Lịch Sử Y Học Cổ Truyền Việt Nam (Lời tự sự của Tuấn tôi gửi đến bà con)

Khi Tuấn tôi ngồi đây, ngẫm lại những trang sử vàng son của y học cổ truyền nước mình, lòng không khỏi tự hào và cảm xúc dâng trào. Bao đời nay, y học cổ truyền không chỉ là hành trang của bao thế hệ người Việt, mà còn là biểu tượng của trí tuệ, sáng tạo và lòng nhân ái.

Thời Cổ Đại (Thế kỷ I – Thế kỷ III sau Công Nguyên)

Bà con thử tưởng tượng, khi chúng ta còn sống trong những làng quê nhiệt đới, giữa cái nắng chang chang và mùa mưa bất tận, tổ tiên ta đã học cách đối mặt với sốt rét, bệnh thời khí, và những căn bệnh nhiễm trùng đường ruột. Không sách vở, không trường lớp, chỉ bằng sự quan sát thiên nhiên, ông bà đã phát hiện ra sức mạnh kỳ diệu của các loại cây cỏ như trầu, cau, gừng, hành, tỏi, ớt, riềng, chè xanh… Những thứ tưởng chừng đơn sơ ấy lại là những “thần dược” bảo vệ sức khỏe con người.

Mỗi chiếc răng nhuộm đen, mỗi ngụm chè xanh, đâu chỉ là phong tục? Đó là cách tổ tiên ta bảo vệ răng miệng, phòng sâu răng, giữ lấy nét duyên thầm của người Việt cổ.

Thời Trung Đại (Thế kỷ III – Thế kỷ XVII sau Công Nguyên)

Giai đoạn đầu dưới ách đô hộ phương Bắc (179 trước CN – 938 sau CN)

Dưới sự đô hộ của các triều đại Hán, Đường, Tống…, y học Việt Nam bắt đầu có cơ hội tiếp xúc với y học kinh điển phương Bắc. Những dược liệu quý của nước ta như ý dĩ, sắn dây, sả, trầu, cau… đã vang danh khắp nơi, được ghi nhận trong các sách thuốc lớn của Trung Quốc. Đây không chỉ là minh chứng cho sự phong phú của dược liệu Việt, mà còn là cách để y học ta hòa nhập mà không hòa tan.

Thời Ngô, Đinh, Lý, Trần (938 – 1788)

Bước sang thời kỳ độc lập, Tuấn tôi thấy rõ hơn cái chất tự chủ trong y học của người Việt. Tinh thần “Nam dược trị Nam nhân” của danh y Tuệ Tĩnh đã đánh dấu một trang sử mới. Ông không chỉ ghi danh với tác phẩm Nam Dược Thần Hiệu, mà còn truyền bá tư tưởng rằng, người Việt nên dùng thuốc Nam để chữa bệnh của chính mình.

Trong bối cảnh Phật giáo, Đạo giáo và Nho giáo đan xen, y học cổ truyền không chỉ là chữa bệnh, mà còn là cách sống, cách tu dưỡng tâm thân. Từ các tác phẩm như Châm Cứu Tiệp Hiệu Diễn Ca, Bảo Anh Lương Phương, đến bộ luật Hồng Đức với quy định về y đức, tất cả đều phản ánh sự trưởng thành của nền y học nước nhà.

Thời Cận Đại (Thế kỷ XVII – Thế kỷ XX sau Công Nguyên)

Thời kỳ Nguyễn (1802 – 1884)

Y học thời này là sự kế thừa và phát triển từ những nền tảng trước đó. Dưới thời Nguyễn, Tuấn tôi nhận thấy các thầy thuốc vẫn tiếp tục biên soạn và nghiên cứu. Các tác phẩm như Xuân Đình Y Án, Thạch Nha Kính thể hiện rõ sự chăm chút trong từng lý luận y học.

Thời Pháp Thuộc (1884 – 1945)

Trong giai đoạn khắc nghiệt này, thực dân Pháp cố tình hạn chế Đông y, nhưng người Việt vẫn kiên trì gìn giữ vốn quý dân tộc. Hội Y học Trung kỳ, Bắc kỳ, Nam kỳ được lập ra để đấu tranh cho y học cổ truyền. Các tác phẩm như Vệ Sinh Yếu Chỉ, Nam Dược Bộ, Y Học Tùng Thư không chỉ bảo tồn mà còn phổ cập kiến thức y học đến người dân.

Y Học Cổ Truyền Trong Thời Hiện Đại (1945 – Nay)

Thưa bà con, sau khi giành được độc lập, y học cổ truyền tiếp tục được quan tâm đặc biệt. Chính Bác Hồ đã nhấn mạnh: “Y học dân tộc cần kết hợp với y học hiện đại để phục vụ nhân dân”. Điều này không chỉ là kim chỉ nam, mà còn là niềm tự hào để chúng ta phát triển một nền y học vững mạnh.

Hơn 50 năm qua, các trường đại học y trong nước đã đưa y học cổ truyền vào giảng dạy. Những công trình như Dược Điển Việt Nam, Những Cây Thuốc Và Vị Thuốc Việt Nam của Đỗ Tất Lợi, hay Hải Thượng Y Tôn Tâm Lĩnh tiếp tục là ánh sáng dẫn đường cho thế hệ mai sau.

Lời Kết

Tuấn tôi tin rằng, y học cổ truyền không chỉ là một ngành khoa học, mà còn là văn hóa, là tâm hồn của dân tộc. Khi chúng ta hiểu, trân trọng và phát huy y học cổ truyền, chính là chúng ta đang giữ gìn một phần cốt lõi của đất nước mình.

Bà con hãy nhớ, mỗi thang thuốc Nam, mỗi huyệt đạo châm cứu không chỉ chữa lành thể xác, mà còn nuôi dưỡng tinh thần, gắn kết con người với thiên nhiên. Hãy để y học cổ truyền mãi là niềm tự hào, là ánh sáng dẫn đường cho sức khỏe của cộng đồng.

(Tuấn tôi xin gửi lời chúc sức khỏe đến bà con và mong được tiếp tục đồng hành trên hành trình tìm hiểu y học cổ truyền của nước ta.)