Đau Thượng Vị Khó Thở: Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Cách Điều Trị

Tuấn tôi nhận thấy rất nhiều bà con gặp phải tình trạng đau thượng vị khó thở nhưng lại nghĩ đó chỉ là triệu chứng thông thường. Tuy nhiên, nếu để kéo dài, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý nghiêm trọng liên quan đến dạ dày, tim mạch hoặc rối loạn tiêu hóa. Bài viết này Tuấn tôi chia sẻ nhằm giúp bà con hiểu rõ nguyên nhân, cách nhận biết và hướng xử trí phù hợp để không chủ quan trước sức khỏe của mình.

Đau thượng vị khó thở là gì? 

Đau thượng vị khó thở là biểu hiện không còn xa lạ với nhiều người, đặc biệt là những ai có tiền sử bệnh dạ dày, gan mật hoặc tim mạch. Thượng vị là vùng bụng nằm ngay dưới xương ức, giữa hai xương sườn, có liên quan mật thiết tới các cơ quan như dạ dày, gan, tụy, thực quản và tim. Khi bà con cảm thấy đau rát, chướng, căng tức hay thậm chí là cảm giác nặng ngực khó thở ở khu vực này, rất có thể đây là tín hiệu cảnh báo cơ thể đang gặp vấn đề ở hệ tiêu hóa, hô hấp hoặc tuần hoàn.

Triệu chứng này không phân biệt giới tính, tuy nhiên theo kinh nghiệm của Tuấn tôi thì nhóm tuổi từ 30 trở lên, người hay căng thẳng, dùng rượu bia, thuốc lá hoặc có chế độ ăn uống thất thường thường dễ gặp hơn. Trong thực tế khám bệnh, Tuấn tôi từng tiếp nhận nhiều trường hợp bệnh nhân chủ quan bỏ qua dấu hiệu này, dẫn đến việc phát hiện muộn các bệnh lý nền nghiêm trọng như viêm loét dạ dày, trào ngược dạ dày – thực quản hay thậm chí là nhồi máu cơ tim.

Vì sao bà con lại bị đau thượng vị khó thở? 

Tuấn tôi chia sẻ phần này để bà con hiểu rõ nguồn gốc của triệu chứng, từ đó có hướng điều trị kịp thời. Chúng ta sẽ cùng phân tích nguyên nhân dưới hai góc độ: Y học hiện đại và Y học cổ truyền.

Nguyên nhân theo Y học hiện đại

Nhiều nghiên cứu và thực tiễn khám chữa bệnh đã chỉ ra các nguyên nhân phổ biến sau:

• Trào ngược dạ dày thực quản: Dịch axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản gây viêm, đau tức vùng thượng vị kèm cảm giác nghẹn, khó thở, đặc biệt khi nằm xuống.
• Viêm loét dạ dày – tá tràng: Các tổn thương niêm mạc dạ dày tạo ra cảm giác đau âm ỉ, nóng rát ở thượng vị, đôi khi lan ra sau lưng và gây tức ngực.
• Rối loạn tiêu hóa, đầy hơi: Khi hệ tiêu hóa hoạt động kém hiệu quả, khí tích tụ trong ruột gây chướng bụng, đè lên cơ hoành khiến bà con thấy khó thở.
• Viêm tụy cấp/mạn: Tình trạng viêm tụy gây đau vùng thượng vị dữ dội, lan rộng ra sau lưng và đi kèm cảm giác buồn nôn, nôn, sốt.
• Bệnh tim mạch: Nhồi máu cơ tim, thiếu máu cơ tim có thể biểu hiện bằng cơn đau thắt ngực lan xuống vùng thượng vị, gây khó thở và mệt mỏi toàn thân.
• Rối loạn thần kinh thực vật: Căng thẳng kéo dài, lo âu quá mức làm rối loạn điều tiết hệ thần kinh, gây đau tức ngực, đau thượng vị lẫn khó thở.

Nguyên nhân theo Y học cổ truyền

Theo y học cổ truyền, đau thượng vị khó thở không phải là một bệnh đơn lẻ mà là biểu hiện của sự mất cân bằng trong tạng phủ, đặc biệt là tỳ, vị, can và tâm.

• Tỳ vị hư yếu, khí huyết không đủ: Tỳ chủ vận hóa, khi yếu sẽ làm khí huyết sinh ra ít, không đủ nuôi dưỡng toàn thân, dẫn đến chướng bụng, ăn uống kém, đầy hơi, khó tiêu kèm cảm giác tức ngực, khó thở.
• Can khí uất kết: Can chủ sơ tiết, chịu ảnh hưởng nhiều bởi cảm xúc. Khi bà con hay lo âu, bực tức kéo dài sẽ khiến khí bị uất trệ, gây tức vùng ngực, đau thượng vị lan lên ngực, cảm giác khó thở.
• Tâm tỳ lưỡng hư: Tâm chủ huyết mạch, tỳ chủ sinh huyết. Khi cả hai cùng suy yếu sẽ sinh ra chứng hồi hộp, mệt mỏi, đau tức ngực, thậm chí là khó thở, lo lắng vô cớ.
• Thực tích dạ dày: Ăn uống không điều độ, dùng đồ lạnh, khó tiêu khiến đồ ăn tích trệ, sinh nhiệt và khí, gây đau vùng thượng vị kèm ợ hơi, đầy bụng, khó thở.

Tuấn tôi gặp không ít bà con bị đau thượng vị kéo dài do tỳ vị hư, dùng thuốc Tây mãi không khỏi. Nhưng khi chuyển sang dùng bài thuốc Đông y điều hòa tỳ vị, bổ khí kiện tỳ thì bệnh giảm rõ rệt. Y học cổ truyền nhìn bệnh theo toàn diện, không chỉ tập trung vào triệu chứng mà chú trọng vào cân bằng tổng thể trong cơ thể, đây là điểm mà bà con cần hiểu rõ để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

Triệu chứng đau thượng vị khó thở phổ biến bà con dễ gặp nhất

Trong 20 năm khám, chữa bệnh đau thượng vị khó thở, Tuấn tôi từng gặp rất nhiều trường hợp với các triệu chứng khác nhau. Có người chỉ âm ỉ nhẹ, có người đau dữ dội khiến không thể nằm thẳng người, ăn uống kém, tinh thần sa sút. Dưới đây là những triệu chứng thường gặp mà bà con cần đặc biệt lưu ý:

• Đau âm ỉ hoặc dữ dội ở vùng thượng vị, nhất là sau khi ăn no hoặc khi đói.
• Cảm giác nóng rát, bỏng vùng trên rốn, đôi khi lan lên ngực.
• Khó thở, tức ngực, đặc biệt là khi nằm hoặc sau khi ăn.
• Ợ hơi, ợ chua, cảm giác buồn nôn.
• Đầy bụng, chướng bụng, ăn kém, khó tiêu.
• Mệt mỏi, mất ngủ, chán ăn.
• Có thể kèm theo hồi hộp, lo âu, cảm giác hụt hơi nhẹ.
• Một số trường hợp nặng có dấu hiệu đau lan ra sau lưng hoặc xuống vai trái.

Những biểu hiện này nếu chỉ xuất hiện thoáng qua, ngắn hạn thì chưa đáng lo. Tuy nhiên, khi kéo dài, lặp lại thường xuyên, bà con nên đi kiểm tra sớm vì có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý tiềm ẩn.

Biến chứng đau thượng vị khó thở

Bà con chớ chủ quan, dù không đe dọa trực tiếp đến tính mạng nhưng để lâu, chủ quan không khám chữa sẽ đối mặt với những biến chứng nghiêm trọng. Những biến chứng thường gặp nếu không điều trị kịp thời gồm:

• Viêm loét dạ dày – tá tràng: Dẫn đến xuất huyết tiêu hóa, thủng dạ dày.
• Trào ngược thực quản mạn tính: Gây tổn thương niêm mạc thực quản, có nguy cơ chuyển biến thành ung thư thực quản.
• Suy nhược cơ thể: Do ăn uống kém, mất ngủ, ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.
• Rối loạn thần kinh thực vật: Dễ dẫn tới trầm cảm, lo âu kéo dài.
• Bệnh lý tim mạch: Nếu nguyên nhân liên quan đến thiếu máu cơ tim hay cao huyết áp thì rất dễ xảy ra biến chứng nguy hiểm như nhồi máu cơ tim.
• Rối loạn nhịp tim hoặc suy hô hấp: Khi khó thở kéo dài mà không được điều trị đúng hướng.

Tuấn tôi khuyên bà con, đặc biệt là những ai sau 35 tuổi, đang gặp các biểu hiện kể trên thì nên đi khám sớm để kịp thời phát hiện và xử lý đúng cách. Đừng để bệnh chuyển nặng rồi mới giật mình lo lắng, khi đó điều trị sẽ khó khăn và tốn kém hơn nhiều.

Phương pháp điều trị đau thượng vị khó thở

Tuấn tôi thường nhấn mạnh rằng, để điều trị hiệu quả, bà con cần hiểu rõ các phương pháp điều trị sao cho phù hợp với tình trạng bệnh, thể trạng cũng như điều kiện sống. Dưới đây là ba hướng điều trị phổ biến hiện nay, mỗi cách có ưu nhược điểm riêng.

Điều trị bằng thuốc tây

Đối với cách điều trị này, Tuấn tôi khuyến cáo bà con chú ý sử dụng đúng loại thuốc, đúng liều lượng, tránh tự ý dùng kéo dài mà không có hướng dẫn chuyên môn.

• Nhóm thuốc kháng acid: giúp trung hòa acid trong dạ dày như Maalox, Gastropulgite.
• Nhóm thuốc ức chế bơm proton (PPI): omeprazole, lansoprazole… giúp giảm tiết acid mạnh mẽ.
• Thuốc kháng histamin H2: như ranitidine, famotidine – giảm tiết dịch vị hiệu quả.
• Thuốc chống co thắt cơ trơn: như buscopan, mebeverine… hỗ trợ giảm đau tức vùng bụng.
• Thuốc an thần nhẹ hoặc điều hòa thần kinh thực vật: dành cho trường hợp có kèm lo âu, rối loạn thần kinh.

Ưu điểm: Giảm nhanh triệu chứng, phù hợp với trường hợp cấp tính hoặc đau dữ dội.

Nhược điểm: Nếu dùng lâu dài dễ gây tác dụng phụ, hại gan thận, nhờn thuốc, đặc biệt không xử lý được tận gốc căn nguyên bệnh lý.

Mẹo dân gian trị đau thượng vị khó thở

Tuấn tôi thấy nhiều bà con ở quê hay truyền tai nhau những mẹo dân gian để giảm đau tại nhà. Tuy nhiên, cách này chỉ nên áp dụng khi triệu chứng nhẹ hoặc làm hỗ trợ chứ không thay thế phương pháp điều trị chính.

• Dùng nghệ vàng và mật ong: nghệ chống viêm, mật ong làm dịu niêm mạc dạ dày.
• Uống nước lá bạc hà: giúp giảm cảm giác đầy hơi, dễ chịu tức ngực.
• Nước gừng ấm pha mật ong: hỗ trợ làm ấm bụng, giảm đau nhanh.
• Dùng nha đam: làm dịu tổn thương niêm mạc tiêu hóa.

Ưu điểm: An toàn, nguyên liệu sẵn có, dễ thực hiện.

Nhược điểm: Hiệu quả tùy cơ địa, không có tác dụng với bệnh lý nặng, không loại bỏ được căn nguyên gây bệnh.

Điều trị bằng Đông y

Trong Đông y, đau thượng vị khó thở không chỉ được xem như một triệu chứng mà là biểu hiện của mất cân bằng trong tạng phủ. Bài thuốc Đông y không chỉ tập trung giảm đau mà đi sâu vào bồi bổ tỳ vị, điều hòa can khí, an thần, giúp cơ thể tự hồi phục từ bên trong.

Các vị thuốc thường dùng gồm: bạch truật, phục linh, cam thảo, mộc hương, sa nhân, trần bì, hoàng kỳ… được phối hợp linh hoạt theo từng thể bệnh, giúp giải quyết vấn đề gây rối loạn chức năng tạng phủ, cải thiện tiêu hóa, giảm lo âu và điều hòa thần kinh thực vật – nguyên nhân sâu xa gây ra đau thượng vị kèm khó thở.

Lời khuyên từ Tuấn tôi

Tuấn tôi khuyên bà con khi phát hiện các triệu chứng đau thượng vị khó thở nên thăm khám càng sớm càng tốt. Đừng chủ quan chờ đợi “tự khỏi”, vì nhiều trường hợp đến với Tuấn tôi đã trong giai đoạn nặng, điều trị vừa lâu, vừa tốn kém. Việc xác định chính xác nguyên nhân từ sớm sẽ giúp quá trình điều trị dễ dàng và đạt hiệu quả cao hơn.

Ngoài ra, bà con cũng cần lưu ý một số điều quan trọng trong quá trình điều trị:

• Tuyệt đối tuân thủ chỉ định của bác sĩ, thầy thuốc, không tự ý thay đổi đơn thuốc hay bỏ thuốc giữa chừng.
• Không nên dùng đồng thời thuốc Tây và thuốc Đông y nếu không có hướng dẫn từ chuyên gia có chuyên môn.
• Thường xuyên theo dõi tình trạng sức khỏe, tái khám đúng hẹn để điều chỉnh phương pháp điều trị phù hợp.

Về phòng ngừa bệnh, Tuấn tôi chia sẻ bà con cần:

• Ăn uống điều độ, tránh ăn quá no hoặc để bụng quá đói.
• Hạn chế đồ cay nóng, dầu mỡ, nước ngọt có gas và rượu bia.
• Giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng kéo dài.
• Tăng cường vận động thể chất, tránh ngồi lâu, nằm ngay sau khi ăn.
• Không tự ý dùng thuốc giảm đau, thuốc dạ dày khi chưa có chẩn đoán cụ thể.

Đau thượng vị khó thở là triệu chứng không thể xem nhẹ. Nếu không được xử lý đúng cách, bệnh có thể gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Tuấn tôi hy vọng những chia sẻ trên sẽ giúp bà con chủ động hơn trong việc nhận biết dấu hiệu, thăm khám và điều trị kịp thời. Nếu cần hỗ trợ tư vấn kỹ hơn, bà con có thể liên hệ trực tiếp với Tuấn tôi qua số điện thoại 0963 302 349, nhắn tin fanpage Lương y Đỗ Minh Tuấn.

Lưu ý: Hiệu quả của các phương pháp được nêu trong bài có thể khác nhau tùy vào thể trạng, cơ địa và cách dùng của từng người. Thông tin cung cấp trên website chỉ mang tính tham khảo, không thay thế cho chẩn đoán hay hướng dẫn từ bác sĩ hoặc chuyên gia y tế. Bà con không nên tự ý áp dụng khi chưa có chỉ định từ người có chuyên môn.