Trang chủ » Bệnh học » Mất Ngủ Mãn Tính: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Phương Pháp Điều Trị

Mất Ngủ Mãn Tính: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Phương Pháp Điều Trị

Tham vấn chuyên môn bởi:

GĐ chuyên môn hệ thống Đỗ Minh Đường

XEM THÊM TƯ VẤN

Mất ngủ mãn tính là một tình trạng kéo dài mà không ít bà con gặp phải. Tuấn tôi hiểu rằng nhiều người thường xuyên bị thức giấc giữa đêm, hoặc khó ngủ suốt đêm mà không thể làm gì để cải thiện. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn làm suy giảm chất lượng cuộc sống. Tuấn tôi đã gặp nhiều trường hợp như vậy, và với kinh nghiệm điều trị lâu năm, tôi muốn chia sẻ những thông tin hữu ích để giúp bà con có thể cải thiện giấc ngủ một cách hiệu quả, tránh để tình trạng mất ngủ kéo dài ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Định nghĩa mất ngủ mãn tính

Mất ngủ mãn tính không chỉ là một hiện tượng khó ngủ tạm thời mà là tình trạng kéo dài, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Tuấn tôi thường gặp nhiều bà con đến khám và chia sẻ rằng họ đã bị mất ngủ suốt nhiều tháng, thậm chí nhiều năm. Bệnh này có thể khiến người bệnh thức giấc vào ban đêm và không thể ngủ lại, hoặc khó đi vào giấc ngủ ngay từ đầu. Để được chẩn đoán là mất ngủ mãn tính, tình trạng này phải kéo dài ít nhất 3 tháng và xảy ra ít nhất 3 lần một tuần. Nó ảnh hưởng đến các chức năng sinh hoạt bình thường của người bệnh, khiến họ cảm thấy mệt mỏi, thiếu năng lượng và khó tập trung.

Triệu chứng mất ngủ mãn tính

Mất ngủ mãn tính có thể biểu hiện qua nhiều triệu chứng khác nhau, tuỳ vào từng giai đoạn của bệnh. Dưới đây, Tuấn tôi sẽ chia sẻ một số triệu chứng khởi phát và triệu chứng đặc trưng mà bà con có thể gặp phải khi bị mất ngủ.

Triệu chứng khởi phát

Khó vào giấc ngủ: Bà con có thể cảm thấy rất mệt nhưng lại không thể ngủ được, tâm trí cứ quay cuồng, không thể dừng lại.
Thức giấc giữa đêm: Dù đã vào giấc ngủ, bà con có thể tỉnh dậy giữa đêm và không thể ngủ lại, thường kéo dài từ 1 đến 2 giờ.
Giấc ngủ không sâu: Một số bà con chia sẻ rằng dù ngủ đủ 8 tiếng, họ vẫn cảm thấy không được nghỉ ngơi, ngủ không sâu giấc và không tỉnh táo khi thức dậy.

Triệu chứng đặc trưng

Mệt mỏi vào ban ngày: Một triệu chứng rõ rệt mà Tuấn tôi nhận thấy ở hầu hết bệnh nhân là tình trạng mệt mỏi, thiếu năng lượng vào ban ngày. Dù đã ngủ đủ giờ, bà con vẫn cảm thấy kiệt sức.
Khó tập trung: Nhiều bà con khi gặp tôi đã chia sẻ rằng họ gặp khó khăn trong công việc và sinh hoạt hàng ngày do khả năng tập trung kém. Chứng mất ngủ kéo dài làm giảm hiệu quả công việc và học tập.
Cảm giác lo âu hoặc trầm cảm: Mất ngủ mãn tính có thể đi kèm với cảm giác lo âu, bồn chồn hoặc thậm chí là trầm cảm. Một số bệnh nhân của tôi trước đây đã cảm thấy rất khó chịu, căng thẳng trong người, thậm chí trở nên dễ cáu gắt.

Nguyên nhân mất ngủ mãn tính

Mất ngủ mãn tính có thể do rất nhiều yếu tố khác nhau. Tuấn tôi sẽ phân tích một cách chi tiết cả từ góc độ y học hiện đại và y học cổ truyền để giúp bà con hiểu rõ hơn về nguyên nhân căn bệnh này.

Nguyên nhân theo Y học hiện đại

Y học hiện đại cho biết, mất ngủ mãn tính có thể do:

Stress và lo âu: Trong xã hội hiện đại, những lo lắng về công việc, gia đình hay các mối quan hệ có thể khiến chúng ta mất ngủ. Những suy nghĩ này không ngừng xoay vần trong đầu, làm ảnh hưởng đến khả năng thư giãn và đi vào giấc ngủ.
Rối loạn tâm lý: Trầm cảm và lo âu kéo dài là những nguyên nhân chính dẫn đến mất ngủ mãn tính. Những bệnh lý này thường khiến bệnh nhân cảm thấy mệt mỏi, không có hứng thú và khó tập trung vào bất kỳ hoạt động nào.
Chế độ sinh hoạt không khoa học: Lối sống không lành mạnh, làm việc quá sức, uống cà phê hoặc thức uống chứa cafein vào buổi chiều tối, hay sử dụng điện thoại trước khi ngủ đều là những thói quen xấu ảnh hưởng trực tiếp đến giấc ngủ.
Bệnh lý thể chất: Các bệnh lý như đau nhức khớp, tim mạch, viêm nhiễm hoặc các vấn đề hô hấp có thể khiến bà con khó ngủ hoặc thức giấc giữa đêm. Thậm chí, các bệnh lý mãn tính như tiểu đường hay bệnh dạ dày cũng có thể gây ra tình trạng mất ngủ.
Thuốc tây y: Một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc điều trị huyết áp, thuốc chống trầm cảm, thuốc an thần, có thể gây tác dụng phụ ảnh hưởng đến giấc ngủ.

Nguyên nhân theo Y học cổ truyền

Theo Tuấn tôi, trong Đông y, mất ngủ mãn tính thường được lý giải dưới các khía cạnh của khí huyết, tạng phủ và sự mất cân bằng âm dương. Cụ thể như sau:

Thiếu máu, huyết hư: Trong Đông y, nếu huyết không đầy đủ hoặc khí không vận hành tốt sẽ dẫn đến tình trạng thiếu dinh dưỡng cho não bộ, khiến tinh thần luôn mệt mỏi, khó ngủ. Bà con hay gặp tình trạng này khi cơ thể suy nhược, thiếu máu.
Can khí uất: Khi can khí bị ứ trệ, người bệnh thường hay cảm thấy tức ngực, khó chịu và có xu hướng cáu gắt. Tình trạng này làm rối loạn giấc ngủ, bà con sẽ gặp khó khăn trong việc đi vào giấc ngủ và dễ tỉnh giấc giữa đêm.
Tâm hỏa thịnh: Nếu tâm hỏa (nhiệt) trong cơ thể quá mạnh, nó sẽ làm nóng gan, khiến đầu óc căng thẳng, nóng bừng và không thể ngủ được. Trong Đông y, đây là một trong những nguyên nhân phổ biến gây ra mất ngủ ở những người có tính cách nóng nảy, lo âu.
Thận hư: Theo quan điểm của Đông y, thận chứa tinh khí, quyết định đến sự khỏe mạnh của cơ thể. Nếu thận hư, tinh khí không đủ sẽ khiến giấc ngủ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, người bệnh thường xuyên mệt mỏi, khó ngủ và có giấc ngủ không sâu.
Khí huyết không lưu thông: Khi khí huyết không được lưu thông, cơ thể dễ bị mệt mỏi, tinh thần uể oải, khó thư giãn và dễ rơi vào tình trạng mất ngủ.

Tuấn tôi thường thấy bà con gặp tình trạng này do sự mất cân bằng giữa các yếu tố trong cơ thể, nếu không được điều trị kịp thời sẽ dẫn đến mất ngủ mãn tính kéo dài, ảnh hưởng đến sức khỏe.

Đối tượng dễ bị Mất Ngủ Mãn Tính

Mất ngủ mãn tính có thể xảy ra với bất kỳ ai, nhưng có một số đối tượng dễ bị ảnh hưởng nhiều hơn. Tuấn tôi xin chia sẻ với bà con về những nhóm đối tượng dễ gặp phải tình trạng này.

Người có công việc căng thẳng: Bà con làm việc dưới áp lực lớn, deadline dồn dập, thường xuyên phải thức khuya sẽ rất dễ gặp phải mất ngủ.
Người cao tuổi: Khi tuổi tác tăng lên, cơ thể có sự thay đổi về hormone và các chức năng sinh lý, khiến giấc ngủ không còn được như trước. Tôi đã gặp nhiều bệnh nhân lớn tuổi than phiền về giấc ngủ kém, khó vào giấc ngủ và dễ tỉnh giấc.
Phụ nữ trong giai đoạn tiền mãn kinh, mãn kinh: Khi thay đổi hormone, các chị em thường xuyên bị mất ngủ, đêm không ngủ được mà ngày thì mệt mỏi, dễ cáu gắt. Những trường hợp này rất phổ biến trong các bệnh nhân của Tuấn tôi.
Người mắc bệnh lý nền: Những bệnh nhân mắc các bệnh mạn tính như tiểu đường, huyết áp cao, bệnh tim mạch hay viêm khớp cũng dễ gặp phải tình trạng mất ngủ. Đặc biệt là khi bệnh nhân phải dùng thuốc tây y lâu dài, giấc ngủ sẽ bị ảnh hưởng.
Người có thói quen sinh hoạt không lành mạnh: Bà con có thói quen sử dụng cà phê, rượu bia, hoặc thức khuya liên tục sẽ rất dễ bị rối loạn giấc ngủ và dẫn đến mất ngủ mãn tính.
Người có vấn đề tâm lý: Những người gặp phải các rối loạn tâm lý như trầm cảm, lo âu hay stress kéo dài có nguy cơ bị mất ngủ rất cao. Cảm giác căng thẳng, lo lắng không thể kiểm soát khiến giấc ngủ bị gián đoạn và không ngon giấc.

Bà con cần chú ý đến những đối tượng dễ bị mất ngủ mãn tính để có những biện pháp phòng ngừa kịp thời, tránh tình trạng bệnh kéo dài và gây ảnh hưởng đến sức khỏe.

Biến chứng của mất ngủ mãn tính

Mất ngủ mãn tính không chỉ đơn giản là tình trạng không thể ngủ mà nó còn có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bà con. Tuấn tôi xin chia sẻ một số biến chứng mà nhiều người bệnh có thể gặp phải nếu không được điều trị kịp thời.

Suy giảm sức khỏe tinh thần: Mất ngủ kéo dài có thể khiến bà con cảm thấy mệt mỏi, lo âu, dễ cáu gắt và gặp khó khăn trong việc kiểm soát cảm xúc. Một số người còn có thể bị trầm cảm vì không thể ngủ ngon giấc.
Giảm khả năng tập trung: Những người bị mất ngủ mãn tính thường cảm thấy khó khăn trong việc duy trì sự tập trung trong công việc, học tập, hay ngay cả trong các công việc đơn giản hàng ngày. Điều này dẫn đến hiệu quả công việc giảm sút và có thể gây ra tai nạn do sự thiếu chú ý.
Vấn đề về tim mạch: Nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người bị mất ngủ mãn tính có nguy cơ cao mắc các bệnh tim mạch như cao huyết áp, nhồi máu cơ tim, hay đột quỵ. Tình trạng thiếu ngủ làm tăng căng thẳng cho hệ tim mạch.
Hệ miễn dịch suy yếu: Mất ngủ kéo dài có thể làm suy giảm hệ miễn dịch, khiến cơ thể dễ bị nhiễm bệnh. Những người mất ngủ mãn tính dễ mắc các bệnh cảm cúm, viêm nhiễm và khó phục hồi sức khỏe khi bị bệnh.
Tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính: Bà con có thể mắc các bệnh như tiểu đường, béo phì, rối loạn chuyển hóa do sự thiếu ngủ ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất và điều chỉnh hormone trong cơ thể.

Chẩn đoán mất ngủ mãn tính

Chẩn đoán mất ngủ mãn tính là bước quan trọng để xác định nguyên nhân và mức độ bệnh. Tuấn tôi sẽ chia sẻ cách thức chẩn đoán trong cả y học hiện đại và y học cổ truyền để bà con có cái nhìn toàn diện về quy trình này.

Chẩn đoán theo Y học hiện đại

Theo Tuấn tôi, khi bà con đến bệnh viện hoặc phòng khám Tây y, bác sĩ sẽ thực hiện một số bước chẩn đoán cụ thể như:

Phỏng vấn bệnh sử: Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng mất ngủ của bà con, thói quen sinh hoạt, tình trạng sức khỏe tổng quát và các yếu tố gây căng thẳng trong cuộc sống. Việc này giúp xác định các yếu tố tâm lý hay bệnh lý nền có thể là nguyên nhân.
Khám sức khỏe tổng quát: Bác sĩ sẽ kiểm tra sức khỏe tổng quát để loại trừ các nguyên nhân vật lý gây mất ngủ, chẳng hạn như các bệnh về tim mạch, thần kinh, hoặc rối loạn chuyển hóa.
Xét nghiệm: Nếu cần thiết, bác sĩ sẽ yêu cầu xét nghiệm máu, điện não đồ hoặc các xét nghiệm chuyên sâu để xác định sự bất thường trong cơ thể, từ đó có phác đồ điều trị phù hợp.

Chẩn đoán theo Y học cổ truyền

Trong phòng khám của Tuấn tôi, chúng tôi luôn thực hiện việc thăm khám cẩn thận và chẩn đoán chính xác tình trạng của bệnh nhân. Bằng phương pháp tứ chẩn (nhìn, nghe, hỏi, bắt mạch), tôi có thể đánh giá được tình trạng sức khỏe của bà con ngay từ buổi đầu thăm khám mà không cần phải sử dụng các phương pháp chẩn đoán phức tạp.

Nhìn: Tôi quan sát sắc diện của bệnh nhân, từ màu da, vẻ mặt cho đến những dấu hiệu bất thường như vết thâm, mồ hôi hay sự thay đổi trong khuôn mặt. Điều này giúp tôi nhận biết được các vấn đề về khí huyết, tạng phủ.
Nghe: Tôi sẽ lắng nghe hơi thở, tiếng ho, thậm chí là những âm thanh nhỏ mà cơ thể phát ra, để đánh giá mức độ của bệnh lý. Đặc biệt trong các trường hợp mất ngủ do lo âu hay căng thẳng, tôi có thể nhận diện được qua các dấu hiệu này.
Hỏi: Qua việc trò chuyện và hỏi về các triệu chứng, thói quen sinh hoạt, tâm lý và các vấn đề hiện tại của bà con, tôi có thể xác định được nguyên nhân gây mất ngủ một cách chính xác.
Bắt mạch: Bắt mạch là một trong những bước quan trọng nhất trong việc chẩn đoán. Tuấn tôi luôn dành thời gian để bắt mạch thật kỹ, từ đó có thể phân tích được tình trạng huyết hư, khí trệ, thận yếu hay tâm hỏa thịnh, giúp đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

Phương pháp điều trị mất ngủ mãn tính

Lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp là bước quan trọng trong việc cải thiện tình trạng mất ngủ mãn tính. Tuấn tôi xin chia sẻ với bà con một số phương pháp điều trị phổ biến, nhưng bà con cũng cần lưu ý rằng mỗi phương pháp sẽ có hiệu quả khác nhau đối với từng người, và điều trị đúng nguyên nhân của bệnh sẽ mang lại kết quả lâu dài.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Khi gặp phải tình trạng mất ngủ mãn tính, nhiều bà con tìm đến thuốc Tây y như một giải pháp nhanh chóng. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc không phải lúc nào cũng mang lại hiệu quả bền vững.

Thuốc an thần và ngủ: Một số loại thuốc như benzodiazepines và z-drugs (như zolpidem) giúp cải thiện giấc ngủ nhanh chóng.
Thuốc chống trầm cảm: Một số thuốc chống trầm cảm như amitriptyline và doxepin cũng có tác dụng hỗ trợ giấc ngủ, đặc biệt đối với những trường hợp mất ngủ do trầm cảm.
Thuốc hỗ trợ giấc ngủ không gây nghiện: Các thuốc như melatonin hoặc ramelteon giúp cân bằng hormone giấc ngủ mà không gây nghiện.

Ưu điểm: Thuốc giúp bệnh nhân cải thiện giấc ngủ nhanh chóng, mang lại cảm giác thư giãn và dễ đi vào giấc ngủ.

Nhược điểm: Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc lâu dài có thể gây phụ thuộc vào thuốc, ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài. Bà con cũng có thể gặp phải các tác dụng phụ như buồn ngủ ban ngày, đau đầu, hoặc thậm chí rối loạn tâm lý.

Điều trị bằng mẹo dân gian

Không ít bà con tìm đến những mẹo dân gian để cải thiện giấc ngủ. Dù những phương pháp này đơn giản, nhưng không phải lúc nào cũng đạt được hiệu quả lâu dài.

Trà thảo dược: Một số loại trà như trà hoa cúc, trà camomile, hay trà valerian thường được sử dụng để giúp thư giãn và dễ đi vào giấc ngủ.
Sử dụng tinh dầu: Tinh dầu lavender hoặc hoa nhài có thể giúp thư giãn cơ thể và dễ dàng ngủ sâu.
Sữa ấm: Uống sữa ấm trước khi ngủ là một phương pháp dân gian giúp cơ thể cảm thấy dễ chịu và chuẩn bị cho giấc ngủ.

Ưu điểm: Các phương pháp này dễ thực hiện và không gây tác dụng phụ nghiêm trọng. Bà con có thể sử dụng chúng hàng ngày để thư giãn và hỗ trợ giấc ngủ.

Nhược điểm: Tuy nhiên, đối với trường hợp mất ngủ mãn tính, những phương pháp này chỉ có tác dụng tạm thời và không điều trị được nguyên nhân gốc của bệnh. Đặc biệt, nếu tình trạng mất ngủ kéo dài, bà con sẽ khó có thể cải thiện chỉ nhờ vào các mẹo dân gian.

Điều trị bằng Đông y

20 năm nghiên cứu chuyên sâu về y học cổ truyền, tôi khẳng định với bà con là thuốc nam điều trị bệnh hiệu quả vì nó có cơ chế tác động vào gốc rễ của bệnh. Trong y học cổ truyền, mất ngủ không chỉ là vấn đề của giấc ngủ mà còn liên quan đến sự mất cân bằng trong cơ thể, đặc biệt là trong các yếu tố khí, huyết, thận và tâm.

Bài thuốc nam gia truyền của dòng họ Đỗ Minh: Với bài thuốc này, tôi sử dụng các thảo dược như mạch môn, sâm cau, hoạt thạch kết hợp với các vị thuốc bổ thận, dưỡng huyết, thanh tâm. Các vị thuốc này giúp bổ sung năng lượng cho cơ thể, làm ổn định thần kinh và cải thiện chất lượng giấc ngủ.
Cơ chế hoạt động: Thuốc nam giúp khôi phục sự cân bằng giữa âm và dương, thanh nhiệt, bổ thận, và điều hòa khí huyết, giúp giấc ngủ trở lại bình thường mà không phụ thuộc vào thuốc ngủ.

Lời khuyên của Tuấn tôi

Mất ngủ mãn tính không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ mà còn gây tác động lớn đến sức khỏe thể chất và tinh thần. Tuấn tôi xin chia sẻ một số lời khuyên chân thành để bà con có thể cải thiện tình trạng này, phòng ngừa bệnh tái phát, cũng như những lưu ý quan trọng khi điều trị.

Khi nào cần gặp bác sĩ: Nếu tình trạng mất ngủ kéo dài hơn ba tháng, hoặc gặp phải các triệu chứng như mệt mỏi triền miên, lo âu, căng thẳng, hoặc mất khả năng tập trung, bà con nên tìm đến bác sĩ hoặc chuyên gia để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Đừng chần chừ, vì mất ngủ kéo dài có thể là dấu hiệu của các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
Phòng ngừa mất ngủ mãn tính: Để phòng ngừa mất ngủ, bà con nhớ giúp tôi là hãy duy trì thói quen sinh hoạt khoa học, tránh sử dụng các chất kích thích như caffeine và rượu bia trước khi ngủ, và tạo một môi trường ngủ thoải mái, yên tĩnh. Thực hành thể dục đều đặn cũng là một cách giúp giảm căng thẳng và cải thiện giấc ngủ.
Lưu ý khi điều trị mất ngủ: Thuốc có tốt đến đâu mà bà con dùng không đúng liều, không chú ý kiêng khem thì hiệu quả sẽ chẳng có, rồi bệnh lại hoàn bệnh mà thôi. Cần kiên trì, theo đúng hướng dẫn của bác sĩ hoặc lương y trong suốt quá trình điều trị. Đặc biệt, khi dùng thuốc Đông y, bà con cũng nên chú ý đến chế độ ăn uống và sinh hoạt để giúp thuốc phát huy tác dụng tốt nhất.

Trong quá trình tư vấn, tôi luôn khuyên bà con rằng việc điều trị mất ngủ phải đi từ nguyên nhân gốc rễ, không chỉ là giải quyết triệu chứng tạm thời. Hãy kiên nhẫn và làm theo chỉ dẫn của các chuyên gia, và đừng ngại tìm sự trợ giúp khi cần thiết.

Nếu bà con có bất kỳ thắc mắc nào về mất ngủ mãn tính hay các bệnh lý khác, đừng ngần ngại liên hệ với tôi để được tư vấn và điều trị kịp thời.