguyên nhân chính gây teo chân ở người bị thoát vị đĩa đệm là sự chèn ép dây thần kinh trong thời gian dài. Lượng máu tuần hoàn đến chân sẽ giảm hoặc thậm chí là tắc nghẽn hoàn toàn. Lâu dài các chi sẽ không được nuôi dưỡng và có xu hướng giảm kích thước và khối lượng.

Bên cạnh đó, tình trạng này cũng có thể là do bệnh nhân hạn chế vận động, đi lại. Cơn đau nhức, tê bì khiến người bệnh ngại sinh hoạt thay vào đó là ngồi hoặc nằm liên tục trong thời gian dài. Điều này kết hợp với tình trạng mạch máu, dây thần kinh bị chèn ép sẽ làm tăng nguy cơ teo chân.

Thoát vị đĩa đệm gây teo chân có nguy hiểm không?

Thoát vị đĩa đệm gây teo chân cảnh báo bệnh lý đang ở giai đoạn nặng. Nếu không được điều trị sớm sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí là đe dọa đến tính mạng. Có không ít trường hợp dù đã can thiệp điều trị bảo tồn nhưng vẫn không mang lại hiệu quả. Lúc này, bác sĩ chuyên môn sẽ cân nhắc mổ thoát vị đĩa đệm để ngăn chặn biến chứng nguy hiểm.

Có thể nhận thấy những ảnh hưởng của tình trạng teo chân do thoát vị đĩa đệm gây ra như giảm khả năng vận động, yếu cơ, khó đi lại, tê bì, nặng hơn là mất chức năng vận động phải ngồi xe lăn. Điều này khiến việc sinh hoạt trở nên khó khăn hơn.

Không chỉ teo chân, các biểu hiện tại cột sống thắt lưng vẫn sẽ tiến triển và gây đau nhức dữ dội, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng giấc ngủ, tinh thần, công việc, học tập của bệnh nhân. Lâu dài, cơ thể sẽ bị suy nhược, giảm hấp thu dưỡng chất và tạo tiền đề cho các bệnh cơ hội khác tấn công.

Hơn nữa, việc chèn ép rễ thần kinh, tủy sống trong thời gian dài còn khiến xương khớp suy yếu, đẩy nhanh quá trình thoái hóa khớp và gây ra nhiều bệnh xương khớp. Hầu hết các bệnh xương khớp đều có tính chất mãn tính và rất khó để điều trị dứt điểm mà không tái đi tái lại nhiều lần.

Các phương pháp chẩn đoán bệnh lý

Teo chân do thoát vị đĩa đệm gây ra thường dễ nhận biết thông qua quan sát bằng mắt thường. Tuy nhiên, để xác định chính xác mức độ tổn thương tại đĩa đệm bị tổn thương cũng như các biến chứng phát sinh, cần phải thực hiện các kỹ thuật xét nghiệm hình ảnh.

Do đó, trước khi tiến hành điều trị, bác sĩ chuyên môn sẽ yêu cầu bệnh nhân thực hiện công tác chẩn đoán lâm sàng và cận lâm sàng. Sau khi có kết quả kết hợp với các yếu tố như độ tuổi, bệnh nền, tình trạng sức khỏe, tiền sử bệnh lý,… sẽ xây dựng kế hoạch điều trị phù hợp.

Dưới đây là một số phương pháp chẩn đoán thoát vị đĩa đệm gây teo chân:

• Khai thác tiền sử bệnh lý, lịch sử dùng thuốc kết hợp hỏi các biểu hiện lâm sàng, thời gian cơn đau nhức bùng phát, đi lại, vận động,…
• Kế đến, bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân chụp X-quang để quan sát tình trạng cột sống có bị vẹo, lệch cột sống, hẹp ống sống, trượt cột sống,… Đây là thuật thuật chẩn đoán cần thiết trong điều trị thoát vị đĩa đệm.
• Chụp cộng hưởng từ MRI được chỉ định giúp xác định cụ thể tình trạng thoát vị đĩa đệm, vị trí tổn thương cũng như tần số thoát vị
• Chụp bao rễ thần kinh hiện ít được sử dụng nhưng nếu trường hợp không chỉ định chụp MRI sẽ thực hiện kỹ thuật này để thuận tiện trong việc theo dõi tổn thương do bệnh lý gây ra.
• Ngoài những kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh trên thì phương pháp chụp cắt lớp vi tính cũng có thể được chỉ định trong trường hợp nghi ngờ thoát vị đĩa đệm đi kèm với thoái hóa cột sống, vôi hóa dây chằng sau,…

Điều trị thoát vị đĩa đệm gây teo chân

Nếu những trường hợp bị thoát vị đĩa đệm ở mức độ nhẹ, giai đoạn đầu thì việc điều trị sẽ dễ dàng và có tỉ lệ phục hồi cao. Nhưng nếu tiến triển đến giai đoạn yếu cơ, tê liệt, teo chi dưới thì các phương pháp điều trị sẽ đáp ứng không tốt như ban đầu. Do đó, Tuấn tôi luôn khuyến khích bà con mắc bệnh nên chủ động thăm khám và khắc phục sớm nhất.

Theo đó, những phương pháp điều trị bảo tồn trong giai đoạn này chỉ giúp làm giảm cơn đau nhức, khó chịu, sưng nóng tại vị trí thoát vị. Hiệu quả cải thiện tình trạng teo chân, phục hồi chức năng vận động như ban đầu là rất khó. Nếu tiến triển nặng, không đáp ứng các  phương pháp điều trị bảo tồn, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật để kiểm soát.

Dưới đây là các phương pháp được áp dụng trong điều trị thoát vị đĩa đệm gây teo chân:

Dùng thuốc cải thiện triệu chứng

Các loại tân dược được dùng trong điều trị thoát vị đĩa đệm nói chung và thoát vị đĩa đệm gây teo chân nói riêng có tác dụng cải thiện các biểu hiện sàng, từ đó giúp làm giảm cảm giác khó chịu, nâng cao chất lượng cuộc sống của bệnh nhân cũng như làm giảm nguy cơ tiến triển của bệnh. Thực tế thì thuốc không có tác dụng trong việc phục hồi kích thước và khối lượng cơ bị teo.

Việc dùng thuốc cần tuân thủ theo chỉ dẫn của bác sĩ chuyên khoa. Bởi một số loại thuốc nếu lạm dụng quá mức có thể gây ra tác dụng phụ ảnh hưởng đến chức năng gan, thận, dạ dày hoặc thậm chí là tác động xấu đến sức khỏe xương khớp và khiến tổn thương đĩa đệm tồi tệ hơn.

Dưới đây là một số loại thuốc thường được dùng trong điều trị thoát vị đĩa đệm gây teo chân:

• Các loại thuốc giảm đau ở mức độ nhẹ như Paracetamol, Aspirin, Neurontin
• Thuốc kháng viêm không Steroid gồm Diclofenac, Meloxicam
• Một số loại vitamin nhóm B như B1, B6, B12,… Tốt cho thần kinh cũng có thể được dùng trong điều trị thoát vị đĩa đệm gây teo chân
• Nhóm thuốc giãn cơ gồm Duloxetine, Amitriptyline, Gabapentin…
• Một số loại thuốc có tác dụng giảm đau gây nghiện như Acetaminophen, Oxycodone,…
• Thuốc tiêm ngoài màng cứng cũng có thể được chỉ định trong những trường hợp bệnh nặng, đi kèm biểu hiện viêm, đau nhức dữ dội. Thông thường, bác sĩ sẽ dùng Corticosteroid tiêm trực tiếp vào màng cứng để kiểm soát triệu chứng.

Thông thường, thời gian sử dụng thuốc điều trị thoát vị đĩa đệm chèn dây thần kinh không quá 8 tuần. Nếu tình trạng bệnh không cải thiện, bác sĩ sẽ cân nhắc thay đổi các phương pháp điều trị khác phù hợp. Thường là các liệu pháp thay thế hoặc nếu bệnh nặng sẽ can thiệp phẫu thuật.

Vật lý trị liệu

Song song với việc sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, bệnh nhân còn có thể kết hợp với các liệu pháp vật lý trị liệu để cải thiện khả năng vận động, giảm chèn ép lên ống sống, rễ thần kinh, thúc đẩy tuần hoàn máu đến các chi, giảm hiện tượng teo chân đáng kể.

Các phương pháp vật lý trị liệu được bác sĩ hướng dẫn tùy thuộc vào mức độ tổn thương đĩa đệm, các biểu hiện đi kèm với từng độ tuổi khác nhau. Việc tập luyện đều đặn còn giúp cải thiện sức khỏe xương khớp, làm chậm tiến triển của bệnh.

Một số liệu pháp vật lý trị liệu thường được áp dụng trong điều trị bệnh, bao gồm:

• Vận động trị liệu: Đây là một trong những liệu pháp tác động tích cực đến quá trình điều trị thoát vị đĩa đệm nói chung và thoát vị đĩa đệm gây teo chân nói riêng. Một số bài tập, động tác được bác sĩ hướng dẫn sẽ giúp giảm đau, cứng khớp, tăng tuần hoàn máu đến các chi, giảm yếu cơ và teo chân. Để đạt được kết quả tốt, bệnh nhân cần tập luyện đều đặn và đảm bảo đúng tư thế.
• Điện trị liệu: Các thủ thuật điện trị liệu bệnh lý thường được áp dụng như siêu âm, sóng ngắn, kích thích xung điện, điều trị thoát vị đĩa đệm bằng laser,…Hầu hết những kỹ thuật này phù hợp với bệnh ở mức độ nhẹ, chưa xuất hiện biến chứng.
• Kéo giãn giảm áp cột sống: Việc tác động cơ học đúng cách lên cột sống ở người bị thoát vị đĩa đệm có tác dụng cân bằng và giải phóng các rễ thần kinh bị chèn ép. Từ đó làm giảm tê bì, teo chi và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm do bệnh lý gây ra.

Biện pháp chăm sóc, cải thiện tại nhà

Các biện pháp chăm sóc và cải thiện tại nhà có tác dụng làm giảm nhẹ cơn đau nhức, tê bì, cứng khớp, yếu cơ do bệnh lý gây ra. Bên cạnh đó, việc áp dụng đều đặn có thể cải thiện chức năng, cường độ vận động. Tuy nhiên, đây chỉ là biện pháp hỗ trợ, không có tác dụng điều trị dứt điểm bệnh thoát vị đĩa đệm gây teo chân.

Dưới đây là một số biện pháp tại nhà giúp cải thiện cơn đau nhức do bệnh lý gây ra:

• Chườm nóng/ lạnh: Tác động nhiệt nóng/ lạnh có tác động tích cực đến đĩa đệm bị tổn thương và làm giảm một số biểu hiện do bệnh lý gây ra. Tùy thuộc vào từng tình trạng mà bệnh nhân có thể lựa chọn chườm mát hoặc chườm nóng. Cần thực hiện nhiều lần trong ngày để đạt được hiệu quả tốt.
• Nghỉ ngơi: Nghỉ ngơi cũng là một trong những biện pháp giúp làm giảm cơn đau nhức ở cột sống thắt lưng. Khi cơn đau bùng phát, bạn cần nghỉ ngơi để tránh tăng áp lực lên vị trí thoát vị và khiến bệnh tiến triển nặng nề hơn. Tuy nhiên, sau khi cơn đau thuyên giảm, nên cố gắng đi lại, vận động nhẹ nhàng để tránh teo cơ, cứng khớp.
• Vận động nhẹ nhàng: Việc vận động tác động tích cực đến tuần hoàn máu đến các chi, giảm chèn ép dây thần kinh và ngăn chặn tình trạng teo khớp tiến triển nặng nề gây ra các biến chứng nguy hiểm.
• Bổ sung nhiều nước: Mỗi ngày nên uống từ 2 – 3 lít nước để giúp thúc đẩy quá trình trao đổi chất, thải độc, tốt cho sức khỏe tổng thể và xương khớp nói riêng. Ngoài nước lọc thì bà con cũng có thể uống nước ép trái cây tươi, sinh tố để giúp tăng cường sức đề kháng.
• Thực hiện đúng tư thế: Để làm giảm áp lực lên cột sống và ngăn ngừa tổn thương tiến triển nặng, bệnh nhân cần thực hiện đúng các tư thế ngồi, đi, đứng và nằm. Bên cạnh đó, cũng nên hạn chế ngồi, nằm quá lâu vì có thể làm tắc nghẽn mạch máu.
• Ăn uống khoa học: Cơn đau và các biểu hiện do thoát vị đĩa đệm gây ra ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe tổng thể. Do đó, người bệnh cần tăng cường bổ sung các thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất, tốt cho quá trình phục hồi bệnh. Đồng thời hạn chế các thực phẩm cay nóng, món ăn chứa nhiều gia vị và thức uống chứa các chất kích thích.
• Tận dụng một số thảo dược tự nhiên: Trong dân gian, có nhiều loại thảo dược tự nhiên có tác dụng giảm đau, chống viêm, tốt cho xương khớp và bồi bổ khí huyết. Bà con có thể tận dụng các thảo dược này để hỗ trợ quá trình điều trị đạt được kết quả tốt nhất. Một số vị thuốc có sử dụng như lá lốt, ngải cứu, cây cỏ xước, cây xương rồng, đu đủ xanh,…

Can thiệp phẫu thuật

Phẫu thuật là phương pháp điều trị cuối cùng đối với bệnh thoát vị đĩa đệm gây teo chân khi các phương pháp điều trị bảo tồn thất bại. Mục tiêu của can thiệp ngoại khoa là giải phóng dây thần kinh, tủy sống bị chèn ép, điều chỉnh đĩa đệm bị lệch, thay thế đĩa đệm nhân tạo. Từ đó kiểm soát các triệu chứng lâm sàng, khắc phục tình trạng teo chi dưới và ngăn chặn các biến chứng nguy hiểm.

Hiện nay, có rất nhiều phương pháp điều trị thoát vị đĩa bằng phẫu thuật. Tùy thuộc vào từng trường hợp mà có thể lựa chọn phương pháp mổ truyền thống hoặc mổ nội soi. Tuy nhiên, phương pháp này có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro và biến chứng nên trước khi tiến hành, bác sĩ sẽ phải cân nhắc mức độ rủi ro cũng như tỉ lệ thành công để mang đến kết quả tốt nhất cho bệnh nhân.

Thực tế thì không phải trường hợp nào cũng đáp ứng tốt sau khi phẫu thuật, đặc biệt là những trường hợp bệnh nặng, dù đã được phẫu thuật nhiều lần nhưng bệnh vẫn không cải thiện đáng kể. Điều này khiến bệnh nhân đối mặt với nhiều biến chứng và sống chung với bệnh suốt đời. Vì vậy, việc điều trị bệnh ở giai đoạn đầu là rất cần thiết.

Sau phẫu thuật, người bệnh phải mất một khoảng thời gian phục hồi, trong thời gian này cần phải nghỉ ngơi, dùng thuốc và tái khám theo lịch hẹn của bác sĩ. Cần thực hiện tốt các chỉ dẫn để đạt được kết quả điều trị tốt nhất, tránh phát sinh các biến chứng hậu phẫu thuật.

Phòng ngừa thoát vị đĩa đệm gây teo chân

Thoát vị đĩa đệm gây teo chân là tình trạng nặng cho thấy bệnh lý đã tiến triển nghiêm trọng. Việc điều trị trong trường hợp này sẽ mất nhiều thời gian và phức tạp hơn. Do đó, người bệnh cần can thiệp càng sớm càng tốt.

Để phòng ngừa biến chứng này, bà con cần lưu ý các vấn đề sau:

• Chủ động điều trị thoát vị đĩa đệm ngay khi phát hiện để ngăn chặn tình trạng yếu cơ, teo chân.
• Tuân thủ chỉ định của bác sĩ trong quá trình điều trị về sử dụng thuốc cũng như sinh hoạt hàng ngày để phòng ngừa tổn thương tiến triển.
• Thăm khám sức khỏe định kỳ để sớm phát hiện các vấn đề xương khớp tiềm ẩn và can thiệp chữa trị kịp thời.
• Tuyệt đối không chủ quan trước các biểu hiện đau nhức, tê bì các chi, cứng khớp,… Bởi đây có thể là dấu hiệu của thoát vị đĩa đệm và nhiều bệnh xương khớp khác.
• Tăng cường bổ sung các thực phẩm có lợi cho xương khớp cũng như sức khỏe tổng thể như sữa và các chế phẩm từ sữa, thịt, cá béo, rau xanh các loại, bơ, cam, bưởi, chuối, các loại đậu,…
• Tránh mang vác những vật nặng, lao động quá sức hoặc liên tục ngồi, đứng làm việc hoặc bất động một chỗ quá lâu
• Tránh thức khuya, ngủ không đủ giấc và căng thẳng thần kinh. Sau những giờ làm việc, cần dành thời gian thư giãn, vui chơi để giải phóng căng thẳng, những suy nghĩ tiêu cực.
• Vận động thể chất đều đặn và đúng cách là một trong những biện pháp quan trọng giúp phòng ngừa thoát vị đĩa đệm gây teo chân hiệu quả. Bạn nên lựa chọn các bộ môn có cường độ phù hợp với thể trạng như đi bộ, đạp xe, bơi lội, yoga,… và chỉ nên tập vừa sức.

Thoát vị đĩa đệm gây teo chân cần được điều trị sớm để phục hồi chức năng vận động và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Hy vọng với những thông tin được tôi cung cấp, bà con sẽ chủ động hơn trong việc thăm khám và khắc phục bệnh ngay ở giai đoạn nhẹ.