Viêm Xoang Ở Trẻ Em: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu Và Cách Điều Trị

Viêm xoang ở trẻ em là bệnh lý hô hấp khá nguy hiểm và dễ gây nên những biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe. Lý do là bởi hệ miễn dịch của trẻ còn rất yếu nên các tác nhân gây bệnh sẽ nhanh chóng lan rộng đến  các cơ quan khác. Bởi vậy mà việc chủ động điều trị và phòng bệnh cho trẻ là rất cần thiết. Nếu các bậc phụ huynh băn khoăn không biết cách chữa trị và chăm sóc trẻ bị viêm xoang như thế nào cho đúng cách, khoa học thì tất cả những vấn đề này sẽ được Tuấn tôi giải đáp trong bài viết dưới đây.  

Viêm xoang ở trẻ em là gì?

Với kinh nghiệm gần 20 năm trong nghề, tôi khẳng định viêm xoang là một trong những bệnh lý hô hấp có thể xảy ra ở bất kỳ đối tượng nào, kể cả trẻ em. Nếu lớp niêm mạc xoang bị các tác nhân gây hại tấn công và gây tổn thương sẽ tạo điều kiện thuận lợi để bệnh khởi phát. Virus, vi khuẩn, nấm, khói bụi, hóa chất… khi tấn công sẽ khiến lớp niêm mạc xoang bị kích thích quá độ, dẫn đến sưng viêm, gây ảnh hưởng đến quá trình lưu thông không khí bên trong khoang xoang, đồng thời gây nên những triệu chứng như nghẹt mũi, chảy dịch, đau nhức…

Trẻ em dưới 6 tuổi là một trong những nhóm đối tượng dễ bị viêm xoang nhất. Lý do là bởi hệ miễn dịch của trẻ còn yếu, chưa phát triển toàn diện. Viêm xoang ở trẻ thường khởi phát sau khi bị nhiễm trùng đường hô hấp trên và có xu hướng tái phát nhiều lần. Bệnh nếu không tiến hành điều trị dứt điểm sẽ tiến triển sang giai đoạn mãn tính, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và quá trình phát triển về sau của trẻ.

Bệnh viêm xoang ở trẻ thường tiến triển qua hai giai đoạn là cấp tính và mãn tính. Trong đó, ở giai đoạn cấp tính các triệu chứng của bệnh tiến triển khá nhanh nhưng lại dễ dàng điều trị dứt điểm. Còn khi tiến triển sang giai đoạn mãn tính, bệnh đã trở nên nặng hơn, dễ tái phát và khó điều trị dứt điểm. Do vậy, các bố mẹ cần đặc biệt chú ý đến tình trạng sức khỏe của con để kịp thời phát hiện những bất thường, từ đó có biện pháp xử lý sớm, đảm bảo sức khỏe và quá trình phát triển về sau của con.

Dấu hiệu nhận biết bệnh viêm xoang ở trẻ em

Như tôi đã chia sẻ ở trên, từng giai đoạn của bệnh viêm xoang sẽ có những triệu chứng khác nhau. Các bố mẹ có thể căn cứ vào các triệu chứng để sớm nhận biết ra bệnh cũng như mức độ tiến triển. Dưới đây là tổng hợp một số các triệu chứng của bệnh viêm xoang tôi đã tổng hợp lại, các bậc phụ huynh có thể tham khảo:

Ở giai đoạn cấp tính

• Các triệu chứng của bệnh viêm đường hô hấp trên khởi phát từ 5-7 ngày
• Trẻ bị sốt cao, ho nhiều vào ban đêm, đau nhức tại nhiều vị trí như ổ mắt, đầu, răng, họng,…
• Chảy nước mũi, dịch mũi có màu vàng đặc, xanh
• Hơi thở có mùi hôi khó chịu

Ở giai đoạn mãn tính

• Các triệu chứng tương tự như ở giai đoạn cấp tính nhưng với mức độ nhẹ hơn, tái phát nhiều lần và kéo dài trên 3 tháng
• Trẻ bị sốt nhẹ theo từng cơn, khàn tiếng, giọng nói bị thay đổi
• Khứu giác và thính giác bị ảnh hưởng

Tùy vào từng nguyên nhân mà bệnh sẽ có những triệu chứng khác nhau. Với những trường hợp bị viêm xoang do nhiễm trùng thì các triệu chứng của bệnh sẽ khởi phát đột ngột với mức độ nặng nhưng lại rất nhanh hết. Còn với những trường hợp bị viêm xoang không nhiễm trùng thì biểu hiện ra bên ngoài khá nhẹ, các triệu chứng kéo dài dai dẳng và dễ tiến triển sang giai đoạn mãn tính.

Nguyên nhân gây bệnh viêm xoang ở trẻ em

Theo tôi, viêm xoang ở trẻ em khởi phát do nhiều nguyên nhân khác nhau nhưng chủ yếu là do sự tấn công của các loại vi khuẩn và virus gây hại. Sau khi chúng xâm nhập vào mũi hoặc họng sẽ gây tổn thương, hình thành viêm nhiễm tại các cơ quan hô hấp trên, sau đó tình trạng viêm nhiễm sẽ phát triển và lây lan sang các mô xoang. Do đó, hầu hết các trường hợp trẻ em bị viêm xoang đều khởi phát sau khi bị nhiễm trùng đường hô hấp trên.

Ngoài ra, còn có một số yếu tố làm tăng nguy cơ khởi phát bệnh viêm xoang ở trẻ em, các bậc phụ huynh có thể tham khảo để chủ động phòng bệnh cho các con:

• Thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc lá, bụi bẩn, phấn hoa, lông động vật,… đây đều là những tác nhân dễ gây dị ứng, làm tăng nguy cơ mắc bệnh
• Các loại virus, vi khuẩn và vi nấm tấn công và gây nên các bệnh lý viêm nhiễm đường hô hấp trên.
• Trẻ có cơ địa nhạy cảm dễ bị kích ứng với các bệnh lý như hen phế quản, viêm mũi dị ứng,…
• Cấu trúc mũi bất thường như vẹo vách ngăn, quá phát cuốn mũi,… gây cản trở quá trình lưu thông dịch nhầy bên trong khoang mũi.

Viêm xoang ở trẻ em có nguy hiểm như thế nào?

Với trẻ nhỏ, bất cứ chứng bệnh nào cũng đều tác động tiêu cực đến sức khỏe cũng như quá trình phát triển về sau và với bệnh viêm xoang cũng không ngoại lệ. Với chứng bệnh này nếu không được can thiệp sớm và đúng cách sẽ khiến trẻ phải đối mặt với các biến chứng sau đây:

Làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về đường hô hấp khác như viêm tai giữa, viêm họng, viêm phế quản, viêm amidan,… Lý do là bởi các cơ quan hô hấp trên có mối quan hệ mật thiết với nhau nên khi hệ thống xoang bị viêm nhiễm thì sẽ ảnh hưởng đến những cơ quan khác.

Nếu tình trạng nhiễm trùng xoang nếu không được kiểm soát, tình trạng viêm nhiễm phát triển lan rộng sẽ phát sinh ra nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm màng não, viêm não, viêm dây thần kinh thị giác,…

Với chứng viêm xoang ở trẻ em nếu được chăm sóc đúng cách thì bệnh sẽ không phát triển đến mức độ nghiêm trọng. Do vậy, để đảm bảo an toàn cho các con, ngay khi phát hiện những dấu hiệu bất thường hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ chuyên khoa để thăm khám và được hướng dẫn xử lý sao cho đúng cách.

Các phương pháp điều trị bệnh viêm xoang ở trẻ em

Khi bị viêm xoang các con sẽ cảm thấy rất khó chịu, tình trạng này nếu kéo dài sẽ phát sinh ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Do vậy, nếu nghi ngờ trẻ bị viêm xoang, bố mẹ hãy nhanh chóng đưa con đi khám bác sĩ ngay để được chẩn đoán chính xác về mức độ bệnh.

Để chẩn đoán bệnh, thông thường bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra các triệu chứng lâm sàng và một số xét nghiệm cận lâm sàng, qua đó sẽ có những đánh giá về mức độ tổn thương xoang, đồng thời tìm ra nguyên nhân gây bệnh, từ đó đưa ra phác đồ điều trị tốt nhất. Hiện nay có khá nhiều phương pháp được áp dụng để điều trị viêm xoang ở trẻ em, dưới đây là một số phương pháp trị bệnh hiệu quả tôi đã tổng hợp lại, các bố mẹ có thể tham khảo:

Dùng thuốc Tây y

Dùng thuốc Tây y để chữa bệnh viêm xoang ở trẻ em có tác dụng cải thiện triệu chứng của bệnh. Tùy vào độ tuổi, nguyên nhân cũng như mức độ bệnh trạng mà bác sĩ sẽ kê đơn điều trị sao cho phù hợp. Thông thường, các loại thuốc được chỉ định để chữa viêm xoang cho trẻ em bao gồm:

• Thuốc kháng sinh: Thường được kê đơn điều trị kéo dài từ 10-14 ngày cho những trường hợp bị viêm xoang do nhiễm trùng. Nhóm thuốc này có tác dụng loại bỏ hết các loại vi khuẩn gây viêm nhiễm bên trong khoang xoang. Một số loại thuốc thường dùng là Azithromycin, Amoxicillin, Cefuroxime,…
• Thuốc kháng histamin: Nhóm thuốc này có tác dụng giảm nhẹ các triệu chứng như hắt hơi, nghẹt mũi, sổ mũi… Thuốc thường được kê đơn điều trị cho những trường hợp viêm xoang do các tác nhân dị ứng gây ra.
• Thuốc xịt mũi: Một số loại thuốc xịt chứa corticoid hoặc thuốc xịt có chứa hoạt chất co mạch sẽ được chỉ định để điều trị viêm xoang cho trẻ. Công dụng chính của những loại thuốc này là cải thiện tình trạng sung huyết và sưng viêm bên trong niêm mạc xoang, giúp lỗ xoang trở nên thông thoáng hơn.
• Nước muối sinh lý: Được sử dụng để vệ sinh mũi họng hàng ngày giúp làm sạch khoang mũi và dễ thở hơn. Việc duy trì thói quen vệ sinh mũi bằng nước muối sinh lý con có tác dụng phòng bệnh rất tốt.

Bên cạnh những loại thuốc kể trên, tùy mức độ bệnh bác sĩ có thể kê đơn điều trị thêm một số loại thuốc khác như hạ sốt, thuốc giảm ho, viên uống bổ sung,… Còn trong trường hợp, trẻ bị viêm xoang tái phát nhiều lần và không đáp ứng điều trị tốt với phương pháp nội khoa thì bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật, hai phương pháp thường được áp dụng nhất là nạo VA và phẫu thuật nội soi mũi xoang.

Đây là những phương pháp điều trị được áp dụng cuối cùng do chúng tiềm ẩn nhiều rủi ro không mong muốn. Bên cạnh đó, sau khi phẫu thuật, bố mẹ cần phải chăm sóc trẻ đúng cách để rút ngắn thời gian hồi phục, phòng tránh phát sinh những biến chứng nguy hiểm sau khi phẫu thuật.

Áp dụng mẹo dân gian tại nhà

Bên cạnh việc thực hiện điều trị theo phác đồ mà bác sĩ đưa ra, các bậc phụ huynh có thể áp dụng các mẹo dân gian để trị bệnh cho trẻ. Các mẹo dân gian tận dụng các loại thảo dược tự nhiên có sẵn nên khá an toàn, không gây nên tác dụng phụ. Dưới đây là một số mẹo chữa viêm xoang cho trẻ các bạn có thể tham khảo:

• Uống gừng pha mật ong: Gừng và mật ong đều là những nguyên liệu chữa các bệnh hô hấp. Với mẹo này chỉ cần đem gừng đi rửa sạch, cạo vỏ rồi đập dập. Sau đó cho vào hãm khoảng 200ml nước sôi trong khoảng 15 phút. Chắt lấy nước và bỏ bã rồi cho thêm một ít mật ong nguyên chất vào rồi cho trẻ uống. Kiên trì thực hiện 2 lần/tuần vào sáng và tối sẽ giúp cải thiện các triệu chứng của bệnh.
• Xông mũi bằng tinh dầu thảo dược: Sử dụng tinh dầu để xông mũi cũng là một trong những phương pháp được áp dụng phổ biến. Một số loại tinh dầu hay được sử dụng gồm tinh dầu bạc hà, tinh dầu sả chanh, tinh dầu tràm… Với mẹo này chỉ cần đun sôi khoảng 2 lít nước rồi cho 2 – 3 giọt tinh dầu vào. Để cho trẻ xông mũi khoảng 15 phút, nên áp dụng 2 – 3 lần/tuần
• Kết hợp mộc nhĩ với đường phèn: Đây cũng là cách chữa viêm xoang được áp dụng phổ biến. Mộc nhĩ đem rửa sạch, ngâm với nước muối rồi vớt ra để ráo nước, rồi thái nhỏ. Cho mộc nhĩ và một ít đường phèn vào bát sạch rồi đem hấp cách thủy đến khi chín mềm thì lấy ra cho bé ăn.

Điều trị viêm xoang cho trẻ em bằng các bài thuốc Đông y

Mặc dù thuốc Tây y chữa bệnh cho hiệu quả hiệu quả nhanh chóng nhưng lại tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ, các mẹo dân gian lành tính nhưng lại không giúp chữa bệnh triệt để. Vậy nên hiện nay, nhiều bậc phụ huynh lựa chọn sử dụng các bài thuốc Đông y để chữa bệnh viêm xoang cho con trẻ.

Khác với Tây y, Đông y chữa bệnh theo nguyên tắc điều trị bệnh từ gốc bằng cách dùng các vị thuốc có tính thanh nhiệt giải độc, khu phong tán hàn, tư bổ thận âm để cải thiện các triệu chứng của bệnh. Tùy vào căn nguyên gây bệnh cũng như thể trạng sức khỏe của người bệnh mà các thầy thuốc sẽ có chỉ định phù hợp, dưới đây là một số bài thuốc Đông y chữa bệnh an toàn, hiệu quả:

• Bài thuốc số 1: Tân di hương, hương bạch chỉ, tô bạc hà, hoàng bá
• Bài thuốc số 2: Tân di, trí mẫu, bách hợp, sơn tri tử, thǎng ma, tỳ bà diệp, hoàng cầm
• Bài thuốc số 3: Ngọc thụ, cam thảo, đẳng sâm, tế tân, bán hạ chế, thương nhĩ, hà thủ ô, ty diêm, xuyên khung.

Những bài thuốc trên đều đem sắc lấy nước uống mỗi ngày. Mặc dù các bài thuốc Đông y mang lại hiệu quả tích cực nhưng các mẹ cần chú ý, hiện nay thuốc giả tràn lan trên thị trường. Chính vì vậy, cần tỉnh táo lựa chọn những địa điểm uy tín để điều trị, tránh tiền mất tật mang nhé.

Hướng dẫn cách phòng ngừa và hỗ trợ điều trị viêm xoang tại nhà

Viêm xoang là bệnh lý về đường hô hấp tiến triển dai dẳng, dễ tái phát nên các bố mẹ cần chủ động trong việc phòng bệnh cho các con. Một chế độ chăm sóc khoa học không chỉ mang lại hiệu quả hỗ trợ điều trị bệnh mà còn giúp phòng bệnh rất hiệu quả.  Theo đó, trong quá trình chăm sóc trẻ, tôi khuyên các bậc phụ huynh cần lưu ý những vấn đề sau:

• Vệ sinh tai mũi họng cho bé hàng ngày bằng nước muối sinh lý, việc làm này có tác dụng sát khuẩn giúp loại bỏ các tác nhân gây bệnh  có ở bên trong khoang xoang.
• Giữ môi trường sống của trẻ sạch sẽ, thoáng khí. Bố mẹ nên thường xuyên vệ sinh nhà cửa để ngăn chặn sự phát triển của các loại vi khuẩn và nấm mốc gây bệnh.
• Không để trẻ tiếp xúc với các tác nhân dễ gây dị ứng như khói thuốc lá, phấn hoa, lông động vật,… tốt nhất nếu nhà có trẻ nhỏ người lớn không nên nuôi thú cưng
• Bảo vệ hệ hô hấp của các con mỗi khi đi ra ngoài bằng cách đeo khẩu trang. Không để trẻ tiếp xúc trực tiếp với những người đang mắc các bệnh về đường hô hấp.
• Vệ sinh cá nhân cho trẻ sạch sẽ, tạo cho trẻ thói quen rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Không cho  trẻ dùng tay ngoáy mũi hoặc đưa vào miệng.
• Giữ nhiệt độ phòng ổn định, nên để ở 28 độ c để không ảnh hưởng đến hệ hô hấp của trẻ. Bố mẹ cũng không nên để trẻ nằm trong phòng điều hòa quá lâu trong phòng điều hòa với nhiệt độ thấp hơn, ngoài ra có thể sử dụng máy cấp ẩm để tạo độ ẩm cho không khí.
• Nếu trong trường hợp trẻ mắc các bệnh về đường hô hấp như cảm lạnh, cảm cúm, viêm họng… Giữ ấm cơ thể cho trẻ, nhất là khi trời chuyển lạnh hoặc khi cơ thể có sự thay đổi thất thường.
• Xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học, đầy đủ, tăng cường sử dụng các loại rau củ quả tươi để bổ sung vitamin và khoáng chất cho cơ thể. Không nên cho trẻ ăn những loại đồ ăn cay nóng, thực phẩm lạnh,…
• Khuyến khích trẻ thường xuyên vận động và tham gia vào các hoạt động thể thao để nâng cao thể lực cũng như sức đề kháng của cơ thể. Từ đó tăng cường khả năng miễn dịch với các tác nhân gây nên bệnh viêm xoang ở trẻ
• Nếu trẻ xuất hiện những dấu hiệu bất thường hãy đưa đi khám ngay để điều trị bệnh kịp thời, đồng thời thực hiện tiêm chủng đầy đủ theo đúng quy định.

Viêm xoang ở trẻ em là một trong những bệnh hô hấp khá nguy hiểm. Chính vì vậy, các bố mẹ hãy lưu ý để kịp thời phát hiện những bất thường tiến hành điều trị sớm, phòng tránh trường hợp xấu xảy ra.

Trong quá trình chữa bệnh viêm xoang cho trẻ em, hay bất cứ một bệnh lý nào khác bà con có những câu hỏi cần được tư vấn thêm, có thể đặt câu hỏi cho tôi qua trang blog này hoặc nhắn tin đến trang Facebook cá nhân Lương y Đỗ Minh Tuấn hay liên hệ trực tiếp đến số điện thoại 0984 650 816, tôi sẽ giải đáp chi tiết, cụ thể.