Trang chủ » Bệnh học » Mất Ngủ Nguyên Phát Là Gì? Nguyên Nhân Và Cách Điều Trị Hiệu Quả

Mất Ngủ Nguyên Phát Là Gì? Nguyên Nhân Và Cách Điều Trị Hiệu Quả

Tham vấn chuyên môn bởi:

GĐ chuyên môn hệ thống Đỗ Minh Đường

XEM THÊM TƯ VẤN

Mất ngủ nguyên phát là gì? Đây là một tình trạng rối loạn giấc ngủ kéo dài, mà không có nguyên nhân y tế hoặc bệnh lý rõ ràng. Tuấn tôi nhận thấy, rất nhiều bà con hay thắc mắc về nguyên nhân và cách điều trị tình trạng này. Mặc dù căng thẳng và stress có thể là yếu tố thúc đẩy, nhưng nguyên nhân thực sự vẫn chưa được làm rõ hoàn toàn. Hãy cùng tìm hiểu cách nhận diện và những biện pháp hỗ trợ từ Đông y để cải thiện giấc ngủ.

Định nghĩa mất ngủ nguyên phát là gì?

Mất ngủ nguyên phát là một tình trạng bệnh lý mà giấc ngủ bị gián đoạn kéo dài, nhưng không có nguyên nhân rõ ràng từ các bệnh lý khác. Tuấn tôi muốn bà con hiểu rằng đây không phải chỉ là vấn đề của một đêm mất ngủ, mà là một rối loạn kéo dài, có thể kéo dài từ vài tuần đến vài tháng. Người mắc phải bệnh này thường xuyên gặp khó khăn khi đi vào giấc ngủ, hay thức giấc giữa đêm và không thể ngủ lại được. Tình trạng này không có yếu tố bệnh lý như tim mạch hay thần kinh gây ra, mà chủ yếu là do rối loạn hoạt động của hệ thần kinh. Những người gặp phải tình trạng này thường cảm thấy mệt mỏi, căng thẳng, và có thể ảnh hưởng đến công việc cũng như chất lượng cuộc sống.

Triệu chứng của mất ngủ nguyên phát

Triệu chứng mất ngủ nguyên phát thường rất rõ rệt, và có thể chia thành các giai đoạn khởi phát và triệu chứng đặc trưng.

Triệu Chứng Khởi Phát

Khó ngủ khi đi vào giấc ngủ: Người bệnh cảm thấy căng thẳng, lo lắng khi chuẩn bị đi ngủ, tâm trí không thể thư giãn được.
Thức giấc giữa đêm: Sau khi ngủ một lúc, người bệnh thức giấc và không thể ngủ lại, cảm giác như có một cơn lo âu bất ngờ xuất hiện.
Ngủ không sâu: Giấc ngủ không yên giấc, dễ bị tỉnh giấc và khi thức dậy, cảm giác mệt mỏi, không thoải mái.

Triệu Chứng Đặc Trưng

Mệt mỏi và thiếu năng lượng: Do giấc ngủ không được phục hồi đầy đủ, người bệnh cảm thấy mệt mỏi trong suốt cả ngày, thiếu sức sống và khó tập trung vào công việc.
Dễ cáu gắt và căng thẳng: Tình trạng thiếu ngủ kéo dài làm cho tâm trạng người bệnh thay đổi nhanh chóng, dễ cáu gắt và có cảm giác căng thẳng.
Rối loạn tâm lý: Nhiều bệnh nhân bị mất ngủ nguyên phát có thể gặp các vấn đề về lo âu, trầm cảm nhẹ hoặc cảm giác căng thẳng kéo dài.

Nguyên nhân mất ngủ nguyên phát là gì?

Mất ngủ nguyên phát có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Hôm nay, Tuấn tôi sẽ cùng bà con tìm hiểu nguyên nhân mất ngủ này từ hai góc nhìn: Y học hiện đại và Y học cổ truyền.

Nguyên Nhân Theo Y Học Hiện Đại

Y học hiện địa cho biết, mất ngủ nguyên phát có thể do:

Căng thẳng và lo âu: Trong nhịp sống hiện đại, căng thẳng tinh thần là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến mất ngủ. Khi cơ thể ở trong trạng thái lo lắng, hệ thần kinh sẽ kích thích hormone căng thẳng như cortisol, khiến chúng ta khó thư giãn và ngủ được.
Rối loạn sinh học: Y học hiện đại lý giải mất ngủ nguyên phát cũng có thể do rối loạn nhịp sinh học trong cơ thể. Khi chu kỳ ngủ thức bị phá vỡ, chẳng hạn như làm việc ca đêm hoặc thay đổi múi giờ, cơ thể sẽ không sản xuất đủ melatonin – hormone điều hòa giấc ngủ.
Sự thay đổi hormone: Bà con nữ giới khi đến thời kỳ tiền mãn kinh hay mãn kinh có thể gặp phải tình trạng mất ngủ. Điều này là do sự thay đổi trong nồng độ hormone estrogen và progesterone, ảnh hưởng đến giấc ngủ của họ.
Lối sống không lành mạnh: Thói quen sử dụng nhiều caffeine, rượu bia hay thậm chí ăn quá no vào ban đêm cũng có thể làm gián đoạn giấc ngủ. Lối sống thiếu vận động cũng là yếu tố gây mất ngủ.
Sử dụng thuốc: Một số loại thuốc như thuốc điều trị cao huyết áp, thuốc lợi tiểu, thuốc điều trị trầm cảm có thể gây ra tác dụng phụ làm rối loạn giấc ngủ.

Nguyên Nhân Theo Y Học Cổ Truyền

Tuấn tôi cũng muốn chia sẻ với bà con về cách nhìn nhận nguyên nhân mất ngủ từ góc độ Y học cổ truyền, đây là một cách hiểu rất khác biệt nhưng vô cùng hiệu quả trong điều trị.

Sự mất cân bằng âm dương: Trong Y học cổ truyền, mất ngủ nguyên phát thường là do sự mất cân bằng giữa âm và dương trong cơ thể. Khi cơ thể thiếu âm (chất dưỡng âm), khí huyết không đủ, dương sẽ thịnh hành và gây ra tình trạng mất ngủ.
Thiếu huyết, khí trệ: Nếu bà con gặp phải tình trạng mệt mỏi kéo dài, ít vận động, hoặc suy nhược cơ thể thì rất dễ dẫn đến tình trạng thiếu máu, thiếu khí. Khi đó, huyết không thể nuôi dưỡng tâm, dẫn đến lo âu, bồn chồn và cuối cùng là mất ngủ.
Tâm tỳ hư: Theo Y học cổ truyền, tâm và tỳ có mối liên hệ mật thiết trong việc điều hòa giấc ngủ. Nếu tỳ hư, cơ thể không thể chuyển hóa và vận chuyển thức ăn hiệu quả, khiến tâm bị suy yếu, dễ sinh lo âu, dẫn đến mất ngủ.
Nhiệt độc trong cơ thể: Một yếu tố quan trọng nữa là sự tích tụ nhiệt độc trong cơ thể. Khi khí huyết bị tắc nghẽn do yếu tố ngoại cảnh như lạnh, nóng hay stress, sẽ dẫn đến tích tụ nhiệt trong người, gây ra hiện tượng nóng trong, làm mất ngủ.
Tâm thần không yên: Trong nhiều trường hợp, khi tâm thần không yên, người bệnh luôn trong trạng thái lo lắng, suy nghĩ quá nhiều, đặc biệt là trong tình huống căng thẳng hay áp lực công việc. Điều này làm cho khí huyết không được lưu thông, khiến giấc ngủ bị gián đoạn.

ĐốI tượng nào dễ mắc mất ngủ nguyên phát?

Mất ngủ nguyên phát có thể gặp ở bất kỳ ai, nhưng có một số đối tượng dễ bị ảnh hưởng hơn cả. Tuấn tôi sẽ chia sẻ với bà con về những nhóm người cần đặc biệt chú ý.

Người có công việc căng thẳng: Những người làm việc trong môi trường áp lực cao, hay phải làm ca đêm hoặc làm việc quá lâu trước màn hình máy tính, dễ gặp phải mất ngủ.
Người cao tuổi: Khi tuổi tác tăng lên, cơ thể mất dần khả năng điều chỉnh giấc ngủ. Người già thường có giấc ngủ nông và dễ thức giấc, dẫn đến mất ngủ.
Phụ nữ trong giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh: Sự thay đổi hormone khiến phụ nữ gặp phải tình trạng mất ngủ, hay thức giấc vào ban đêm và khó ngủ lại được.
Người có tiền sử bệnh lý về tâm lý: Các bệnh như trầm cảm, lo âu, rối loạn căng thẳng sau sang chấn có thể gây rối loạn giấc ngủ. Những người này dễ bị mất ngủ do tâm lý không ổn định.
Người có thói quen sinh hoạt không lành mạnh: Lối sống thiếu vận động, ăn uống không đúng giờ giấc, sử dụng nhiều chất kích thích như caffeine hay rượu bia sẽ làm giấc ngủ bị gián đoạn.

Biến chứng của mất ngủ nguyên phát: những đIều cần lưu ý

Mất ngủ nguyên phát không chỉ ảnh hưởng đến giấc ngủ mà còn có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Tuấn tôi sẽ chia sẻ với bà con những biến chứng thường gặp của bệnh này và tại sao chúng ta cần chú ý.

Suy giảm sức khỏe tinh thần: Mất ngủ kéo dài có thể dẫn đến trầm cảm, lo âu và các rối loạn tâm lý khác. Khi cơ thể không được nghỉ ngơi đầy đủ, tâm trạng sẽ dễ thay đổi, và người bệnh có thể cảm thấy lo lắng, căng thẳng.
Mệt mỏi và giảm năng suất lao động: Mất ngủ lâu ngày khiến cơ thể không phục hồi được, dẫn đến tình trạng mệt mỏi, thiếu năng lượng và giảm khả năng tập trung. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến công việc và các hoạt động hàng ngày.
Tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch: Theo các nghiên cứu y học, việc thiếu ngủ có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, cao huyết áp và đột quỵ. Việc cơ thể không được nghỉ ngơi đầy đủ có thể làm tăng mức độ căng thẳng và tác động đến sức khỏe tim mạch.
Suy giảm chức năng miễn dịch: Khi mất ngủ kéo dài, hệ thống miễn dịch sẽ bị suy yếu, khiến cơ thể dễ bị tấn công bởi các bệnh nhiễm trùng. Bà con sẽ dễ bị cảm cúm, viêm nhiễm hay các bệnh lý khác nếu không có giấc ngủ đầy đủ.
Rối loạn chuyển hóa: Mất ngủ cũng làm rối loạn quá trình chuyển hóa trong cơ thể, có thể dẫn đến tăng cân, tiểu đường và các bệnh lý liên quan đến chuyển hóa.

Chẩn đoán mất ngủ nguyên phát: phương pháp của y học hiện đạI và y học cổ truyền

Khi bà con đến nhà thuốc Đỗ Minh Đường và phòng khám YHCT Lương y Đỗ Minh Tuấn, chúng tôi luôn đảm bảo việc thăm khám và chẩn đoán được thực hiện một cách cẩn thận và chính xác.

Chẩn Đoán Theo Y Học Hiện Đại

Khám lâm sàng: Các bác sĩ sẽ thu thập thông tin về lịch sử bệnh, thói quen sinh hoạt và các yếu tố liên quan đến giấc ngủ của bệnh nhân. Cũng có thể thực hiện các xét nghiệm cần thiết để loại trừ các nguyên nhân bệnh lý khác như bệnh tim mạch hay rối loạn nội tiết.
Theo dõi giấc ngủ: Một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu bệnh nhân thực hiện theo dõi giấc ngủ qua đêm tại bệnh viện hoặc qua các thiết bị theo dõi tại nhà để đánh giá tình trạng giấc ngủ và tìm ra nguyên nhân cụ thể.

Chẩn Đoán Theo Y Học Cổ Truyền

Trong Y học cổ truyền, việc chẩn đoán mất ngủ nguyên phát có thể thực hiện qua phương pháp tứ chẩn, bao gồm vấn, văn, vị, vạch mạch. Chúng tôi ở phòng khám Đỗ Minh Đường áp dụng phương pháp này để đưa ra chẩn đoán chính xác.

Vấn (Hỏi bệnh): Bằng cách trò chuyện, Tuấn tôi sẽ lắng nghe chi tiết về thói quen sinh hoạt, tình trạng lo âu, căng thẳng của bệnh nhân. Những thông tin này giúp đánh giá tình trạng bệnh.
Văn (Quan sát): Quan sát sự thay đổi về sắc mặt, lưỡi, và biểu hiện bên ngoài của bệnh nhân giúp chúng tôi nhận diện các dấu hiệu bệnh lý.
Vị (Ngửi và cảm nhận): Một số triệu chứng khác có thể được phát hiện qua mùi vị cơ thể, mùi hơi thở hoặc các dấu hiệu khác từ cơ thể.
Vạch mạch: Đặc biệt, bắt mạch là một bước quan trọng trong việc chẩn đoán mất ngủ. Dựa vào mạch, Tuấn tôi có thể đánh giá mức độ năng lượng của cơ thể, sự thịnh suy của khí huyết và từ đó đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả.

Phương pháp điều trị mất ngủ nguyên phát

Việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp cho mất ngủ nguyên phát là rất quan trọng để cải thiện chất lượng giấc ngủ và đảm bảo sức khỏe lâu dài. Tuấn tôi luôn khuyến khích bà con tìm hiểu kỹ về các phương pháp điều trị để có sự lựa chọn đúng đắn và hiệu quả.

Điều trị bằng thuốc

Nhiều người thường lựa chọn điều trị bằng thuốc Tây để cải thiện tình trạng mất ngủ. Các loại thuốc này có thể giúp bệnh nhân dễ dàng đi vào giấc ngủ hơn nhưng lại tiềm ẩn một số tác dụng phụ không mong muốn.

Thuốc an thần: Các loại thuốc như benzodiazepines và thuốc ngủ có thể mang lại hiệu quả nhanh chóng, nhưng chúng có thể gây lệ thuộc thuốc nếu sử dụng lâu dài.
Thuốc chống trầm cảm: Được sử dụng trong các trường hợp mất ngủ do lo âu hoặc trầm cảm. Tuy nhiên, tác dụng của thuốc này cũng không phải lúc nào cũng rõ ràng và có thể gây ra một số tác dụng phụ như buồn ngủ vào ban ngày.
Thuốc chống lo âu: Một số loại thuốc như buspirone có thể giúp giảm lo âu, qua đó gián tiếp giúp cải thiện giấc ngủ.

Ưu điểm:

Hiệu quả nhanh chóng, giúp người bệnh ngủ được ngay.
Dễ sử dụng, thường chỉ cần một vài liều để thấy tác dụng.

Nhược điểm:

Dễ gây lệ thuộc nếu sử dụng lâu dài.
Một số tác dụng phụ như buồn ngủ ban ngày, mệt mỏi.
Không giải quyết được nguyên nhân gốc rễ của bệnh, chỉ giúp kiểm soát triệu chứng.

Điều trị bằng mẹo dân gian: lựa chọn từ thiên nhiên

Ngoài thuốc Tây, nhiều bà con chọn phương pháp dân gian để cải thiện giấc ngủ. Mẹo dân gian không chỉ an toàn mà còn đơn giản, dễ thực hiện tại nhà.

Trà hoa cúc: Hoa cúc có tính an thần, giúp thư giãn hệ thần kinh và dễ dàng đi vào giấc ngủ.
Lá sen: Nước lá sen được biết đến với tác dụng giảm căng thẳng, giúp dễ ngủ hơn.
Gừng tươi: Một tách trà gừng ấm cũng có thể làm dịu cơn lo âu, thư giãn cơ thể và giúp người bệnh dễ dàng chìm vào giấc ngủ.
Sữa ấm với mật ong: Một ly sữa ấm với một chút mật ong có tác dụng an thần, hỗ trợ giấc ngủ ngon.

Ưu điểm:

An toàn, không gây tác dụng phụ.
Dễ thực hiện, nguyên liệu dễ tìm.
Có thể giúp thư giãn và dễ ngủ mà không cần đến thuốc.

Nhược điểm:

Không phải lúc nào cũng mang lại hiệu quả ngay lập tức.
Phù hợp với những trường hợp nhẹ, không thể chữa trị mất ngủ lâu dài hoặc nghiêm trọng.

Điều trị mất ngủ nguyên phát bằng Đông y

20 năm nghiên cứu chuyên sâu về y học cổ truyền, tôi khẳng định với bà con rằng thuốc nam điều trị bệnh hiệu quả vì nó có cơ chế điều trị từ gốc, từ nguyên nhân gây bệnh. Trong Đông y, chúng ta không chỉ đơn giản là điều trị triệu chứng mà còn tìm hiểu và giải quyết nguyên nhân gốc rễ của bệnh.

Bài thuốc nam gia truyền của dòng họ Đỗ Minh là sự kết hợp của nhiều loại thảo dược quý như mạch môn, viễn chí, long nhãn, sơn tra, bạch truật, cùng với các vị thuốc bổ huyết, bổ tâm, dưỡng âm. Thuốc giúp thông huyết, sinh tân dịch, điều hòa âm dương, giúp tâm yên ổn, khí huyết lưu thông, từ đó cải thiện giấc ngủ một cách tự nhiên và bền vững.

Với kinh nghiệm điều trị lâu năm, tôi khẳng định rằng chỉ có phương pháp điều trị đúng vào nguyên nhân mới giúp bà con cải thiện giấc ngủ một cách bền vững và hiệu quả.

Lời khuyên của Tuấn tôi

Mất ngủ nguyên phát là một tình trạng khá phổ biến nhưng nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, nó sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe và cuộc sống của bà con. Trong quá trình điều trị và tư vấn, Tuấn tôi luôn nhấn mạnh một số lời khuyên quan trọng mà bà con cần lưu ý để cải thiện tình trạng này.

Khi nào cần gặp bác sĩ?: Trong quá trình tư vấn, tôi luôn khuyên bà con rằng nếu tình trạng mất ngủ kéo dài hơn một tuần và gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, công việc, hoặc tinh thần, hãy tìm đến bác sĩ. Nếu mất ngủ đi kèm với các triệu chứng như trầm cảm, lo âu hay đau nhức không rõ nguyên nhân, việc gặp bác sĩ là vô cùng cần thiết để được chẩn đoán và điều trị đúng cách.
Phòng ngừa mất ngủ nguyên phát: Để phòng ngừa mất ngủ nguyên phát, bà con nhớ giúp tôi là duy trì một thói quen ngủ ổn định, cố gắng đi ngủ và thức dậy vào cùng một giờ mỗi ngày. Hạn chế sử dụng các chất kích thích như cà phê, rượu hay thuốc lá trước khi ngủ. Ngoài ra, việc giảm căng thẳng, thư giãn trước khi đi ngủ cũng rất quan trọng. Đặc biệt, không nên ăn quá no hoặc quá muộn trong ngày, vì điều này có thể làm gián đoạn giấc ngủ.
Lưu ý khi điều trị mất ngủ: Thuốc có tốt đến đâu mà bà con dùng không đúng liều, không chú ý kiêng khem thì hiệu quả sẽ chẳng có, rồi bệnh lại hoàn bệnh mà thôi. Khi điều trị bằng thuốc Tây, tôi khuyên bà con chỉ nên dùng thuốc trong thời gian ngắn và theo chỉ định của bác sĩ. Nếu chọn phương pháp Đông y, cần kiên nhẫn và thực hiện đầy đủ liệu trình, vì thuốc nam tác dụng từ từ nhưng rất bền vững. Hơn nữa, trong quá trình điều trị, bà con cần theo dõi sức khỏe thường xuyên và điều chỉnh lại chế độ ăn uống, sinh hoạt cho hợp lý.
Lưu ý về lối sống và tinh thần: Bà con nên chú ý đến tinh thần của mình. Căng thẳng, lo âu là nguyên nhân chính gây mất ngủ. Do đó, việc duy trì tinh thần thoải mái là rất quan trọng. Hãy thử thiền, yoga, hoặc các phương pháp thư giãn như nghe nhạc nhẹ để giảm căng thẳng. Trong quá trình tư vấn, tôi cũng khuyến khích bà con tìm những hoạt động giúp tâm trí thư giãn và cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Cuối cùng, bà con nhớ giúp tôi rằng, muốn điều trị hiệu quả, phải điều trị vào gốc, giải quyết nguyên nhân gây ra mất ngủ. Mỗi phương pháp điều trị, dù là Tây y hay Đông y, đều có ưu nhược điểm riêng. Quan trọng nhất là tìm ra phương pháp phù hợp với cơ thể và tình trạng sức khỏe của mình.

Nếu bà con có bất kỳ thắc mắc nào về tình trạng mất ngủ hay cần tư vấn chi tiết, đừng ngần ngại liên hệ với Tuấn tôi qua các cách sau: