Trào Ngược Dạ Dày Thực Quản Ở Trẻ Em: Nhận Diện, Điều Trị Và Phòng Ngừa

Trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em là một bệnh lý khá phổ biến nhưng dễ bị bỏ qua trong giai đoạn đầu. Các bậc phụ huynh thường nghĩ rằng chỉ có người lớn mới gặp phải vấn đề này. Tuy nhiên, Tuấn tôi thấy rằng trẻ em cũng có thể gặp phải tình trạng này, dẫn đến các triệu chứng khó chịu như ho, nôn ói hoặc đau bụng. Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của trẻ. Chính vì vậy, cha mẹ cần lưu ý những dấu hiệu ban đầu để kịp thời đưa trẻ đi khám và điều trị​.

Trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em là gì?

Trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em là một tình trạng mà dịch dạ dày, bao gồm cả axit dạ dày, trào ngược lên thực quản. Điều này có thể gây ra các triệu chứng như nôn ói, ho, khó chịu và đôi khi là đau bụng. Bệnh lý này không chỉ xảy ra ở người lớn mà còn có thể gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt là ở những trẻ sơ sinh hoặc trẻ nhỏ dưới 1 tuổi. Tuy nhiên, các triệu chứng của bệnh có thể thay đổi theo từng độ tuổi và mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Trong quá trình thăm khám, Tuấn tôi nhận thấy rằng nhiều phụ huynh không nhận ra dấu hiệu trào ngược ở trẻ, dẫn đến việc điều trị không kịp thời. Việc nhận biết bệnh sớm sẽ giúp cha mẹ có thể can thiệp kịp thời, tránh những biến chứng nghiêm trọng sau này.

Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em

Trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Tuấn tôi sẽ chia sẻ chi tiết các nguyên nhân dưới góc nhìn của cả Y học hiện đại và Y học cổ truyền để bà con hiểu rõ hơn.

Nguyên nhân theo Y học hiện đại

• Sự phát triển chưa hoàn thiện của cơ thắt dưới thực quản: Trong giai đoạn sơ sinh, cơ thắt dưới thực quản của trẻ chưa hoàn thiện, dễ dẫn đến việc dịch dạ dày trào ngược lên thực quản. Đây là nguyên nhân chính gây bệnh ở trẻ sơ sinh.
• Vị trí dạ dày chưa ổn định: Ở trẻ nhỏ, vị trí của dạ dày chưa cố định và cơ chế kiểm soát dịch dạ dày chưa được hoàn thiện, làm tăng khả năng trào ngược.
• Tư thế khi ăn và nuốt: Trẻ em có thể dễ bị trào ngược khi được cho bú hoặc ăn quá no, hoặc khi nằm ngay sau khi ăn, khiến dịch dạ dày trào ngược dễ dàng vào thực quản.
• Yếu tố di truyền: Một số trẻ em có thể có yếu tố di truyền khiến cơ thể dễ mắc phải tình trạng trào ngược dạ dày thực quản.
• Các yếu tố khác như bệnh lý liên quan đến thực quản hoặc dạ dày: Các bệnh lý như dị tật bẩm sinh của thực quản hay dạ dày có thể làm tăng nguy cơ mắc trào ngược dạ dày thực quản.

Trong quá trình thăm khám thực tế, Tuấn tôi gặp không ít trường hợp trẻ bị trào ngược do chế độ ăn uống hoặc tư thế không đúng sau khi ăn. Phụ huynh cần lưu ý điều chỉnh các thói quen này để giúp hạn chế tình trạng bệnh.

Nguyên nhân theo Y học cổ truyền

Trong Y học cổ truyền, trào ngược dạ dày thực quản được xem là sự mất cân bằng trong cơ thể, ảnh hưởng đến chức năng của các tạng phủ, đặc biệt là tỳ vị và can khí.

• Mất cân bằng khí huyết: Theo lý thuyết Đông y, khí huyết của cơ thể có vai trò quan trọng trong việc duy trì sự ổn định của các tạng phủ. Khi khí huyết không lưu thông tốt, hoặc khí bị ứ trệ, sẽ dẫn đến tình trạng can khí trào lên, gây ra trào ngược dạ dày thực quản.
• Hư hỏa trong tỳ vị: Một trong những nguyên nhân chủ yếu được lý giải trong Đông y là sự hư hỏa trong tỳ vị. Khi tỳ vị bị yếu, chức năng tiêu hóa kém, không điều hòa được dịch, sẽ khiến axit trong dạ dày dễ dàng trào ngược lên thực quản.
• Dư thừa thức ăn: Trong Y học cổ truyền, việc ăn uống không điều độ, ăn quá no hoặc sử dụng thực phẩm khó tiêu sẽ làm tăng áp lực lên tỳ vị, từ đó tạo điều kiện cho tình trạng trào ngược phát sinh.
• Phương pháp điều trị từ Đông y: Để điều trị bệnh, Đông y tập trung vào việc cân bằng khí huyết, giải quyết sự ứ trệ trong cơ thể, đồng thời tăng cường chức năng tỳ vị, giúp cải thiện tình trạng tiêu hóa và ngăn ngừa trào ngược.

Tuấn tôi từng gặp nhiều phụ huynh lo lắng về tình trạng của trẻ nhưng khi thay đổi chế độ ăn uống và sử dụng một số bài thuốc từ Đông y, tình trạng trào ngược đã được cải thiện rõ rệt. Những bài thuốc này giúp điều hòa chức năng tỳ vị và ổn định khí huyết, từ đó giảm bớt các triệu chứng của bệnh.

Triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em

Trong 20 năm khám chữa bệnh về trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em, Tuấn tôi từng gặp rất nhiều trường hợp với các triệu chứng khác nhau. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu này sẽ giúp phụ huynh có thể can thiệp kịp thời, tránh các biến chứng nghiêm trọng về sau. Dưới đây là một số triệu chứng điển hình mà phụ huynh cần lưu ý:

• Nôn ói thường xuyên: Trẻ hay nôn sau khi ăn hoặc bú, thậm chí có thể nôn ra dịch dạ dày có mùi chua.
• Khó chịu hoặc quấy khóc: Trẻ có biểu hiện khó chịu, khó ngủ, quấy khóc nhiều hơn bình thường.
• Ho mãn tính: Trẻ bị ho kéo dài mà không rõ nguyên nhân, thường xuất hiện khi thức dậy hoặc sau khi ăn.
• Khó nuốt: Trẻ có thể khó chịu khi nuốt hoặc tỏ ra sợ ăn.
• Sút cân hoặc không tăng cân đúng mức: Trẻ có thể không tăng cân, hoặc sút cân dù ăn uống bình thường.
• Chán ăn: Trẻ không muốn ăn hoặc có xu hướng ăn ít hơn so với bình thường.

Bà con chớ chủ quan, nếu thấy những triệu chứng trên kéo dài hoặc nặng thêm, hãy đưa trẻ đến khám để bác sĩ có thể chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Biến chứng của trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em

Dưới đây là một số biến chứng mà bà con cần lưu ý:

• Viêm thực quản: Dịch dạ dày trào ngược lâu ngày có thể gây viêm loét thực quản, khiến trẻ đau khi nuốt và dễ bị nhiễm trùng.
• Hẹp thực quản: Sự viêm loét kéo dài có thể dẫn đến hẹp thực quản, gây khó khăn trong việc nuốt thức ăn và ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ.
• Hít phải dịch dạ dày: Trẻ có thể hít phải dịch dạ dày vào phổi, dẫn đến viêm phổi do hít phải hoặc các vấn đề về hô hấp.
• Suy dinh dưỡng: Do nôn ói thường xuyên và khó ăn uống, trẻ có thể gặp phải tình trạng suy dinh dưỡng và chậm lớn.
• Rối loạn giấc ngủ: Trẻ bị trào ngược dạ dày thực quản thường gặp vấn đề về giấc ngủ, thức giấc thường xuyên, làm ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và tinh thần.

Bà con cần hết sức chú ý, dù không đe dọa trực tiếp đến tính mạng, nhưng để lâu, chủ quan không khám chữa sẽ đối mặt với những biến chứng nghiêm trọng.

Phương pháp điều trị trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em

Tuấn tôi thường nhấn mạnh rằng, để điều trị hiệu quả, bà con cần hiểu rõ các phương pháp điều trị sao cho phù hợp với tình trạng bệnh của trẻ. Dưới đây là một số phương pháp mà phụ huynh có thể tham khảo khi trẻ gặp phải tình trạng trào ngược dạ dày thực quản.

Điều trị bằng thuốc Tây

Khi dùng thuốc Tây điều trị trào ngược dạ dày thực quản, bà con cần đặc biệt lưu ý về liều lượng và các tác dụng phụ có thể xảy ra. Dưới đây là một số nhóm thuốc phổ biến:

• Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Giúp giảm axit dạ dày, điều trị viêm thực quản do trào ngược.
• Thuốc kháng H2 (H2 blockers): Giảm tiết axit trong dạ dày, giúp giảm các triệu chứng như đau bụng và ợ nóng.
• Thuốc chống axit (antacids): Giúp trung hòa axit dạ dày, giảm triệu chứng khó chịu.
• Thuốc nhuận tràng: Nếu trẻ bị táo bón do thuốc PPI, có thể cần bổ sung thuốc nhuận tràng.

Đối với cách điều trị này, Tuấn tôi khuyến cáo bà con chú ý đến việc sử dụng thuốc đúng liều lượng, tránh lạm dụng để hạn chế tác dụng phụ như tiêu chảy, táo bón, hoặc đau bụng. Tuy thuốc Tây mang lại hiệu quả nhanh chóng, nhưng nếu sử dụng lâu dài có thể dẫn đến những tác dụng phụ không mong muốn. Phụ huynh cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

Sử dụng mẹo dân gian

Mẹo dân gian luôn được bà con ưa chuộng vì tính an toàn và dễ thực hiện. Tuy nhiên, hiệu quả của các mẹo này thường cần thời gian và kiên nhẫn. Dưới đây là một số mẹo dân gian phổ biến:

• Trà gừng: Gừng có tính ấm, giúp giảm triệu chứng buồn nôn, khó tiêu.
• Nước dừa: Giúp làm dịu dạ dày, giảm cơn ợ nóng và trào ngược.
• Chanh mật ong: Chanh giúp cân bằng độ pH dạ dày, mật ong có tính kháng khuẩn, giúp làm dịu niêm mạc dạ dày.
• Nước muối ấm: Uống một ly nước muối ấm giúp giảm trào ngược và làm dịu dạ dày.

Bà con nên nhớ rằng các mẹo dân gian chỉ có tác dụng hỗ trợ, giúp giảm nhẹ triệu chứng, chứ không thể thay thế hoàn toàn thuốc điều trị. Do đó, nếu tình trạng trào ngược không cải thiện sau khi áp dụng, cần tham khảo ý kiến bác sĩ.

Điều trị bằng Đông y

Trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em là tình trạng dịch vị axit và thức ăn từ dạ dày trào ngược lên thực quản, gây ra các biểu hiện như nôn trớ, đầy bụng, ho khò khè, biếng ăn, chậm tăng cân. Tình trạng kéo dài có thể ảnh hưởng đến hô hấp và phát triển toàn diện của trẻ. Trong Đông y, nguyên nhân được quy vào “tỳ vị hư nhược”, “vị khí nghịch”, “can khí uất kết” – nghĩa là hệ tiêu hóa yếu, khí không vận hành đúng chiều và chức năng tạng phủ mất cân bằng.

Hướng điều trị tập trung vào kiện tỳ, hòa vị, giáng nghịch và điều hòa khí huyết – giúp tăng cường tiêu hóa, giảm nôn trớ, cải thiện hấp thu và hỗ trợ trẻ phát triển tốt hơn.

Một số phương pháp bà con có thể tham khảo:

• Dùng thảo dược an toàn cho trẻ: như bạch truật, sa nhân, cam thảo, trần bì, bán hạ chế… phối hợp đúng cách giúp làm ấm tỳ vị, giảm trào ngược, tăng cường tiêu hóa và cải thiện tình trạng biếng ăn.
• Sử dụng bài thuốc nhỏ giọt hoặc sắc nước thảo dược liều nhẹ, có thể cho trẻ dùng trực tiếp hoặc pha vào sữa/nước ấm (theo chỉ định của thầy thuốc).
• Bấm huyệt nhẹ nhàng như huyệt Túc tam lý, Trung quản (dưới rốn khoảng 3 thốn), hoặc massage bụng hằng ngày theo chiều kim đồng hồ giúp điều hòa tiêu hóa, giảm đầy hơi, tăng lưu thông khí huyết.

Lời khuyên từ Tuấn tôi

Tuấn tôi khuyên bà con khi phát hiện các triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em, như nôn ói, ho kéo dài, khó chịu sau khi ăn, cần thăm khám càng sớm càng tốt. Trẻ nhỏ có thể không biết cách biểu lộ sự khó chịu, do đó, khi thấy những dấu hiệu này kéo dài, đừng chần chừ mà hãy đưa trẻ đến các cơ sở y tế uy tín để kiểm tra. Việc phát hiện bệnh sớm sẽ giúp giảm thiểu các biến chứng nghiêm trọng và giúp trẻ có cơ hội phục hồi nhanh chóng.

Trong quá trình thăm khám và điều trị, bà con cần chú ý một số điểm quan trọng:

• Tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ: Để đạt kết quả điều trị tốt nhất, bà con cần tuân thủ đúng phác đồ điều trị của bác sĩ, không tự ý thay đổi liều lượng hoặc ngừng thuốc khi chưa có chỉ định.
• Chế độ ăn uống hợp lý: Tuấn tôi luôn nhắc nhở bà con cần chú ý đến chế độ ăn uống của trẻ. Tránh cho trẻ ăn quá no, ăn các món dễ gây trào ngược như thực phẩm chiên xào nhiều dầu mỡ, cay nóng, hoặc đồ uống có gas.
• Điều chỉnh tư thế cho trẻ: Sau khi ăn, không nên cho trẻ nằm ngay mà hãy để trẻ ngồi hoặc đứng trong khoảng 30 phút. Điều này giúp ngăn ngừa tình trạng trào ngược dịch dạ dày lên thực quản.
• Theo dõi và tái khám định kỳ: Sau khi điều trị, bà con nên đưa trẻ tái khám theo đúng lịch hẹn để theo dõi sự tiến triển và điều chỉnh phác đồ điều trị nếu cần thiết.

Ngoài việc điều trị, phòng ngừa cũng là yếu tố quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe của trẻ. Dưới đây là một số lưu ý phòng ngừa bệnh:

• Cho trẻ ăn đúng giờ, không ăn quá no.
• Tạo thói quen ăn uống lành mạnh: Ưu tiên các thực phẩm dễ tiêu hóa và giàu dưỡng chất.
• Không cho trẻ nằm ngay sau khi ăn: Để giảm nguy cơ dịch dạ dày trào ngược.
• Giữ vệ sinh răng miệng cho trẻ: Giúp giảm nguy cơ nhiễm khuẩn dạ dày.

Chăm sóc sức khỏe cho trẻ nhỏ luôn là trách nhiệm của mỗi phụ huynh. Tuấn tôi luôn mong muốn bà con hiểu rõ các phương pháp điều trị và phòng ngừa để giúp trẻ phát triển khỏe mạnh.

Nếu bà con còn bất kỳ thắc mắc nào về trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em, đừng ngần ngại liên hệ với Tuấn tôi để được tư vấn chi tiết hơn. Bà con có thể gọi số điện thoại 0963 302 349, nhắn tin qua fanpage Lương y Đỗ Minh Tuấn.

Lưu ý: Hiệu quả của các phương pháp được nêu trong bài có thể khác nhau tùy vào thể trạng, cơ địa và cách dùng của từng người. Thông tin cung cấp trên website chỉ mang tính tham khảo, không thay thế cho chẩn đoán hay hướng dẫn từ bác sĩ hoặc chuyên gia y tế. Bà con không nên tự ý áp dụng khi chưa có chỉ định từ người có chuyên môn.

Câu hỏi liên quan

Chia sẻ