Đau Dạ Dày Đi Ngoài Lỏng: Triệu Chứng, Nguyên Nhân Và Cách Điều Trị

Tuấn tôi gặp khá nhiều bà con thắc mắc vì sao đau dạ dày lại đi ngoài lỏng kèm theo cảm giác bụng cồn cào, ăn không tiêu, người mệt mỏi. Thực tế, đây là biểu hiện phổ biến nhưng dễ bị bỏ qua khiến tình trạng bệnh kéo dài hoặc nặng thêm. Qua bài viết này, Tuấn tôi sẽ giúp bà con hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu điển hình và các hướng xử lý đúng đắn để sớm cải thiện sức khỏe hệ tiêu hóa.

Đau dạ dày đi ngoài lỏng là gì? 

Tuấn tôi gặp rất nhiều bà con đến khám với tình trạng đau vùng thượng vị kèm theo tiêu chảy, bụng cồn cào, thậm chí buồn nôn hoặc nôn sau ăn. Đây là biểu hiện thường thấy của tình trạng đau dạ dày đi ngoài lỏng – một triệu chứng tiêu hóa phổ biến nhưng không nên xem nhẹ.

Về mặt y học, đây là hiện tượng khi dạ dày bị tổn thương, kết hợp với sự rối loạn hoạt động của ruột non hoặc đại tràng khiến phân trở nên lỏng, đi tiêu nhiều lần trong ngày. Biểu hiện này có thể xuất hiện ở nhiều đối tượng nhưng đặc biệt phổ biến ở người ăn uống không điều độ, người cao tuổi, người thường xuyên căng thẳng và cả những người có tiền sử bệnh lý dạ dày.

Tuấn tôi nhận thấy nếu không được kiểm soát sớm, hiện tượng này có thể kéo theo nhiều hệ lụy như viêm dạ dày mạn tính, rối loạn tiêu hóa kéo dài, suy giảm hấp thu dinh dưỡng, thậm chí ảnh hưởng đến sức khỏe toàn thân.

Vì sao bị đau dạ dày đi ngoài lỏng? 

Hiểu rõ nguyên nhân giúp bà con có hướng xử trí và phòng ngừa hiệu quả hơn. Dưới đây là hai góc nhìn từ Y học hiện đại và Y học cổ truyền được Tuấn tôi tổng hợp và giải thích rõ ràng để bà con dễ nắm bắt.

Nguyên nhân theo Y học hiện đại

Tuấn tôi từng gặp nhiều trường hợp bệnh nhân đau dạ dày đi ngoài lỏng nhưng không rõ nguyên nhân. Qua kiểm tra lâm sàng và cận lâm sàng, các yếu tố sau được xác định là phổ biến nhất:

• Nhiễm vi khuẩn HP (Helicobacter pylori): Là tác nhân hàng đầu gây viêm loét dạ dày và kích thích co thắt ruột, dẫn đến tiêu chảy.
• Sử dụng thuốc kháng sinh hoặc thuốc giảm đau dài ngày: Những loại thuốc này dễ làm tổn thương niêm mạc dạ dày và gây rối loạn tiêu hóa.
• Ăn uống không hợp vệ sinh: Thức ăn ôi thiu, nhiễm khuẩn hoặc chế độ ăn không điều độ dễ gây viêm nhiễm, đầy hơi, tiêu chảy.
• Stress kéo dài, mất ngủ: Làm tăng tiết acid dạ dày, ảnh hưởng tiêu hóa và khiến phân dễ lỏng hơn.
• Rối loạn chức năng gan mật hoặc tuyến tụy: Làm giảm khả năng tiêu hóa, hấp thu, khiến phân có xu hướng nhão và nhiều nước.
• Hội chứng ruột kích thích (IBS): Là rối loạn chức năng đường ruột thường kèm theo đau bụng, đầy hơi và đi ngoài nhiều lần.
• Không dung nạp lactose hoặc dị ứng thực phẩm: Khi ăn phải các thực phẩm không phù hợp, cơ thể dễ phản ứng gây tiêu chảy kèm đau bụng.

Nguyên nhân theo Y học cổ truyền

Trong quá trình thăm khám thực tế, tôi nhận thấy cách nhìn của Đông y về chứng đau dạ dày đi ngoài lỏng khá sâu sắc và toàn diện. Theo y học cổ truyền, tình trạng này được gọi là “Tỳ vị hư hàn” hoặc “Thực tích”, biểu hiện bởi sự mất điều hòa của tỳ – vị – đại trường.

• Tỳ vị hư yếu: Tỳ là cơ quan chủ vận hóa thủy cốc. Khi tỳ khí suy yếu, chức năng tiêu hóa và hấp thu kém, dẫn đến phân nát, đi ngoài sống phân hoặc lỏng nước.
• Can khí uất kết: Khi bà con lo âu, căng thẳng kéo dài, khí huyết không thông, can khí mất điều hòa gây ảnh hưởng đến tỳ vị, dẫn đến đau tức bụng, tiêu lỏng hoặc rối loạn đại tiện.
• Thấp nhiệt hoặc hàn thấp xâm nhập: Mùa hè nắng nóng hoặc mùa lạnh, nếu ăn uống không đúng cách dễ làm hàn thấp thừa cơ xâm nhập vào tỳ vị. Tình trạng này gây đau bụng âm ỉ, đi ngoài phân sống, có mùi chua hoặc tanh.
• Thực tích đình trệ: Ăn quá nhiều đạm, dầu mỡ, hoặc đồ khó tiêu khiến thức ăn bị tồn đọng, sinh nhiệt hoặc sinh thấp nhiệt trong trung tiêu. Dẫn đến tình trạng bụng đầy trướng, đau tức, đi ngoài lỏng có mùi hôi.

Tuấn tôi nhấn mạnh rằng, mỗi cơ địa và thể bệnh đều khác nhau, không thể áp dụng một cách điều trị chung cho tất cả. Vì thế, xác định đúng nguyên nhân theo từng thể bệnh sẽ giúp quá trình điều trị đạt kết quả tốt hơn.

Triệu chứng đau dạ dày đi ngoài lỏng dễ nhận biết nhưng hay bị bỏ qua

Trong 20 năm khám, chữa bệnh đau dạ dày đi ngoài lỏng, Tuấn tôi từng gặp rất nhiều trường hợp với các triệu chứng khác nhau. Điều đáng nói là không ít bà con vì chủ quan nên chỉ đi khám khi các dấu hiệu đã trở nặng. Việc phát hiện sớm các triệu chứng giúp tăng hiệu quả điều trị, tránh được nhiều biến chứng không mong muốn.

• Đau âm ỉ vùng thượng vị, đau có thể tăng sau ăn
• Đi ngoài phân lỏng, nát hoặc tiêu chảy nhiều lần/ngày
• Bụng đầy chướng, sôi bụng, cảm giác cồn cào
• Buồn nôn hoặc nôn, nhất là sau khi ăn
• Cảm giác nóng rát dạ dày, ợ hơi, ợ chua
• Mệt mỏi, sút cân nhẹ, người uể oải
• Ăn không ngon miệng, chán ăn kéo dài
• Có thể kèm theo sốt nhẹ nếu có nhiễm trùng tiêu hóa
• Đôi khi đi ngoài có lẫn chất nhầy hoặc thức ăn chưa tiêu

Biến chứng đau dạ dày đi ngoài lỏng

Bà con chớ chủ quan, dù không đe dọa trực tiếp đến tính mạng nhưng để lâu, chủ quan không khám chữa sẽ đối mặt với những biến chứng nghiêm trọng.

Dưới đây là các biến chứng mà Tuấn tôi thường gặp trong thực tế:

• Viêm loét dạ dày tá tràng: Đau tăng nặng, đặc biệt khi đói hoặc sau ăn, kèm theo nôn ra dịch vàng.
• Xuất huyết tiêu hóa: Phân đen như bã cà phê, nôn ra máu hoặc máu lẫn thức ăn.
• Suy kiệt cơ thể: Do tiêu chảy kéo dài khiến bà con mất nước, điện giải, chán ăn, cơ thể thiếu dinh dưỡng trầm trọng.
• Viêm đại tràng mạn tính: Đi ngoài nhiều lần, phân sống, dễ bị tái phát khi ăn đồ lạ.
• Loét dạ dày biến chứng thủng: Gây đau đột ngột dữ dội, phải cấp cứu gấp, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.
• Rối loạn hấp thu kéo dài: Làm cơ thể yếu đi, thiếu hụt vitamin, khoáng chất, ảnh hưởng xương khớp và sức đề kháng.

Tuấn tôi luôn nhấn mạnh, đau dạ dày đi ngoài lỏng là triệu chứng cần theo dõi sát, không nên coi nhẹ dù chỉ là biểu hiện thoáng qua. Bà con nào đang gặp các dấu hiệu trên, nên chủ động đi khám sớm để tránh biến chứng về sau.

Phương pháp điều trị đau dạ dày đi ngoài lỏng

Tuấn tôi thường nhấn mạnh rằng, để điều trị hiệu quả, bà con cần hiểu rõ các phương pháp điều trị sao cho phù hợp với tình trạng bệnh và thể trạng từng người. Mỗi cách có ưu nhược riêng, bà con nên cân nhắc kỹ trước khi áp dụng.

Điều trị đau dạ dày đi ngoài lỏng bằng thuốc tây

Đối với cách điều trị này, Tuấn tôi khuyến cáo bà con chú ý sử dụng đúng liều lượng, đúng chỉ định để tránh gặp phải tác dụng phụ ngoài ý muốn.

• Thuốc giảm tiết acid: Nhóm ức chế bơm proton (PPI) như omeprazol, lansoprazol giúp giảm acid dịch vị, bảo vệ niêm mạc dạ dày.
• Thuốc kháng histamin H2: Như ranitidine, famotidine – hỗ trợ giảm acid nhẹ hơn nhóm PPI.
• Thuốc kháng khuẩn: Dùng khi có nhiễm vi khuẩn HP (theo chỉ định kháng sinh đồ), thường phối hợp 2–3 loại cùng với thuốc bảo vệ niêm mạc.
• Thuốc chống tiêu chảy: Loperamid hoặc racecadotril – làm giảm số lần đi ngoài.
• Men tiêu hóa, men vi sinh: Giúp cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột và hỗ trợ tiêu hóa.

Lưu ý: Bà con tuyệt đối không tự ý dùng kháng sinh khi chưa có chỉ định từ bác sĩ. Nhiều người tự mua về uống khiến vi khuẩn kháng thuốc, bệnh dai dẳng, khó chữa.

Ưu điểm: Giảm nhanh triệu chứng, tiện lợi khi sử dụng.

Nhược điểm: Dễ bị tái phát nếu không điều trị nguyên nhân gốc. Một số thuốc gây tác dụng phụ như mệt mỏi, táo bón, đau đầu.

Chữa đau dạ dày đi ngoài lỏng bằng mẹo dân gian

Nhiều bà con lựa chọn mẹo dân gian vì tính lành, dễ áp dụng tại nhà. Tuấn tôi cũng từng hướng dẫn một số trường hợp áp dụng trong giai đoạn đầu để giảm nhẹ triệu chứng.

• Nước lá mơ lông tươi: Ép lấy nước uống mỗi ngày 2 lần giúp giảm tiêu chảy, giảm đầy hơi.
• Gừng tươi: Đun gừng với nước sôi, uống ấm có tác dụng ấm bụng, chống buồn nôn.
• Chuối xanh nướng hoặc nấu chín: Giúp tăng chất xơ tan, giảm tiêu chảy.
• Trà bạc hà: Có tính kháng viêm nhẹ, giúp dịu dạ dày.

Ưu điểm: Lành tính, nguyên liệu dễ kiếm, tiết kiệm chi phí.

Nhược điểm: Tác dụng nhẹ, không điều trị triệt để được căn nguyên. Không thay thế được thuốc nếu bệnh đã chuyển sang giai đoạn nặng.

Điều trị bằng Đông y

Y học cổ truyền không chỉ cắt triệu chứng mà còn điều chỉnh tạng phủ, phục hồi chức năng của tỳ – vị – đại trường, từ đó giúp ổn định tiêu hóa một cách tự nhiên, lâu dài.

Theo Đông y, đau dạ dày đi ngoài lỏng thường do tỳ vị hư nhược, khí huyết không thông hoặc do thấp nhiệt, hàn thấp xâm nhập. Phép trị chủ yếu là kiện tỳ, hòa vị, trừ thấp, ôn trung tán hàn. Bài thuốc sẽ được gia giảm tùy theo cơ địa từng người, với nguyên tắc điều trị “biện chứng luận trị” – nghĩa là phải tìm đúng thể bệnh, đúng nguyên nhân, mới đạt hiệu quả cao.

Ưu điểm nổi bật của Đông y là điều trị toàn diện từ gốc, ít tác dụng phụ, giúp cơ thể tự phục hồi, phù hợp với cả người già, người suy nhược hoặc bị bệnh mạn tính kèm theo. Tuy nhiên, bà con cần kiên trì dùng đúng liệu trình, không nên bỏ dở giữa chừng mới mong đạt kết quả như mong muốn.

Lời khuyên từ Tuấn tôi

Tuấn tôi khuyên bà con khi phát hiện các triệu chứng đau dạ dày đi ngoài lỏng nên thăm khám càng sớm càng tốt. Bệnh có thể khởi phát âm thầm nhưng nếu để lâu không điều trị, nguy cơ biến chứng là rất cao. Trong quá trình khám chữa, tôi cũng gặp không ít trường hợp chỉ vì chủ quan mà bệnh chuyển sang mãn tính, điều trị trở nên khó khăn và kéo dài hơn rất nhiều.

Bà con cũng cần lưu ý:

• Tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ, thầy thuốc: Không tự ý dừng thuốc, không tự thay đổi toa điều trị.
• Thăm khám định kỳ: Đặc biệt với những người đã từng mắc các bệnh lý về dạ dày hoặc tiêu hóa, việc kiểm tra thường xuyên giúp phát hiện sớm biến chứng.
• Ăn uống hợp vệ sinh: Ưu tiên thực phẩm dễ tiêu, tránh đồ cay nóng, dầu mỡ, rượu bia.
• Hạn chế căng thẳng, giữ tinh thần thoải mái: Yếu tố tâm lý ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động tiêu hóa.
• Không lạm dụng thuốc tây: Đặc biệt là kháng sinh và thuốc giảm đau vì dễ gây tổn thương niêm mạc dạ dày, rối loạn hệ vi sinh đường ruột.
• Tăng cường vận động: Tập luyện đều đặn giúp tăng tuần hoàn, hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn.

Tình trạng đau dạ dày đi ngoài lỏng nếu được phát hiện sớm, can thiệp kịp thời sẽ rất dễ kiểm soát và ngăn chặn tái phát. Bà con nếu còn băn khoăn hoặc cần được tư vấn kỹ hơn, đừng ngại liên hệ với Tuấn tôi qua số điện thoại 0963 302 349, nhắn tin qua fanpage Lương y Đỗ Minh Tuấn. Tôi luôn sẵn lòng đồng hành cùng bà con trong hành trình chăm sóc sức khỏe đường tiêu hóa.

Lưu ý: Hiệu quả của các phương pháp được nêu trong bài có thể khác nhau tùy vào thể trạng, cơ địa và cách dùng của từng người. Thông tin cung cấp trên website chỉ mang tính tham khảo, không thay thế cho chẩn đoán hay hướng dẫn từ bác sĩ hoặc chuyên gia y tế. Bà con không nên tự ý áp dụng khi chưa có chỉ định từ người có chuyên môn.