Viêm xoang cấp ở trẻ em: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị [CÁC BẬC PHỤ HUYNH THAM KHẢO]

Viêm xoang cấp ở trẻ em là một trong những bệnh lý viêm đường hô hấp khá phổ biến. Đây là bệnh lý các bậc phụ huynh hết sức cảnh giác bởi nếu chủ quan có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe cũng như sự phát triển về sau của trẻ. Nội dung bài viết dưới đây tôi đã biên soạn chi tiết về chứng bệnh này, các bậc phụ huynh có thể tham khảo để chủ động phòng và chữa bệnh cho con.

Viêm xoang cấp ở trẻ em là bệnh gì?

Viêm xoang cấp ở trẻ em xảy ra khi các con bị nhiễm trùng hệ thống xoang và các triệu chứng của bệnh có biểu hiện kéo dài dưới 4 tuần.

Xoang có cấu tạo rỗng, đâu là nơi lưu dẫn chất dịch trong cơ thể, có tác dụng giúp làm ẩm không khí khi đi vào mũi và cung cấp oxy cho não bộ. Ngay khi trẻ được sinh ra đã có ngay các xoang hàm và xoang sàng. Còn các xoang trán sẽ phát triển khi trẻ trong độ tuổi từ 4 đến 7 tuổi,  các xoang bướm sẽ phát triển hoàn thiện khi trẻ 17 đến 18 tuổi.

Bao bọc các xoang này là các lớp niêm mạc có khả năng tiết chất dịch để chống lại sự tấn công của vi khuẩn và virus gây bệnh. Khi những lớp niêm mạc này bị viêm nhiễm, sẽ ảnh hưởng đến chức năng sinh lý của xoang, từ đó dẫn tới viêm xoang cấp ở trẻ em.

Hiện nay, theo thống kê ở nước ta mỗi năm có khoảng 20% trẻ bị viêm xoang cấp, trong đó bệnh thường gặp nhất là ở trẻ em dưới 6 tuổi.

Nguyên nhân gây viêm xoang cấp ở trẻ em

Theo ghi chép trong các tài liệu y học mà tôi đọc được, viêm xoang cấp ở trẻ em khởi phát do nhiều nguyên nhân khác nhau. Trong đó, một số nguyên nhân chính khiến bệnh khởi phát được xác định bao gồm:

• Nhiễm khuẩn đường hô hấp: Trẻ bị mắc các bệnh viêm họng, viêm amidan, viêm VA, viêm tai giữa… hoặc vừa bị cảm cúm kéo dài trên 10 ngày thì nguy cơ cao bị viêm xoang cấp. Bởi lẽ các loại virus, vi khuẩn sẽ theo đường tai mũi họng lây lan nhanh chóng sang các xoang và gây nhiễm trùng tại đây.
• Không khí lạnh: Khi trời trở lạnh hoặc thường xuyên ở trong điều hòa lạnh, không khí lạnh và khô sẽ làm giảm chức năng của hệ thống lông chuyển trong mũi. Khi đó mũi sẽ tiết nhiều dịch nhầy, các loại vi khuẩn, virus gây bệnh cũng dễ dàng xâm nhập vào hệ thống xoang và gây bệnh.
• Tiếp xúc với môi trường bị ô nhiễm, hóa chất độc, khói thuốc lá: Môi trường ô nhiễm chứa nhiều hóa chất độc hại sẽ là điều kiện thuận lợi cho các loại vi khuẩn, vi trùng gây nhiễm khuẩn thứ phát và hình thành bệnh viêm xoang ở trẻ.
• Dị hình mũi: Vách ngăn dị dạng, trong mũi có polyp, khối u có thể làm thay đổi thông khí của xoang, từ đó gây tắc nghẽn cơ học và tạo điều kiện thuận lợi cho các tác nhân gây bệnh phát triển khiến hệ thống xoang bị viêm nhiễm và mưng mủ.

Ngoài những tác nhân chính kể trên, trẻ còn dễ bị viêm xoang nếu có một trong các yếu tố sau:

• Thiếu chất dinh dưỡng, cơ thể suy nhược
• Trẻ dùng thuốc có chứa Corticoid kéo dài
• Trẻ có cơ địa dị ứng, dễ bị mẫn cảm với các yếu tố dị nguyên
• Có cha mẹ bị nhiễm HIV/AIDS
• Trẻ bị trào ngược dạ dày thực quản nhiều

Triệu chứng của viêm xoang cấp ở trẻ em

Với những triệu chứng gần giống với viêm mũi do virus hay viêm mũi dị ứng đã khiến không ít người bị nhầm lẫn. Vậy nên các bậc phụ huynh cần phải nhận biết rõ các triệu chứng điển hình của bệnh viêm xoang cấp để không bỏ qua bệnh hay điều trị sai cách gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của con trẻ. Theo đó để nhận biết bệnh, các bố mẹ có thể căn cứ vào những dấu hiệu dưới đây:

• Trẻ ngạt mũi, tắc mũi kéo dài: Nếu tình trạng sổ mũi, ngạt mũi kéo dài trên 10 ngày thì hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ ngay để kiểm tra, thăm khám và điều trị sớm. Với tình trạng ngạt, tắc mũi trẻ có thể bị 1 bên hoặc cả  bên.
• Dịch mũi có màu vàng, xanh đặc: Nếu bị viêm mũi dị ứng hoặc cảm cúm thì dịch mũi sẽ có màu vàng trong và lỏng còn khi bị viêm xoang thì dịch mũi sẽ chuyển sang màu vàng – xanh, lúc này đã xuất hiện tình trạng nhiễm khuẩn.
• Trẻ sốt cao, mệt mỏi, chán ăn: Khi bị nhiễm khuẩn thường khiến cho trẻ bị sốt cao, lý do là bởi lúc này cơ thể trẻ đang tăng nhiệt độ nhằm tiêu diệt các loại vi khuẩn, virus gây bệnh. Mặc dù hiện tượng sốt ở trẻ không phổ biến như người lớn nhưng cũng là dấu hiệu để nhận biết trẻ đã bị viêm xoang.
• Đau đầu, đau mặt: Nếu thấy các con thường xuyên kêu đau đầu, đau mặt thì các bậc phụ huynh hay nghĩ ngay đến trường hợp con đã bị viêm xoang. Trường hợp trẻ bị đau nhức vùng gáy lan nhanh đến đỉnh đầu thì đây là triệu chứng của viêm xoang sàng sau hoặc viêm xoang bướm. Kèm theo hiện tượng đau đầu, đau mặt là biểu hiện khịt mũi, không xì mũi.
• Sưng phù mắt, tấy đỏ quanh mắt: Đây là triệu chứng thường thấy khi trẻ bị viêm xoang sàng và xoang hàm. Bởi vì hai xoang này nằm gần ở mắt, dây thần kinh thị giác nên khi bị viêm nhiễm sẽ tác động rất mạnh đến mắt.
• Ho nhiều, đau rát họng: Do xoang bướm và xoang sàng thuộc nhóm xoang sau nên dịch xuất tiết sẽ chảy xuống thành họng chứ không đổ về mũi để chảy ra ngoài. Khi đó dịch viêm sẽ mang theo các loại vi trùng, vi khuẩn gây viêm nhiễm tại họng và khiến cho trẻ bị viêm họng, kèm theo đó là những triệu chứng ho nhiều, cổ họng bị đau rát.

Trẻ bị viêm xoang cấp có nguy hiểm không?

Với trẻ nhỏ, viêm xoang cấp ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe cũng như sự phát triển của trẻ. Bởi lẽ với hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, các loại vi khuẩn, virus gây bệnh có thể di chuyển đến những cơ quan lân cận gây viêm nhiễm và để lại nhiều biến chứng. Một số biến chứng thường gặp ở trẻ khi bị viêm xoang cấp có thể kể đến như:

• Nhiễm trùng mắt: Viêm dây thần kinh thị giác sau nhãn cầu, viêm mí mắt – túi lệ, viêm tấy ổ mắt… là những biến chứng thường gặp ở trẻ. Lý do là bởi mắt là cơ quan được bao bọc bởi hệ thống xoang nên khi các xoang bị viêm thì mắt cũng sẽ dễ bị ảnh hưởng. Nguy cơ gặp biến chứng này có thể lên đến 85%, thậm chí nếu không can thiệp kịp thời có thể dẫn đến mù lòa.
• Viêm tai mũi họng: Viêm tai giữa ứ dịch, viêm amidan, viêm họng, viêm VA… là những tác nhân dẫn đến viêm xoang ở trẻ em và ngược lại khi bị viêm xoang thì các con sẽ rất dễ gặp phải những biến chứng này. Tình trạng viêm nhiễm tại các cơ quan này có thể ảnh hưởng đến khả năng nghe nhìn, phát triển ngôn ngữ, trí tuệ của trẻ.
• Biến chứng nội sọ: Ở giai đoạn cấp tính biến chứng này khá ít gặp nhưng vẫn có thể xảy ra. Viêm xoang sàng có thể khiến trẻ bị nhiễm trùng gây nên tình trạng áp xe mắt và hình thành túi mủ trong góc mắt. Nếu mủ vỡ có thể khiến mắt bị mù lòa và gây nên nhiều biến chứng nội sọ rất nguy hiểm.

Các phương pháp điều trị viêm xoang cấp ở trẻ em

Viêm xoang cấp ở trẻ em có thể điều trị dứt điểm nếu các bậc phụ huynh tiến hành thăm khám và điều trị kịp thời với phác đồ phù hợp. Với bệnh lý viêm xoang cấp ở trẻ hiện được điều trị bằng những phương pháp dưới đây:

Áp dụng các mẹo chữa bệnh tại nhà

Lựa chọn các mẹo dân gian để chữa bệnh cho con hiện cũng là phương pháp được nhiều phụ huynh tin tưởng lựa chọn. Đây cũng là cách để hạn chế tối đa việc lạm dụng thuốc kháng sinh. Thực tế, chỉ có một số mẹo dân dân có thể áp dụng để điều trị viêm xoang cho trẻ an toàn như:

• Xông mũi với tinh dầu: Các bố mẹ có thể dùng tinh dầu tràm, tinh dầu bạc hà hay tinh dầu sả chanh để chữa viêm xoang cho trẻ. Chỉ cần nhỏ 1-2 giọt tinh dầu vào trong bát nước nóng và cho trẻ xông mũi khoảng 15 phút. Mặc dù việc xông mũi giúp cải thiện tình trạng ngạt mũi, khó chịu mà các con đang gặp phải, tuy nhiên phương pháp này chỉ thích hợp dùng cho trẻ trên 2 tuổi. Ngoài ra các bậc phụ huynh hãy tham khảo tư vấn của bác sĩ để chọn được loại tinh dầu cho phù hợp.
• Vệ sinh mũi bằng nước muối sinh lý: Phương pháp này được khá nhiều bác sĩ chuyên khoa khuyến khích nên áp dụng. Phương pháp này có thể áp dụng cho cả trẻ sơ sinh với tác dụng hỗ trợ diệt khuẩn vùng mũi rất hiệu quả. Để rửa mũi cho trẻ, cha mẹ chỉ cần cho nước muối sinh lý vào một chiếc xi lanh hoặc bình nhỏ mũi, sau đó đặt đầu trẻ nghiêng sang một bên và thực hiện bơm nước muối vào bên mũi cao hơn để nước thông từ bên mũi cao xuống bên mũi thấp. Sau đó thực hiện tương tự với bên mũi còn lại.
• Dùng lá lốt: Trong lá lốt chứa nhiều tinh dầu và các hoạt chất như piperin, piperidin, có tác dụng như một chất kháng sinh, giúp giảm viêm rõ rệt. Nếu dùng lá lốt để chữa viêm xoang bà con có thể đem lá lốt rửa sạch rồi ngâm trong nước muối, sau đó vớt ra cho ráo nước rồi cắt nhỏ lá lốt rồi đem say nhuyễn. Chắt lấy nước cốt và nhỏ trực tiếp vào mũi 1-2 giọt. Sau vài phút, dịch nhầy trong xoang sẽ được làm loãng, bạn chỉ cần xì nhẹ để đẩy chúng ra ngoài. Với mẹo này có thể áp dụng 2 – 3 lần/ngày.

Mặc dù các mẹo dân gian mang lại hiệu quả khá tích cực nhưng chỉ mang tính chất hỗ trợ điều trị, giúp thuyên giảm triệu chứng để trẻ đỡ bị tắc nghẹt mũi, hoàn toàn không giúp điều trị bệnh tận gốc. Nếu các bậc phụ huynh lạm dụng những mẹo dân gian này sẽ làm tăng nguy cơ tái phát, thậm chí khiến bệnh trở nên nặng hơn.

Chữa viêm xoang cấp ở trẻ em bằng thuốc Tây y

Trong tây y, điều trị viêm xoang cấp ở trẻ em sẽ tuân theo nguyên tắc tiêu diệt vi khuẩn, virus, nấm đồng thời phòng tránh các dị nguyên xâm nhập vào cơ thể và giúp làm giảm các triệu chứng lâm sàng của bệnh. Một số loại thuốc hay được sử dụng để điều trị viêm xoang cấp cho trẻ bao gồm:

• Thuốc kháng sinh: Thuốc được sử dụng kéo dài trong khoảng từ 7 – 14 ngày tùy vào mức độ viêm nhiễm mà các con đang gặp phải. Một số loại thuốc được dùng bao gồm kháng sinh nhóm beta-lactam, Cephalosporin, Macrolid,…
• Thuốc xịt mũi: Thuốc này có tác dụng chống xung huyết, giảm tiết dịch nhầy và tình trạng tắc nghẹt mũi. Tùy từng trường hợp mà có thể dùng thuốc xịt mũi chứa chứa 0,05% Oxymetazoline hoặc Xylometazoline. Thông thường những loại thuốc này chỉ được sử dụng trong 4 ngày, với trường hợp nặng chỉ được dùng nhiều nhất là 7 ngày.
• Thuốc kháng viêm: Thuốc kháng viêm chứa Corticoid có tác dụng giảm phù nề niêm mạc mũi xoang rất hiệu quả. Tuy nhiên chỉ được dùng thuốc này khi có chỉ định của bác sĩ, các bố mẹ tuyệt đối phải tuân thủ theo đúng hướng dẫn của bác sĩ về liều lượng, tần suất uống thuốc.

Dùng thuốc Tây y sẽ giúp cải thiện các triệu chứng một cách nhanh chóng nhưng việc dùng thuốc phải rất thận trọng và không được lạm dụng một cách bừa bãi. Đặc biệt với những trẻ dưới 2 tuổi cần phải sử dụng chuẩn chỉnh theo đúng liều lượng, bởi bất cứ tác dụng phụ nào của thuốc cũng gây nguy hiểm đối với sức khỏe của trẻ.

Trong trường hợp trẻ dùng thuốc mà không đáp ứng hoặc xuất hiện bất thường về mặt cấu trúc mũi thì các bác sĩ sẽ cân nhắc để thực hiện thủ thuật chỉnh hình hoặc dẫn lưu xoang. Nếu trẻ bị viêm VA mà mắc viêm xoang sẽ thực hiện nạo VA và phẫu thuật dẫn lưu. Mặc dù phương pháp này mang lại hiệu quả tích cực nhưng trước và sau khi phẫu thuật có thể tiềm ẩn các biến chứng nên các bậc phụ huynh cần phải cân nhắc kỹ trước khi thực hiện.

Điều trị viêm xoang cấp ở trẻ bằng thuốc Đông y

Điều trị viêm xoang cấp ở trẻ em bằng những bài thuốc Đông y ngày càng được nhiều cha mẹ lựa chọn. Lý do là bởi phương pháp này mang lại hiệu quả cao lại không gây ra bất cứ tác dụng phụ nào. Hơn nữa thuốc đông y lại có khả năng điều trị bệnh tận gốc, giúp hỗ trợ tăng cường sức đề kháng nên có thể điều trị dứt điểm tình trạng viêm xoang.

Theo đó, để chữa viêm xoang cấp cho trẻ, bố mẹ có thể tham khảo một số bài thuốc dưới đây:

• Bài thuốc số 1: Thành phần: Nhân sâm, bạch truật, phục linh, cam thảo, biển đậu, hoàng kỳ, hoàng cầm, hạnh nhân, bối mẫu, liên kiều, gừng tươi, đại táo.
• Bài thuốc số 2: Thành phần: Tang diệp, tang ký sinh, trần bì, bạch chỉ, xuyên khung, hoắc hương, bạc hà, hoàng cầm, khương hoạt, khổ sâm, bồ công anh…

Hướng dẫn cách chăm sóc và phòng tránh bệnh viêm xoang cấp ở trẻ em

Bên cạnh việc tuân thủ theo đúng phác đồ điều trị mà bác sĩ đưa ra, cha mẹ cũng cần chú trọng đến quá trình chăm sóc bé tại nhà. Một chế độ chăm sóc khoa học, bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cho con sẽ giúp trẻ mau chóng hồi phục, đồng thời ngăn ngừa nguy cơ tái phát bệnh. Theo đó, cha mẹ cần lưu ý:

• Thực hiện vệ sinh tai mũi họng cho trẻ thường xuyên, nên sử dụng nước muối sinh lý để rửa mũi, súc miệng cho trẻ.
• Để trẻ chơi ở những nơi sạch sẽ, hạn chế để trẻ tiếp xúc với các dị nguyên như lông động vật, phấn hoa, hóa chất.
• Giữ nhiệt độ phòng lý tưởng là 28 độ C không nên cho trẻ nằm ở mức điều hòa thấp hơn.
• Giữ vệ sinh môi trường sống xung quanh sạch sẽ để hạn chế sự phát triển của các tác nhân gây bệnh, nên sử dụng máy lọc không khí, máy tạo độ ẩm.
• Chú ý bảo vệ hệ hô hấp cho trẻ nhất là khi trời trở lạnh. Nếu trẻ bị cảm lạnh, cảm cúm cần điều trị triệt để, dứt điểm, không được để ủ bệnh.
• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, đầy đủ, tăng cường bổ sung khoáng chất, vitamin trong thực đơn mỗi ngày cho trẻ.
• Quan sát trẻ thường xuyên và đưa trẻ đến bệnh viện khi có các triệu chứng bất thường.

Viêm xoang cấp ở trẻ em hoàn toàn có thể điều trị dứt điểm nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Vậy nên các bậc phụ huynh cũng không nên quá lo lắng khi con trẻ mắc phải chứng bệnh này. Hãy chủ động đưa trẻ đi khám và tiến hành điều trị bệnh càng sớm càng tốt. Hy vọng, bài viết của tôi sẽ giúp ích cho các bậc phụ huynh trong quá trình chăm sóc con nhỏ.

Nếu bà con có thắc mắc cần được giải đáp, hãy nhắn tin cho tôi qua blog này, hoặc liên hệ theo số điện thoại 0984.650.816 hay Facebook Lương y Đỗ Minh Tuấn. Ngoài ra, bà con có thể đến nơi tôi đang làm việc tại địa chỉ số 37A ngõ 97 Văn Cao Ba Đình, Hà Nội để thăm khám trực tiếp. Cuối cùng, tôi thương chúc bà con thật nhiều sức khỏe!