Đau Dạ Dày

Tuấn tôi nhận thấy rất nhiều bà con thường xuyên bị đau dạ dày mà không nắm rõ nguyên nhân, cách nhận biết sớm hay phương pháp điều trị hiệu quả. Bài viết này Tuấn tôi sẽ giúp bà con hiểu sâu hơn về vấn đề này từ góc nhìn cả Đông Y lẫn Tây Y, nhận biết dấu hiệu để không chủ quan, và lựa chọn hướng xử lý đúng đắn ngay từ đầu. Việc nắm chắc thông tin không chỉ giúp giảm đau mà còn ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm về sau.

Đau dạ dày là gì? 

Đau dạ dày là tình trạng không còn xa lạ gì với bà con mình, đặc biệt là những người ăn uống thất thường, căng thẳng kéo dài. Tuấn tôi gặp rất nhiều ca như vậy trong quá trình khám chữa tại nhà thuốc, mà nhiều bà con không hề biết đây là dấu hiệu cảnh báo dạ dày đang “kêu cứu”.

Theo Y học hiện đại, đau dạ dày là triệu chứng của các bệnh lý liên quan đến tổn thương niêm mạc dạ dày như viêm, loét, xuất huyết, trào ngược hoặc rối loạn chức năng co bóp. Những cơn đau thường khu trú vùng thượng vị, có thể âm ỉ kéo dài hoặc đau quặn từng cơn.

Trong khi đó, Y học cổ truyền nhìn nhận đau dạ dày là biểu hiện của chứng vị quản thống – một dạng mất cân bằng giữa Tỳ, Vị và Can do khí huyết không lưu thông. Đông y gọi đây là sự “uất kết” do khí trệ, huyết ứ hoặc hàn thấp xâm nhập, lâu ngày gây tổn thương tạng phủ.

Nhận diện đau dạ dày qua triệu chứng

Để phát hiện sớm bệnh, bà con cần chú ý kỹ đến các dấu hiệu dù nhỏ nhất. Tuấn tôi thường xuyên chia sẻ với bà con rằng, “Bệnh dạ dày không ầm ĩ lúc đầu, nhưng sẽ rầm rộ khi đã nặng”.

Triệu chứng khởi phát dễ bị bỏ qua

• Đau âm ỉ vùng thượng vị: Thường xảy ra sau ăn hoặc khi đói, đau kiểu râm ran, nóng rát nhẹ vùng bụng trên.
• Chướng bụng, đầy hơi: Bà con hay cảm thấy bụng căng tức, ăn ít cũng thấy no nhanh, kèm theo ợ hơi nhiều.
• Ợ chua, buồn nôn: Đây là biểu hiện sớm của việc axit trong dạ dày bị dư thừa, đẩy ngược lên thực quản gây cảm giác chua miệng, khó chịu.
• Chán ăn, mệt mỏi: Một số người dù không đau nhiều nhưng luôn cảm giác uể oải, mất hứng thú với ăn uống.

Triệu chứng đặc trưng cho thấy bệnh đã tiến triển

• Đau quặn từng cơn dữ dội: Đặc biệt vào ban đêm hoặc sáng sớm, đau có thể lan ra sau lưng.
• Xuất hiện máu trong phân hoặc nôn ra máu: Báo hiệu biến chứng xuất huyết dạ dày – rất nguy hiểm.
• Sụt cân không rõ lý do: Tuấn tôi từng gặp nhiều bà con bị sụt 3 – 5kg trong vòng 1 tháng mà không rõ nguyên nhân, sau thăm khám mới biết do viêm loét dạ dày kéo dài.
• Cảm giác nóng rát vùng thượng vị lan lên cổ họng: Triệu chứng của trào ngược dạ dày thực quản, nếu không chữa sớm có thể gây viêm họng mạn và ảnh hưởng giấc ngủ.

Đây là những dấu hiệu cảnh báo không nên coi thường. Tuấn tôi luôn nhấn mạnh với bà con rằng: “Dạ dày đau không phải chuyện nhỏ, phát hiện sớm thì chữa nhanh, để lâu thì khổ mình, khổ người nhà.”

Vì sao nhiều người dễ bị đau dạ dày?

Tuấn tôi nhận thấy nhiều bà con khi nhắc đến đau dạ dày thường quy nguyên nhân cho thói quen ăn uống, nhưng thật ra căn nguyên bệnh phức tạp hơn nhiều. Để hiểu kỹ, Tuấn tôi sẽ phân tích cả góc nhìn Y học hiện đại lẫn Y học cổ truyền, giúp bà con dễ hình dung và phòng ngừa hiệu quả hơn.

Theo Y học hiện đại:

• Thói quen ăn uống thất thường: Bỏ bữa, ăn quá nhanh, ăn nhiều đồ cay nóng hoặc dầu mỡ khiến dạ dày tăng tiết axit và dễ tổn thương.
• Lạm dụng thuốc Tây: Đặc biệt là thuốc giảm đau, kháng viêm không steroid như ibuprofen, aspirin… gây mỏng niêm mạc dạ dày.
• Căng thẳng, stress kéo dài: Làm hệ thần kinh rối loạn, kích thích dạ dày co bóp bất thường, lâu ngày gây viêm loét.
• Nhiễm vi khuẩn HP (Helicobacter pylori): Là tác nhân hàng đầu gây viêm loét dạ dày tá tràng và có thể tiến triển thành ung thư nếu không điều trị kịp thời.
• Uống rượu bia, hút thuốc lá: Gây tổn thương trực tiếp đến lớp nhầy bảo vệ niêm mạc dạ dày, tạo điều kiện axit ăn mòn thành dạ dày.

Theo Y học cổ truyền:

• Khí trệ ở Tỳ Vị: Do ăn uống không điều độ, cảm xúc uất kết lâu ngày khiến khí huyết không lưu thông, dẫn đến vị quản thống – tức đau vùng thượng vị.
• Hư hàn do Tỳ Vị yếu: Tuấn tôi thấy nhiều bà con cơ thể vốn hư lạnh, hay ăn đồ sống, lạnh thì dễ bị khí hàn xâm nhập, làm Vị mất chức năng điều hòa.
• Thấp nhiệt tích tụ: Môi trường sống ô nhiễm, ăn uống không sạch làm tỳ vận hóa kém, thấp nhiệt tích tụ gây viêm loét âm ỉ kéo dài.
• Can khí phạm Vị: Những người hay lo nghĩ, nóng giận sẽ làm Can khí uất kết, ảnh hưởng đến Vị, gây ra đau bụng kèm tức ngực, buồn nôn.

Tuấn tôi từng gặp một cô giáo ngoài 40 tuổi, rất kỹ tính trong ăn uống nhưng vẫn hay đau bụng, khó tiêu. Khám Tây y không ra bệnh, chỉ chẩn đoán viêm nhẹ. Sau khi Tuấn tôi xem mạch, soi xét kỹ về tạng phủ thì phát hiện cô bị “Can khí uất kết, Tỳ hư sinh thấp”. Điều trị bằng bài thuốc kết hợp Sài hồ, Bạch truật, Cam thảo trong hơn tháng, tình trạng cải thiện rõ rệt, ăn ngủ tốt hơn và không còn đau bụng sau mỗi giờ lên lớp.

Ai dễ bị đau dạ dày? 

Dựa trên kinh nghiệm hơn 20 năm thăm khám, Tuấn tôi nhận thấy đau dạ dày không chừa một ai, nhưng có những nhóm đối tượng “ưu tiên” bị bệnh nhiều hơn cả.

• Người thường xuyên bỏ bữa hoặc ăn uống không điều độ: Dạ dày tiết axit sai nhịp sinh học gây viêm loét.
• Người hay căng thẳng, lo âu kéo dài: Ảnh hưởng đến Can khí và dẫn truyền thần kinh đến dạ dày.
• Người nghiện rượu bia, thuốc lá: Hai tác nhân này trực tiếp làm mỏng niêm mạc, gây viêm loét nặng.
• Người có tiền sử dùng thuốc giảm đau, kháng sinh lâu ngày: Dễ gây tổn thương thành dạ dày mà không hay biết.
• Người cao tuổi: Tỳ vị hư yếu, hệ tiêu hóa hoạt động kém theo tuổi tác, dễ bị tổn thương hơn.
• Người có yếu tố di truyền hoặc từng mắc viêm loét dạ dày: Nguy cơ tái phát rất cao nếu không chăm sóc đúng cách.
• Người làm việc trong môi trường áp lực cao: Cán bộ, nhân viên văn phòng, giáo viên… là đối tượng Tuấn tôi tiếp xúc điều trị khá nhiều vì căng thẳng kéo dài khiến khí huyết không lưu thông, sinh bệnh.

Bà con nào nằm trong các nhóm này thì nên chủ động phòng tránh từ sớm, vì một khi dạ dày đã “kêu cứu”, chữa trị không khéo sẽ dai dẳng rất khó chịu.

Biến chứng đau dạ dày khiến bà con phải cẩn trọng từ sớm

Đau dạ dày nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời có thể dẫn tới nhiều hệ lụy nghiêm trọng. Tuấn tôi từng chứng kiến không ít bà con chủ quan, nghĩ đau chút là hết, nhưng đến khi phát bệnh nặng thì vừa tốn công, tốn sức mà chữa cũng gian nan hơn nhiều.

• Viêm loét dạ dày tá tràng: Đây là biến chứng phổ biến nhất. Ban đầu chỉ là viêm nhẹ, nhưng nếu để lâu ngày, niêm mạc dạ dày sẽ bị bào mòn, hình thành vết loét sâu gây đau dữ dội.
• Xuất huyết tiêu hóa: Bà con sẽ thấy nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen, hôi. Tình trạng này nguy hiểm, cần cấp cứu ngay vì mất máu nhiều dễ gây tụt huyết áp, ngất xỉu.
• Hẹp môn vị: Do loét lâu ngày, tạo sẹo gây co thắt tại vị trí tiếp nối dạ dày và tá tràng. Bệnh nhân thường bị nôn ngay sau khi ăn, kèm đau dữ dội vùng thượng vị.
• Thủng dạ dày: Biến chứng này ít gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm. Khi dạ dày thủng, axit và thức ăn sẽ tràn ra ổ bụng, gây viêm phúc mạc, nhiễm trùng nặng.
• Ung thư dạ dày: Tuấn tôi luôn nhắc đi nhắc lại với bà con, loét mạn tính kéo dài, nhất là có nhiễm HP mà không điều trị triệt để, rất dễ tiến triển thành ung thư. Khi đó, điều trị không chỉ khó khăn mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe, tinh thần và tuổi thọ.

Chẩn đoán đau dạ dày

Các phương pháp chẩn đoán đau dạ dày phổ biến hiện nay bao gồm:

• Nội soi dạ dày
• Xét nghiệm vi khuẩn HP qua hơi thở, máu hoặc phân
• Chụp X-quang có cản quang
• Siêu âm bụng
• Xét nghiệm máu, công thức máu để phát hiện thiếu máu do xuất huyết tiêu hóa
• Kiểm tra phân để phát hiện máu ẩn

Tuy nhiên, với Y học cổ truyền, Tuấn tôi và các lương y tại phòng khám YHCT luôn áp dụng phương pháp tứ chẩn gồm: vọng, văn, vấn, thiết. Đặc biệt, bắt mạch là kỹ thuật được Tuấn tôi chú trọng hàng đầu, bởi chỉ cần cảm mạch là đã phần nào đánh giá được tình trạng hư – thực, hàn – nhiệt, vị trí đau, nguyên nhân bệnh thuộc Tỳ, Vị, Can hay kết hợp nhiều tạng phủ.

Tuấn tôi từng tiếp nhận một bệnh nhân nữ ngoài 30 tuổi, nội soi chỉ thấy xung huyết nhẹ nhưng liên tục đau bụng, ăn không tiêu, người gầy yếu. Qua bắt mạch, Tuấn tôi phát hiện rõ tình trạng Tỳ hư, khí trệ, kèm Can uất. Sau hơn một tháng điều trị bằng thuốc thang gia giảm theo tạng phủ, chị đã ăn uống ngon miệng, da dẻ hồng hào và không còn hiện tượng đau lâm râm.

Mọi bệnh nhân khi đến khám tại phòng chẩn trị đều được Tuấn tôi hoặc các lương y thăm khám kỹ lưỡng, hỏi bệnh rõ ràng, xem mạch cẩn thận để đưa ra phác đồ phù hợp với thể trạng từng người. Có người đau do hư hàn, có người do thấp nhiệt, điều trị khác nhau hoàn toàn nên tuyệt đối không dùng chung đơn thuốc. Đó cũng là lý do Tuấn tôi luôn nhấn mạnh, phải khám đúng mới chữa được trúng.

Đau dạ dày điều trị sao cho đúng?

Khi bị đau dạ dày, việc lựa chọn đúng phương pháp điều trị là yếu tố tiên quyết để cải thiện bệnh nhanh chóng và ngăn tái phát. Tuấn tôi thấy nhiều bà con còn mơ hồ trong điều trị, dùng sai cách khiến bệnh không những không khỏi mà còn nặng thêm.

Điều trị đau dạ dày bằng thuốc Tây

Thuốc Tây y thường là lựa chọn đầu tiên của nhiều người vì khả năng giảm triệu chứng tức thì.

• Nhóm thuốc kháng axit: Omeprazol, Pantoprazol, Esomeprazol… giúp giảm tiết dịch vị.
• Thuốc kháng H2: Ranitidine, Famotidine… làm giảm lượng axit do dạ dày tiết ra.
• Thuốc trung hòa axit: Maalox, Gaviscon… giúp trung hòa dịch vị nhanh chóng.
• Kháng sinh: Dùng trong trường hợp nhiễm khuẩn HP như Clarithromycin, Amoxicillin…

Tuy nhiên, Tuấn tôi xin nhấn mạnh rằng: thuốc Tây tuy nhanh nhưng chỉ mang tính chất đối phó triệu chứng. Nhiều bà con uống lâu thì nhờn thuốc, rối loạn tiêu hóa, thậm chí viêm đại tràng kèm theo.

Bà con biết không, Tuấn tôi từng gặp một bệnh nhân nữ ngoài 40 tuổi, bị đau dạ dày mạn tính, uống thuốc tây hơn năm trời mà vẫn đau. Đến khi khám cho chị, tôi thấy tỳ vị đã suy yếu nặng, niêm mạc dạ dày mỏng, ăn uống kém hấp thu, toàn thân gầy gò, mệt mỏi.

Mẹo dân gian chữa đau dạ dày

Một số bà con vẫn chuộng mẹo dân gian vì đơn giản, dễ làm tại nhà. Đây là vài cách thường dùng:

• Uống nước nghệ mật ong: Dùng nghệ tươi giã lấy nước, pha mật ong uống mỗi sáng khi đói.
• Nước lá mơ lông: Giã nát, vắt lấy nước uống giúp thanh nhiệt, làm dịu dạ dày.
• Nhai gừng tươi với muối: Giảm nhanh cảm giác buồn nôn, đầy bụng.

Mẹo dân gian thì lành tính, ít tác dụng phụ, nhưng Tuấn tôi phải nói thật, chỉ phù hợp với thể nhẹ và không có tác dụng điều trị căn nguyên. Dùng lâu mà không cải thiện thì cần phải xem lại, không nên cố chấp.

Nói rõ để bà con hiểu, muốn điều trị dứt điểm đau dạ dày, không thể chỉ cắt triệu chứng mà phải điều trị vào gốc bệnh, phục hồi tỳ vị, cân bằng âm dương, kiện tỳ hòa vị. Đây là điều chỉ Y học cổ truyền mới làm được.

Điều trị đau dạ dày bằng Đông y

Tuấn tôi với hơn 20 năm nghiên cứu chuyên sâu về Y học cổ truyền, khẳng định với bà con rằng: thuốc nam điều trị bệnh hiệu quả, dứt điểm vì nó tác động từ căn nguyên bên trong. Đông y coi đau dạ dày là hệ quả của sự mất cân bằng giữa Tỳ, Vị, Can, việc điều trị phải “biện chứng luận trị” – nghĩa là cá thể hóa theo từng người.

• Bài thuốc Đông y không chỉ giảm triệu chứng mà còn kiện tỳ, bổ khí, tăng cường tiêu hóa, làm lành niêm mạc dạ dày bị tổn thương.
• Cơ chế điều trị là điều hòa khí huyết, thanh nhiệt, giải độc, điều khí hòa trung, giúp bệnh nhân ăn ngon, ngủ tốt, hết đau mà cơ thể khỏe lên từ bên trong.

Có nhiều bệnh nhân bị nặng lắm, loét sâu, xuất huyết nhẹ… nhưng sau vài tháng điều trị theo hướng dùng thuốc nam, giờ ổn định cả sức khỏe lẫn tinh thần. Điều đó cho thấy nếu bà con chọn đúng hướng đi từ đầu, thì đau dạ dày không phải là nỗi ám ảnh nữa. Và Tuấn tôi vẫn luôn ở đây, đồng hành cùng bà con trong hành trình chữa bệnh bằng cái tâm của người làm nghề thuốc.

Lời khuyên của Tuấn tôi để bà con sống khỏe, tránh xa đau dạ dày

Tóm gọn lại, đau dạ dày là một bệnh lý phổ biến nhưng không thể coi thường. Nếu để kéo dài, không điều trị đúng cách sẽ dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng. Dưới đây là vài lời gan ruột Tuấn tôi muốn nhắn nhủ đến bà con, mong ai đang bị bệnh thì bớt khổ, ai chưa mắc thì biết mà phòng tránh.

• Trong quá trình tư vấn, tôi luôn khuyên bà con rằng: nếu thấy đau bụng vùng thượng vị kéo dài, kèm buồn nôn, chán ăn, sụt cân, hoặc có dấu hiệu đi ngoài phân đen thì phải đi khám ngay, đừng chần chừ. Có bệnh thì chữa sớm, để muộn rồi lại khổ cả người bệnh lẫn người thân.
• Để phòng ngừa bệnh, bà con nhớ giúp tôi là ăn uống đúng bữa, đừng bỏ bữa sáng. Tránh đồ cay nóng, dầu mỡ, rượu bia, thuốc lá. Giữ tinh thần thoải mái, đừng để stress đè nặng, vì Can khí uất là một trong những nguyên nhân khiến Tỳ Vị bị tổn thương.
• Khi điều trị đau dạ dày, dù dùng thuốc Tây hay thuốc Nam, tôi đều dặn kỹ bà con là phải tuân thủ đúng liều, đúng giờ, kiêng khem nghiêm túc. Thuốc có tốt đến đâu mà bà con dùng không đúng liều, không chú ý kiêng khem thì hiệu quả sẽ chẳng có, rồi bệnh lại hoàn bệnh mà thôi.
• Ai đang dùng mẹo dân gian mà thấy không thuyên giảm, thì nên dừng lại, đi khám kỹ lưỡng để có hướng điều trị rõ ràng, đừng chủ quan.
• Với người bệnh mạn tính, tôi hay nhấn mạnh việc theo dõi định kỳ, không được tự ý ngưng thuốc hoặc đổi thuốc lung tung. Sức khỏe là cả một quá trình chăm sóc, không thể ngày một ngày hai là xong.

Bà con nào còn thắc mắc hay cần tôi tư vấn thêm thì cứ gọi cho tôi qua số 0963 302 349, nhắn tin qua fanpage Lương y Đỗ Minh Tuấn hoặc đến trực tiếp địa chỉ số 37A, ngõ 97 Văn Cao, phường Liễu Giai, quận Ba Đình. Tuấn tôi luôn sẵn sàng lắng nghe và đồng hành cùng bà con trong hành trình chăm sóc sức khỏe từ gốc.