Đau Dạ Dày Cấp

Tuấn tôi gặp rất nhiều bà con đến khám trong tình trạng đau dạ dày cấp, cơn đau xuất hiện đột ngột khiến cuộc sống bị đảo lộn, ăn uống không ngon, thậm chí buồn nôn, nôn mửa. Đây là một vấn đề cấp tính nhưng nếu chủ quan sẽ dễ chuyển thành mạn tính, gây ra biến chứng nặng hơn. Trong bài viết này, Tuấn tôi sẽ giúp bà con hiểu rõ về căn bệnh này từ nguyên nhân, triệu chứng, đến các biện pháp xử lý đúng cách theo cả Tây y và Đông y để có thể ứng phó kịp thời và hiệu quả.

Đau dạ dày cấp là gì?

Tuấn tôi từng gặp nhiều bà con đến khám trong tình trạng bụng đau dữ dội, kèm theo buồn nôn, toát mồ hôi, có người còn lịm đi vì đau. Hỏi ra mới biết, bà con cứ nghĩ chỉ là rối loạn tiêu hóa thông thường. Nhưng thực chất, đó là biểu hiện điển hình của đau dạ dày cấp – một tình trạng tổn thương niêm mạc dạ dày diễn ra đột ngột, cần xử lý kịp thời.

Theo y học hiện đại, đau dạ dày cấp là hiện tượng viêm cấp tính niêm mạc dạ dày, xảy ra trong thời gian ngắn, gây ra các cơn đau bất ngờ và dữ dội. Bệnh thường khởi phát nhanh chóng do tác động của các yếu tố kích thích như vi khuẩn, thuốc, stress, nhưng ở đây Tuấn tôi chỉ xin nói đến bản chất bệnh, còn nguyên nhân sẽ chia sẻ ở phần sau.

Còn theo y học cổ truyền, đau dạ dày cấp được gọi là chứng “vị quản thống” – tức đau vùng thượng vị. Bệnh phát sinh do rối loạn tạng phủ, chủ yếu là tỳ vị, kết hợp với khí huyết ứ trệ hoặc ngoại tà xâm nhập. Khi chức năng vận hóa của tỳ vị suy yếu, thức ăn không tiêu hóa được sẽ sinh ra trệ khí, gây đau và rối loạn tiêu hóa cấp tính.

Tuấn tôi xin nhấn mạnh rằng, đau dạ dày cấp không giống đau dạ dày thông thường – mức độ nguy hiểm cao hơn, dễ biến chứng nếu không xử lý kịp. Vì thế, bà con đừng bao giờ xem nhẹ cơn đau bụng bất thường kéo dài, đặc biệt là khi có thêm các biểu hiện bất ổn khác đi kèm.

Dấu hiệu nhận biết đau dạ dày cấp không thể bỏ qua

Nhiều bà con đến với Tuấn tôi trong tình trạng đau quằn quại, mặt tái mét, nhưng vẫn nghĩ do ăn không tiêu hay bị “đầy hơi”. Khi thăm khám mới phát hiện là đau dạ dày cấp, nếu trễ thêm vài tiếng có khi phải nhập viện cấp cứu. Dưới đây là các triệu chứng điển hình mà bà con cần ghi nhớ để chủ động nhận diện.

Triệu chứng khởi phát sớm

• Đau âm ỉ hoặc dữ dội vùng thượng vị: Cơn đau có thể đến đột ngột, đau nhói, đôi khi lan ra sau lưng hoặc ngực, làm bà con nhầm với đau tim.
• Buồn nôn, nôn: Đây là dấu hiệu sớm dễ nhận biết. Nhiều người nôn ra dịch vàng, đắng miệng, ăn vào lại nôn.
• Cảm giác đầy hơi, chướng bụng: Dù không ăn nhiều nhưng bụng vẫn trướng lên, sờ vào có cảm giác căng tức, khó chịu.
• Mệt mỏi, choáng váng: Do đau kết hợp mất nước từ việc nôn nhiều, bà con có thể cảm thấy hoa mắt, đứng không vững.

Triệu chứng đặc trưng rõ rệt

• Nôn ra máu hoặc phân đen: Đây là dấu hiệu cảnh báo có tổn thương niêm mạc nghiêm trọng, có thể đã chảy máu trong dạ dày.
• Sốt nhẹ: Một số trường hợp có biểu hiện sốt do viêm nhiễm tiến triển, nhất là khi nguyên nhân do vi khuẩn như H.pylori.
• Toát mồ hôi, da tái, nhịp tim nhanh: Thường xuất hiện khi cơn đau quá dữ dội, cơ thể phản ứng bằng việc tiết nhiều adrenalin.
• Cảm giác nóng rát ở dạ dày lan lên cổ: Bà con thường nhầm với trào ngược dạ dày nhưng đây là do acid tiết ra quá mức trong giai đoạn cấp.

Vì sao bà con lại bị đau dạ dày cấp?

Tuấn tôi thấy rất nhiều bà con đến khám mà không biết nguyên nhân mình bị đau dạ dày cấp là do đâu, cứ nghĩ là do ăn uống thất thường, nhưng thực tế còn nhiều yếu tố khác ảnh hưởng. Dưới đây là những nguyên nhân chính theo cả y học hiện đại và y học cổ truyền mà Tuấn tôi đã đúc kết từ quá trình khám chữa suốt hơn 20 năm qua.

• Sử dụng thuốc giảm đau, kháng viêm, kháng sinh không đúng cách: Những loại thuốc này khi dùng kéo dài hoặc uống lúc đói dễ gây kích ứng niêm mạc dạ dày, dẫn đến viêm cấp tính. Nhiều bà con tự ý dùng thuốc mà không có hướng dẫn, hậu quả là dạ dày tổn thương nặng.
• Nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori (HP): Đây là nguyên nhân hàng đầu gây ra viêm loét dạ dày và đau dạ dày cấp. Vi khuẩn này xâm nhập vào niêm mạc dạ dày, phá hủy lớp nhầy bảo vệ, khiến axit ăn mòn trực tiếp niêm mạc gây đau dữ dội.
• Căng thẳng, lo âu kéo dài: Tuấn tôi để ý thấy nhiều bà con trong độ tuổi lao động thường bị đau dạ dày cấp sau những đợt stress kéo dài, lo nghĩ nhiều. Căng thẳng làm rối loạn hệ thần kinh thực vật, từ đó ảnh hưởng đến hoạt động co bóp và tiết axit của dạ dày.
• Ăn uống thất thường, dùng nhiều chất kích thích: Nhịn ăn, ăn uống không đúng giờ, dùng rượu bia, cà phê, đồ cay nóng là những thói quen khiến dạ dày bị “hành xác”. Những yếu tố này làm tăng tiết axit, giảm lớp chất nhầy bảo vệ dạ dày, gây ra viêm cấp.
• Theo y học cổ truyền, đau dạ dày cấp chủ yếu do tỳ vị hư yếu, khí trệ, hàn thấp xâm nhập: Sau khi nghiên cứu chuyên sâu về bệnh theo Đông y, Tuấn tôi khẳng định rằng yếu tố căn nguyên nằm ở sự mất cân bằng âm dương trong cơ thể. Tỳ vị vốn chủ về tiêu hóa, khi bị hư sẽ không vận hóa được thức ăn, sinh trệ, sinh đầy, khí trệ gây đau.
• Ăn uống không điều độ gây tỳ vị tổn thương: Nhiều bà con ăn uống thất thường, bỏ bữa, ăn đồ lạnh hay sống, khiến khí hàn xâm nhập vào vị, gây co thắt mạnh vùng dạ dày – điều mà Đông y gọi là “hàn tà phạm vị”.
• Khí uất, tức giận, buồn bực kéo dài: Trong Đông y có câu “tỳ hư sinh thấp, can uất sinh nhiệt”, tức là cảm xúc tiêu cực khiến khí trệ ở can, ảnh hưởng đến vị, gây ra tình trạng đau tức vùng thượng vị – biểu hiện rõ nét của đau dạ dày cấp.

Tuấn tôi thường gặp những trường hợp mà nguyên nhân lại xuất phát từ cả hai khía cạnh – vừa có nhiễm HP vừa bị căng thẳng kéo dài, ăn uống thất thường. Vì thế, điều trị cần kết hợp cả Đông lẫn Tây y thì mới đạt hiệu quả bền vững.

Những ai dễ mắc đau dạ dày cấp? 

Đau dạ dày cấp không chừa một ai, nhưng Tuấn tôi để ý thấy có những nhóm đối tượng hay gặp bệnh hơn cả. Việc nhận diện đúng sẽ giúp bà con chủ động phòng ngừa từ sớm.

• Người hay dùng thuốc kháng sinh, giảm đau dài ngày: Những đối tượng này dễ bị tổn thương niêm mạc dạ dày do tác dụng phụ của thuốc.
• Người thường xuyên căng thẳng, làm việc áp lực cao: Tuấn tôi gặp nhiều nhân viên văn phòng, người kinh doanh phải suy nghĩ nhiều, rất dễ bị dạ dày cấp do stress.
• Bà con có thói quen ăn uống thất thường, bỏ bữa: Việc ăn uống không đúng giờ làm dạ dày tiết axit không có thức ăn để trung hòa, gây kích ứng mạnh.
• Người uống nhiều rượu bia, hút thuốc: Đây là những tác nhân mạnh gây viêm cấp, Tuấn tôi đã từng chứng kiến nhiều ca nhập viện cấp cứu do xuất huyết dạ dày sau khi nhậu.
• Người bị nhiễm vi khuẩn HP: Đây là nhóm nguy cơ cao, đặc biệt nếu không được điều trị dứt điểm dễ tái phát và chuyển thành mãn tính.
• Người có cơ địa tỳ vị hư yếu theo Đông y: Bà con có thể trạng gầy yếu, hay tiêu chảy, ăn không tiêu, dễ bị khí hàn tấn công và phát bệnh đột ngột.
• Trẻ em và người cao tuổi: Hai đối tượng này có sức đề kháng yếu, dạ dày dễ bị tổn thương khi có tác nhân kích thích.

Qua chia sẻ trên, Tuấn tôi mong bà con hiểu rằng đau dạ dày cấp tuy nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và kiểm soát nếu nhận biết đúng nhóm nguy cơ và điều chỉnh lối sống kịp thời.

Đau dạ dày cấp có thể gây biến chứng gì? 

Tuấn tôi thường nhắc bà con, đau dạ dày cấp nếu không được xử lý sớm và đúng cách thì rất dễ để lại hậu quả nghiêm trọng. Dưới đây là những biến chứng mà Tuấn tôi từng chứng kiến nhiều người bệnh gặp phải, chỉ vì chậm trễ trong điều trị hoặc chủ quan nghĩ bệnh sẽ tự khỏi.

• Xuất huyết tiêu hóa: Đây là biến chứng nghiêm trọng và dễ gặp nhất. Khi lớp niêm mạc bị tổn thương nặng, sẽ dẫn đến chảy máu. Biểu hiện là nôn ra máu, đi ngoài phân đen, người xanh xao, mệt lả. Tuấn tôi từng cấp cứu một bác hơn năm mươi tuổi ở Bắc Từ Liêm, Hà Nội – bác bị đau bụng 3 ngày nhưng cố chịu. Đến khi nôn ra máu mới chịu đi khám thì đã mất khá nhiều máu, may xử lý kịp.
• Loét dạ dày tá tràng: Viêm cấp tính kéo dài, không được kiểm soát sẽ chuyển thành viêm mạn, dẫn đến loét dạ dày. Khi đó, bà con sẽ thấy đau dai dẳng, thường xuyên buồn nôn, sụt cân nhanh chóng, thậm chí không ăn uống được.
• Hẹp môn vị: Niêm mạc dạ dày bị sẹo xơ hóa làm chít hẹp môn vị – chỗ nối giữa dạ dày và tá tràng. Hệ quả là thức ăn không thể xuống ruột, bà con ăn vào lại nôn ra, bụng đầy, sút cân nghiêm trọng.
• Thủng dạ dày: Biến chứng này cực kỳ nguy hiểm, có thể gây tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời. Khi niêm mạc dạ dày bị ăn mòn đến lớp sâu nhất, sẽ tạo ra lỗ thủng, gây viêm phúc mạc, đau quặn bụng, sốc nhiễm trùng.
• Ung thư dạ dày: Đây là hậu quả nặng nề nhất, xảy ra khi tình trạng viêm kéo dài nhiều năm, biến đổi tế bào niêm mạc thành ung thư. Tuấn tôi đã gặp vài ca ung thư giai đoạn muộn mà ban đầu chỉ là đau dạ dày cấp, nhưng do chủ quan không điều trị, để diễn tiến âm thầm.

Bà con thấy đó, một cơn đau bụng tưởng chừng đơn giản nhưng nếu xem nhẹ, để bệnh tiến triển thì hậu quả khôn lường. Tuấn tôi mong rằng mỗi người hãy cẩn trọng và lắng nghe cơ thể mình nhiều hơn.

Làm sao biết mình bị đau dạ dày cấp? 

Các phương pháp chẩn đoán đau dạ dày cấp phổ biến hiện nay bao gồm nhiều kỹ thuật từ đơn giản đến chuyên sâu. Việc xác định chính xác tình trạng sẽ giúp việc điều trị trở nên hiệu quả và đúng hướng hơn.

• Nội soi dạ dày
• Xét nghiệm vi khuẩn HP qua hơi thở (test urease)
• Xét nghiệm máu và phân
• Siêu âm bụng
• Chụp X-quang dạ dày có thuốc cản quang

Trên thực tế, Tuấn tôi khẳng định y học hiện đại có vai trò quan trọng trong việc xác định nhanh tổn thương. Tuy nhiên, dưới góc nhìn Đông y, việc bắt mạch, nhìn mặt, lắng nghe tiếng nói, hỏi kỹ tiền sử và thói quen sống của người bệnh cũng có thể đưa ra đánh giá tương đối chính xác.

Tại nhà thuốc Đỗ Minh Đường và phòng khám Y học cổ truyền Lương y Đỗ Minh Tuấn, tất cả bệnh nhân đều được thăm khám tỉ mỉ bằng phương pháp “tứ chẩn” – tức là: vọng (quan sát), văn (nghe), vấn (hỏi), thiết (bắt mạch). Chỉ cần thông qua mạch tượng, sắc mặt, giọng nói và mô tả triệu chứng của bà con, Tuấn tôi và các lương y đã có thể nắm được phần lớn căn nguyên gây bệnh.

Ví dụ như bà con mô tả thường xuyên bị đau âm ỉ sau ăn, kèm đầy bụng, ợ hơi, sắc mặt nhợt, mạch trầm – đó có thể là tỳ vị hư hàn. Còn nếu đau dữ dội, nóng rát vùng thượng vị, miệng khô, lưỡi đỏ, mạch huyền sác – khả năng cao là can vị bất hòa, vị nhiệt. Việc phân biệt được thể bệnh như vậy giúp tôi có hướng xử lý chuẩn xác, không dùng sai thuốc, không gây tổn thương thêm cho cơ thể.

Chẩn đoán đúng là nền tảng để điều trị hiệu quả. Vì vậy, bà con hãy luôn đi thăm khám khi thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào về tiêu hóa. Đừng ngại bắt mạch, đừng xem thường những biểu hiện nhỏ, bởi cơ thể mình luôn phát tín hiệu khi có vấn đề – quan trọng là mình có lắng nghe kịp hay không.

Giải pháp nào điều trị đau dạ dày cấp hiệu quả, an toàn?

Việc lựa chọn đúng phương pháp điều trị sẽ quyết định hiệu quả kiểm soát và ngăn ngừa biến chứng của đau dạ dày cấp. Tuấn tôi thấy nhiều bà con do thiếu thông tin hoặc nôn nóng chữa bệnh mà chọn sai hướng, khiến bệnh không thuyên giảm, thậm chí nặng thêm.

Điều trị đau dạ dày cấp bằng thuốc Tây

Trong y học hiện đại, thuốc Tây vẫn là lựa chọn phổ biến khi cần xử lý nhanh các triệu chứng đau dạ dày cấp. Phương pháp này tập trung vào việc làm giảm triệu chứng bằng các loại thuốc đặc hiệu.

• Thuốc ức chế tiết acid: Như omeprazol, lansoprazol giúp giảm tiết dịch vị, giảm đau, chống trào ngược.
• Thuốc trung hòa acid: Như Maalox, Gastropulgite có tác dụng trung hòa lượng axit dư, bảo vệ niêm mạc.
• Thuốc bao phủ niêm mạc dạ dày: Sucralfate, giúp tạo màng bảo vệ chỗ viêm loét.
• Thuốc kháng sinh: Dùng khi có vi khuẩn HP, thường phối hợp nhiều loại như clarithromycin, amoxicillin.

Tuấn tôi khuyên bà con cần đặc biệt chú ý: thuốc Tây có hiệu quả nhanh nhưng dễ gây tác dụng phụ nếu lạm dụng, như loét dạ dày, rối loạn tiêu hóa, thậm chí suy gan thận nếu dùng dài ngày.

Kể cho bà con nghe, mới tuần trước đây tôi có thăm khám cho một bệnh nhân hơn bốn mươi tuổi, từng điều trị đau dạ dày bằng kháng sinh nhiều tháng trời. Bác ấy chia sẻ dùng đủ loại thuốc nhưng bụng vẫn đau âm ỉ, giờ thêm cả táo bón, nóng gan. Lúc đến gặp tôi thì tình trạng đã chuyển sang mãn tính. Như vậy rõ ràng thuốc Tây không thể xử lý tận gốc bệnh.

Điều trị đau dạ dày cấp bằng mẹo dân gian

Nhiều bà con chọn cách dùng các mẹo dân gian vì cho rằng an toàn, dễ làm và không tốn kém. Tuy nhiên, hiệu quả thường chỉ mang tính hỗ trợ tạm thời.

• Uống nước lá mơ lông: Giã nát lá, vắt lấy nước, uống buổi sáng giúp giảm đầy bụng, tiêu hóa tốt hơn.
• Nhai gừng tươi: Nhai vài lát gừng vào buổi sáng hoặc khi bụng khó chịu, giúp giảm nôn và làm ấm tỳ vị.
• Uống nước nha đam với mật ong: Lấy phần thịt nha đam xay nhuyễn, trộn với mật ong, uống sau ăn giúp làm dịu niêm mạc dạ dày.
• Sử dụng nghệ và mật ong: Trộn bột nghệ với mật ong vo viên uống sáng sớm, giúp kháng viêm và làm lành vết loét.

Ưu điểm của mẹo dân gian là nguyên liệu sẵn có, dễ áp dụng. Tuy nhiên, Tuấn tôi phải nhấn mạnh: các mẹo này chỉ phù hợp với triệu chứng nhẹ, mang tính hỗ trợ chứ không thể thay thế phương pháp điều trị y khoa chuyên sâu.

Bà con biết không, Tuấn tôi từng gặp một bệnh nhân dùng nghệ mật ong suốt cả năm để chữa đau dạ dày. Ban đầu thấy đỡ nhưng sau đó lại đau dữ dội hơn, vì vi khuẩn HP không được xử lý triệt để. Kết quả là bệnh chuyển sang mãn tính và phải điều trị dài ngày mới ổn.

Chính vì vậy, muốn điều trị dứt điểm bệnh đau dạ dày cấp, Tuấn tôi khẳng định bà con cần điều trị đúng vào gốc, xử lý tận căn nguyên, cân bằng chức năng tạng phủ – đây mới là điều trị bền vững.

Điều trị đau dạ dày cấp bằng Đông y

Hai mươi năm nghiên cứu chuyên sâu về y học cổ truyền, tôi khẳng định với bà con là thuốc nam điều trị bệnh hiệu quả, dứt điểm vì nó có cơ chế tác động toàn diện – vừa xử lý triệu chứng, vừa điều hòa tỳ vị, nâng cao sức khỏe hệ tiêu hóa.

Theo Đông y, đau dạ dày cấp thuộc phạm vi chứng vị quản thống, do tỳ vị hư, can khí uất kết hoặc hàn thấp xâm nhập. Do đó, phương pháp điều trị không chỉ cắt cơn đau mà còn khôi phục lại sự cân bằng trong cơ thể, giải quyết nguyên nhân sâu xa.

Có nhiều bệnh nhân bị nặng lắm nhưng sau vài tháng được tôi điều trị theo hướng dùng thuốc nam là giờ ổn rồi, không cần tái dùng thuốc Tây, ăn uống sinh hoạt như người bình thường. Đó là điều khiến Tuấn tôi luôn tin tưởng vào giá trị của y học cổ truyền – chữa bệnh bằng cái tâm và cái gốc.

Lời khuyên của Tuấn tôi dành cho bà con bị đau dạ dày cấp

Đau dạ dày cấp không chỉ đơn thuần là chuyện đau bụng, mà nếu không điều trị đúng hướng thì rất dễ để lại biến chứng nguy hiểm. Tuấn tôi tổng kết lại những điều quan trọng nhất bà con cần nhớ khi đối mặt với bệnh lý này, đồng thời gửi gắm một vài lời khuyên chân thành từ chính kinh nghiệm nhiều năm chữa bệnh của mình.

• Khi thấy các triệu chứng như đau dữ dội vùng thượng vị, nôn ra máu, tiêu phân đen, hoa mắt, chóng mặt… thì bà con phải đến cơ sở y tế ngay, không được chủ quan để ở nhà tự chữa. Những dấu hiệu này cảnh báo bệnh đang tiến triển nặng, nếu chậm trễ rất nguy hiểm.
• Trong quá trình tư vấn, Tuấn tôi luôn khuyên bà con rằng nếu từng bị đau dạ dày cấp thì sau khi khỏi cũng không nên chủ quan, phải duy trì chế độ sinh hoạt lành mạnh, ăn uống điều độ, tránh rượu bia, đồ cay nóng để ngăn bệnh tái phát.
• Thuốc có tốt đến đâu mà bà con dùng không đúng liều, không chú ý kiêng khem thì hiệu quả sẽ chẳng có, rồi bệnh lại hoàn bệnh mà thôi. Cho nên Tuấn tôi luôn nhấn mạnh vai trò của việc dùng thuốc đúng cách kết hợp chế độ ăn uống, nghỉ ngơi hợp lý.
• Để phòng ngừa bệnh, bà con nhớ giúp tôi là ăn chín uống sôi, không bỏ bữa, không để bụng quá đói hoặc quá no, hạn chế dùng thuốc giảm đau tùy tiện và phải kiểm tra sức khỏe định kỳ, nhất là nếu từng có tiền sử viêm loét dạ dày.
• Đặc biệt, nếu bà con hay lo nghĩ, áp lực, căng thẳng thì nên học cách thư giãn, nghỉ ngơi nhiều hơn, bởi Tuấn tôi gặp rất nhiều ca bệnh đến từ yếu tố tinh thần, mà chỉ cần điều chỉnh lối sống là cải thiện được rất nhiều.

Tuấn tôi luôn tin rằng, phòng bệnh hơn chữa bệnh. Mỗi người chỉ cần hiểu rõ cơ thể mình một chút, lắng nghe cơ thể một chút thì sẽ tránh được rất nhiều rắc rối không đáng có.

Nếu bà con nào đang gặp tình trạng đau dạ dày cấp, chưa biết phải điều trị thế nào cho an toàn, bài bản thì cứ liên hệ với Tuấn tôi bằng một trong ba cách sau nhé:

• Gọi điện trực tiếp vào số 0963 302 349
• Nhắn tin qua fanpage Lương y Đỗ Minh Tuấn
• Hoặc tới khám trực tiếp tại địa chỉ số 37A, ngõ 97 Văn Cao, phường Liễu Giai, quận Ba Đình, Hà Nội

Tuấn tôi luôn sẵn lòng hỗ trợ bà con, miễn là bà con thực sự muốn chữa và sống khỏe.