Thoái Hóa Cột Sống

Thoái hóa cột sống là bệnh lý diễn tiến âm thầm nhưng để lại hậu quả vô cùng nghiêm trọng. Do đó, phát hiện sớm và có hướng điều trị phù hợp là điều hết sức quan trọng để phòng tránh những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra. Muốn vậy, bà con cần có cái nhìn tổng quan nhất về bệnh lý này. Trong bài viết sau đây, tôi xin cung cấp những thông tin liên quan đến thoái hóa cột sống, gồm nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị, nhằm giúp bà con chủ động hơn trong phòng và chữa bệnh.

Bệnh thoái hóa cột sống là gì?

Cột sống là một cấu trúc được cấu tạo từ các đốt xương xếp chồng lên nhau, kéo dài từ hộp sọ đến xương chậu, được ngăn cách với nhau bởi lớp đĩa đệm. Bộ phận cột sống đóng vai trò như 1 sống trụ giúp nâng đỡ và phân tán trọng lực cơ thể. Đồng thời chi phối và kiểm soát hoạt động vận động của cơ thể chúng ta. Cũng chính vì vậy, đây là bộ phận dễ bị ảnh hưởng và chịu tác động xấu từ các yếu tố bên trong và bên ngoài cơ thể.

Một trong những bệnh lý phổ biến là thoái hóa cột sống với 2 vị trí thường gặp nhất là vùng cột sống thắt lưng và vùng cổ. Về cơ bản, 2 bệnh lý này có cơ chế hình thành và dễ bị tác động bởi các yếu tố chung như tuổi tác, tính chất công việc, thói quen, lối sống,… nhưng vẫn có một số khác biệt về triệu chứng, chẩn đoán,…

Trong bài viết này, tôi xin đưa ra khái niệm chung về bệnh thoái hóa cột sống để bà con có cái nhìn tổng quan nhất như sau. Thoái hóa cột sống là tình trạng sụn khớp cùng đĩa đệm bị bào mòn, tổn thương. Cụ thể, đầu tiên là sự suy giảm mật độ xương, cơ thể tập trung bù đắp phần thiếu, quá mức sẽ làm xuất hiện tình trạng lắng đọng canxi và mọc nhiều gai xương ở cột sống. Tiếp đến các sụn và xương dưới sụn bị phá hủy. Từ đó khiến bề mặt khớp, đĩa đệm, thân đốt sống bị biến đổi, biến dạng và hư hỏng.

Tìm Hiểu Thêm: Thoái Hóa Khớp – Dấu Hiệu Và Cách Trị Dứt Điểm

Nguyên nhân thoái hoá cột sống

Yếu tố hàng đầu gây ra bệnh thoái hóa cột sống là sự lão hóa của cơ thể do tuổi tác. Tuổi càng cao, các chức năng trong bộ phận của cơ thể càng kém hoạt động, bao gồm cả hệ thống xương khớp. Cụ thể, quá trình lão hóa tự nhiên khiến khả năng trao đổi chất và sản sinh tế bào mới ở xương khớp suy giảm, đĩa đệm dần mất nước, dây chằng xơ hóa, mô sụn bị bào mòn, phá hủy… Dần dần dẫn đến sự hư hại trong cấu trúc cột sống và trở nên thoái hóa.

Nói thoái hóa cột sống là bệnh của người già quả không sai. Tuy nhiên trên thực tế hiện nay, bệnh có xu hướng xuất hiện sớm ở một bộ phận người trẻ thường xuyên có những tác động xấu lên vùng cột sống. Do đó, bệnh còn bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như nghề nghiệp, cân nặng cơ thể, chấn thương, lối sống sinh hoạt, dị tật bẩm sinh… Để tôi làm rõ cho bà con hiểu:

• Chẩn thương hay dị tật bẩm sinh: Những người có tiền sử chấn thương cột sống, phẫu thuật xương đốt sống hoặc bẩm sinh có những dị tật trong cấu trúc cột sống sẽ có nguy cơ bị thoái hóa cao.
• Chế độ ăn thiếu dinh dưỡng: Khẩu phần ăn thiếu chất dinh dưỡng, đặc biệt là canxi, magie, kali, vitamin A, D,… sẽ làm cho các tổ chức kém nuôi dưỡng, đồng thời đẩy nhanh tốc độ bào mòn và phá hủy cột sống.
• Tư thế sinh hoạt sai: Một số người thường có thói quen ngồi xem tivi, máy tính quá lâu, nằm ngủ 1 tư thế, xách đồ bên tay thuận,… mà không biết chúng có thể làm sai lệch cấu trúc bình thường của cột sống và gây nên tình trạng thoái hóa sớm.
• Lối sống thiếu khoa học: Việc dung nạp nhiều đồ uống có cồn, thực phẩm nhiều dầu mỡ, tinh bột, thức khuya, tập thể thao quá sức, thường xuyên hút thuốc lá,… sẽ làm tăng nguy cơ đẩy nhanh sự thoái hóa các mô cột sống và xuất hiện gai đốt sống,…
• Do tính chất công việc: Bệnh xảy ra với những người thường xuyên phải làm các công việc nặng nhọc, cúi gập, khom người, mang vác nhiều,… Sự chèn ép quá tải lên các sụn khớp và đĩa đệm dễ khiến cột sống mất đường cong sinh lý, cấu trúc cơ thể bị sai lệch. Bên cạnh đó, những người có tính chất công việc phải ngồi nhiều, ít vận động,… cũng dễ xuất hiện tình trạng thoái hóa từ sớm do máu kém lưu thông và xương khớp trở nên xơ cứng hơn.

Triệu chứng thoái hoá cột sống

Có nhiều người hỏi tôi về cách nhận biết 2 bệnh lý thoái hóa cột sống thắt lưng và thoái hóa cột sống cổ. Theo tôi, cách phân biệt tốt nhất chính là dựa vào các dấu hiệu đặc trưng của từng dạng thoái hóa bên cạnh các triệu chứng chung như đau nhức xương khớp thoáng qua hoặc âm ỉ, co cứng cơ, khó vận động… Cụ thể:

Triệu chứng thoái hóa cột sống cổ

Thoái hóa đốt sống cổ ban đầu sẽ gây ra tình trạng hơi cứng cổ, đau nhẹ khi vận động cúi đầu, ngửa cổ… Về sau, cơn đau từ cổ lan dần xuống vùng gáy, 1 hoặc cả 2 bên cánh tay, lan sang cả tai, đầu, chẩm trán…, đau tăng lên khi người bệnh có vận động mạnh, hắt hơi, ho, nghiêng hoặc xoay đầu,…

Nếu để bệnh kéo dài dai dẳng sẽ làm xuất hiện thêm các triệu chứng tê bì tay, cánh tay, hoa mắt, đau đầu, yếu cơ, teo cơ, rối loạn bài tiết… Đây là dấu hiệu của tình trạng thoái hóa nặng và bắt đầu xuất hiện các biến chứng xấu.

Triệu chứng bệnh thoái hóa cột sống thắt lưng

Thoái hóa cột sống thắt lưng gây đau ở 1 hoặc 2 bên vùng cột sống thắt lưng, không lan sang các khu vực khác. Cơn đau thường xuất hiện sau một vận động mạnh, đột ngột hoặc trái tư thế, kèm theo là tình trạng co cứng cơ cạnh cột sống.

Bệnh khiến người bệnh gặp hạn chế trong các vận động xoay người, cúi lưng, nâng vật,… Trường hợp nặng hơn sẽ gây ra tình trạng tê liệt, yếu chân, biến dạng cột sống,…

Biến chứng của bệnh thoái hóa cột sống

Bên trong cấu trúc cột sống có ống sống chứa tủy sống và lỗ liên hợp gồm các rễ thần kinh và động mạch đốt sống. Do đó, đây được xem là vị trí dẫn truyền thông tin giữa não bộ với các cơ quan khác trong cơ thể. Cũng chính vì vậy, khi cột sống bị thoái hóa và tổn thương, ngoài việc làm hạn chế khả năng vận động và chống đỡ trọng lực cơ thể, bệnh còn có thể làm ảnh hưởng đến các chức năng quan trọng khác, dễ gây ra các biến chứng nguy hiểm.

Tùy vào dạng thoái hóa cột sống, biến chứng của bệnh cũng sẽ khác nhau. Cụ thể:

• Thóa hóa cột sống thắt lưng để lâu có để dẫn đến sự chèn ép các dây thần kinh, biến dạng cột sống như gù, vẹo, suy giảm thị lực, đau ngực, tê liệt 2 chi, thậm chí là tàn phế.
• Các dạng biến chứng của thoái hóa đốt sống cổ gồm thoát vị đĩa đệm, rối loạn tiền đình, bại liệt nửa người, rối loạn dây thần kinh thực vật gây tiểu tiện mất kiểm soát, rối loạn nhịp tim,…

Cách điều trị bệnh thoái hóa cột sống hiệu quả

Thoái hóa cột sống là bệnh lý xương khớp tiến triển theo thời gian, tăng dần về mức độ và triệu chứng. Tình trạng này nếu để kéo dài sẽ dẫn tới nhiều biến chứng nguy hiểm như tôi đã nói trên. Do đó tôi khuyên bà con nên thăm khám sớm để có phương án điều trị phù hợp và kịp thời. Cùng với đó, hiểu rõ các phương pháp điều trị hiệu quả hiện nay sẽ giúp bà con chủ động hơn trong bảo vệ sức khỏe của bản thân. Vì vậy, tôi xin nói rõ hơn về các biện pháp chữa thoái hóa cột sống cổ như sau:

Điều trị thoái hóa cột sống không dùng thuốc

Ở giai đoạn đầu của thoái hóa cột sống, người bệnh có thể áp dụng phương pháp điều trị không dùng thuốc với các hướng điều trị như ăn uống những thực phẩm có lợi cho sụn khớp, thay đổi lối sống, nghỉ ngơi thư giãn, tập luyện, vật lý trị liệu… Các biện pháp này hướng tới việc giảm đau, sửa chữa tư thế xấu, hạn chế và ngăn ngừa các yếu tố đẩy nhanh quá trình thoái hóa cột sống.

Đặc biệt đối với vật lý trị liệu, đây là phương pháp có hiệu quả tốt và được khuyến khích ưu tiên áp dụng nhờ khả năng giải phóng sự chèn ép rễ thần kinh cùng các mạch máu, tăng cường lưu thông máu, hạn chế co cứng cơ, triệt tiêu ổ viêm. Đồng thời đẩy nhanh tốc độ khôi phục cấu trúc mô sụn bị tổn thương, phục hồi khả năng vận động cho người bệnh. Một số liệu pháp vật lý trị liệu chữa thoái hóa cột sống phổ biến hiện nay là:

• Kéo giãn cột sống.
• Thấu nhiệt bằng sóng ngắn.
• Chườm nóng
• Dùng laser
• Châm cứu, bấm huyệt

Điều trị thoái hóa cột sống bằng thuốc

Mặc dù trong điều trị thoái hóa cột sống, thì phương pháp bảo tồn kết hợp không dùng thuốc và dùng thuốc được ưu tiên. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc như thế nào thì cần phải theo hướng dẫn của chuyên gia. Việc dùng thuốc sai cách không những không đem lại hiệu quả tích cực mà còn có thể gây ra tác dụng ngược. Vì thế mà mới hay có câu nói vui rằng” tiền mất tật mang”.

Dùng thuốc thì có 2 hướng là thuốc Tây y và thuốc Đông y. Mỗi phương pháp sẽ có nguyên tắc điều trị, ưu nhược điểm riêng, hiệu quả vì vậy cũng khác nhau. Cụ thể:

Điều trị bằng thuốc Tây y

Điều trị bằng thuốc Tây y là 1 trong những phương pháp điều trị thoái hóa cột sống phổ biến nhất hiện nay. Tuy nhiên, tôi khuyên bà con chỉ nên dùng thuốc khi các triệu chứng bắt đầu trở nên rõ ràng hơn, cơn đau tăng lên, xuất hiện ổ viêm,…hoặc bệnh không đáp ứng trị liệu với các phương pháp không dùng thuốc khác. Đồng thời, việc sử dụng phải tuân theo các chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Lý do bởi thuốc Tây y có dược tính cao, việc lạm dụng hoặc dùng sai cách có thể khiến bệnh diễn tiến phức tạp hơn và làm xuất hiện nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng.

Hầu hết, phác đồ điều trị chung cho bệnh nhân thoái hóa cột sống thường hướng vào các loại thuốc sau:

• Thuốc giảm đau: Việc dùng thuốc giảm đau sẽ dựa trên các bậc của WHO, bậc 1 là paracetamol, bậc 2 sẽ kết hợp paracetamol với tramadol hoặc codein, bậc 3 có tác dụng giảm đau mạnh là opiat và dẫn xuất của opiat.
• Chống viêm không steroid: Trong nhóm thuốc này, bác sĩ sẽ chỉ kê đơn 1 trong các loại thuốc như Diclofenac, Piroxicam, Meloxicam, Celecoxib, Etoricoxib,… Bà con tuyệt đối không được tự ý kết hợp thuốc trong nhóm bởi chúng có thể làm gia tăng tác dụng phụ.
• Thuốc giãn cơ: Thuốc giãn cơ phổ biến là eperisone, tolperisone,… Nhóm thuốc này hoạt động như một chất an thần tổng thể và được chia theo thời gian tác dụng như ngắn, trung bình, dài.
• Thuốc chống thoái hóa tác dụng chậm: Thuốc có tác dụng chậm, bà con phải dùng nhiều năm mới thấy được hiệu quả tích cực. Các loại thuốc phổ biến thường bao gồm Glucosamine sulfate, chondroitin sulfate, diacerein,…
• Một số loại thuốc khác: Ngoài ra còn một số loại thuốc khác như thuốc giảm đau thần kinh, vitamin nhóm B, corticoid,…

Điều trị bằng thuốc Đông y

Điều trị bằng thuốc Đông y khác với Tây y ở chỗ, thay vì khóa cơn đau tạm thời, cắt đứt triệu chứng thì thuốc Đông y chữa bệnh dựa trên cơ chế bệnh sinh chủ yếu nhằm loại bỏ các yếu tố có hại, cân bằng cơ thể và sửa chữa hư tổn từ sâu bên trong.

Cụ thể, nhờ việc xác định nguyên nhân gây bệnh là do sự tắc nghẽn, không thông, thuốc Đông y sẽ tập trung vào lưu thông khí huyết, khử tà khí, thông kinh hoạt lạc, bồi bổ tạng can thận, cường gân cốt,… Từ đó giúp giảm đau, chống viêm, cải thiện các triệu chứng bệnh hiệu quả. Đồng thời hỗ trợ tái tạo xương khớp tự nhiên, đẩy nhanh tốc độ hồi phục và nâng cao sức đề kháng cho cơ thể người bệnh.

Khi áp dụng thuốc Đông y, bà con nên lưu ý tuân theo hướng dẫn của lương y, thầy thuốc bởi thuốc được bốc dựa trên thể bệnh và chứng trạng của từng người. Hơn nữa, thời gian thuốc phát huy tác dụng của thuốc sẽ phụ thuộc vào cơ địa và mức độ bệnh trong từng trường hợp.

Tôi từng biết nhiều trường hợp sử dụng thuốc 1 thời gian không thấy hiệu quả liền bỏ dở và chuyển sang uống thuốc Tây. Thực chất không phải thuốc dùng không tốt mà thời gian phát huy tác dụng chưa đủ thì người bệnh đã sốt ruột bỏ ngang. Vì vậy tôi khuyên những ai quyết định dùng thuốc Đông y thì nên kiên trì và thực hiện nghiêm túc để có hiệu quả cao.

Điều trị bằng phẫu thuật

Khi người bệnh không đáp ứng với điều trị bảo tồn, hoặc tình trạng thoái hóa tiến triển nặng làm đĩa đệm bị thoát vị gây chèn ép thần kinh cùng tủy sống, liệt cấp tính các cơ bàn chân, vẹo cột sống,… bác sĩ có thể sẽ chỉ định người bệnh thực hiện điều trị bằng phương pháp phẫu thuật. Phẫu thuật có tác dụng giải phóng sự chèn ép thần kinh, nắn chỉnh để trả lại đường cong sinh lý cho cột sống.

Một số kỹ thuật mổ phổ biến hiện nay gồm thay đốt sống, cắt V xương chỉnh trục qua đĩa đệm, thay đĩa đệm nhân tạo, cố định cột sống, cắt bỏ lá đốt sống,… Tuy nhiên, phương pháp phẫu thuật vẫn tiềm ẩn nhiều biến chứng như tổn thương rễ thần kinh, nhiễm trùng sau mổ, cột sống suy yếu, tai biến trong gây mê,…

Lưu ý phòng ngừa thoái hóa cột sống cổ

Tuy thoái hóa cột sống là bệnh lý phát triển theo thời gian và chúng ta không thể quay ngược tiến trình lão hóa tự nhiên, nhưng phát hiện sớm và thay đổi tích cực lối sống sẽ giúp làm chậm quá trình thoái hóa, giảm thiểu mức độ hư hại sụn khớp và bảo vệ xương khớp chắc khỏe hơn. Bà con nên:

• Hạn chế thực hiện các công việc quá sức, mang vác nặng, chú ý điều chỉnh tư thế để giảm áp lực lên cột sống.
• Phẩn bổ thời gian ngủ nghỉ, thư giãn hợp lý. Nếu phải thực hiện các công việc ngồi nhiều, ít vận động,… thì nên cách 1-2 tiếng lại nghỉ ngơi và đứng dậy đi lại 1 lần để giúp xương cốt được thư giãn.
• Cân bằng cuộc sống, duy trì cân nặng ở mức hợp lý và tránh mắc các thói quen xấu như thức khuya, dung nạp đồ uống có cồn, hút nhiều thuốc lá, ăn nhiều thực phẩm nhiều đường, dầu mỡ, tinh bột,…
• Xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học, đủ chất, đặc biệt tích cực bổ sung các thực phẩm giàu canxi, magie, omega-3, vitamin D, K2,…
• Tập thể dục hằng ngày và đúng cách, vừa sức để tăng sức bền và dẻo cho xương khớp, nâng cao sức đề kháng cho cơ thể.

Trên đây là các thông tin liên quan đến bệnh lý thoái hóa cột sống. Việc nhận biết sớm và điều trị tích cực là điều vô cùng quan trọng trong phòng và chữa thoái hóa. Hy vọng qua bài viết sẽ giúp bà con chủ động hơn để bảo vệ sức khỏe của mình một cách tốt nhất.