Bệnh Đau Thần Kinh Tọa

Với kinh nghiệm gần 20 năm trong nghề, Tuấn tôi khẳng định với bà con rằng đau nhức dọc từ thắt lưng xuống tới đùi rồi bàn chân, khiến việc đi lại, hoạt động gặp nhiều khó khăn là những biểu hiện điển hình của bệnh đau thần kinh tọa. Đáng nói, căn bệnh này còn khiến nhiều bệnh nhân “mất ăn mất ngủ” bởi nó có thể dẫn tới nhiều biến chứng nguy hiểm như teo cơ, cứng khớp, vẹo cột sống,… thậm chí là liệt chi dưới, mất khả năng di chuyển. Do vậy, tôi nhấn mạnh việc tìm hiểu về nguyên nhân, dấu hiệu bệnh là điều cần thiết nhằm phòng tránh và điều trị triệt để tận gốc bệnh.

Đau thần kinh tọa là gì? Bệnh có nguy hiểm không?

Theo kiến thức chuyên môn tôi tích lũy được gần 20 năm qua, dây thần kinh tọa nằm dọc từ thắt lưng xuống chân và là dây thần kinh dài nhất cơ thể. Nhiệm vụ chính của dây thần kinh này là điều khiển cảm giác, chi phối động tác của chân, giúp chân thực hiện các hoạt động đi lại, đứng lên ngồi xuống linh hoạt.

Theo quan điểm của Đông y, đau thần kinh tọa còn được gọi là thống phong. Bệnh được biểu hiện bởi các cơn đau buốt dọc từ thắt lưng xuống hông, đùi, bàn chân. Cơn đau xảy ra khi bệnh nhân vận động mạnh, bê vác vật nặng hoặc chơi thể thao quá mức. Tình trạng này thường gặp ở người cao tuổi, người bị tiểu đường lâu năm và những người béo phì.

Tôi khẳng định với bà con rằng, bệnh nếu không được điều trị sớm và đúng cách có thể dẫn tới:

• Suy nhược cơ thể: Các cơn đau do bệnh gây ra có thể khiến người bệnh luôn trong trạng thái mệt mỏi, khó chịu, lâu ngày có thể dẫn tới suy nhược sức khỏe nghiêm trọng. Căn bệnh này tưởng chừng như đơn giản nhưng lại là bệnh lý xương khớp có thể dẫn tới nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị sớm. Một số biến chứng của bệnh phải kể tới:
• Hội chứng chùm đuôi ngựa: Là tình trạng xảy ra khi rễ thần kinh bị chèn ép, dẫn tới tổn thương. Người bệnh gặp biến chứng này thường có cảm giác ngứa ran, đau nhức, tê bì dọc theo vị trí dây thần kinh tọa. Đáng nói, dây thần kinh bị ảnh hưởng còn gây rối loạn đại tiểu tiện, rối loạn cương dương.
• Vẹo cột sống: Biến chứng này thường xuất hiện ở các trường hợp mắc bệnh do thoát vị đĩa đệm. Các dây nhân nhầy trong đĩa đệm chèn ép lên rễ thần kinh cũng như cơ quan xung quanh làm cột sống biến dạng, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sinh hoạt hằng ngày.
• Khả năng vận động suy giảm: Bệnh ảnh hưởng tới mạch máu vùng thắt lưng, lâu ngày dẫn tới tình trạng yếu cơ và khiến khả năng vận động của người bệnh suy giảm.
• Tàn phế vĩnh viễn: Đây là biến chứng nguy hiểm nhất mà người bệnh phải đối mặt. Khi dây thần kinh bị tổn thương nghiêm trọng, không thể điều trị, người bệnh sẽ mất khả năng hoạt động, và có thể bị tàn phế vĩnh viễn.

Nguyên nhân gây đau thần kinh tọa và dấu hiệu đặc trưng

Theo thống kê của Bộ Y tế có tới trên 85% người gặp phải tình trạng đau thần kinh tọa là do tổn thương rễ thần kinh, dẫn tới các triệu chứng đau đớn khó chịu, khả năng vận động suy giảm. Việc xác định rõ nguyên nhân cũng như dấu hiệu của bệnh sớm là điều cần thiết giúp quá trình điều trị mang lại hiệu quả tốt.

Nguyên nhân gây bệnh

Trên thực tế, các bệnh liên quan tới xương khớp thường bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân, bệnh đau dây thần kinh tọa cũng vậy. Dưới đây tôi sẽ chỉ ra một số nguyên nhân gây bệnh điển hình nhất:

• Di truyền, bẩm sinh: Một số người mắc bệnh là do cột sống thắt lưng bị dị tật hoặc xuất hiện những dấu hiệu bất thường.
• Do bệnh lý: Các bệnh lý như thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống, viêm cơ tháp vùng chậu, hội chứng hẹp ống sống, chấn thương cột sống thắt lưng, tiểu đường, tim mạch,… là nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng bệnh. 
• Thói quen sinh hoạt: Các thói quen ngồi làm việc sai cách, thường xuyên bê vác vật nặng, cúi nhiều, chơi thể thao quá sức, bị chấn thương,… cũng có thể gây ra bệnh.
• Do các vấn đề trong ống sống: U dây thần kinh tủy, u màng não tủy, u tủy,… cũng có thể dẫn tới bệnh.

Triệu chứng đau thần kinh tọa

Bà con cần biết rằng ở mỗi bệnh nhân, triệu chứng bệnh cũng có sự khác nhau. Anh Nguyễn Quang Quý, 29 tuổi, Hà Nội – một trong những bệnh nhân bị đau thần kinh tọa của tôi có chia sẻ: “Tôi bị đau dây thần kinh tọa sau một lần ngã đập xương chậu trong lúc đá bóng. Mặc dù đã dùng thuốc điều trị và đeo đai lưng để giảm bớt các cơn đau nhưng bệnh thường xuyên tái phát. Các cơn đau buốt dọc từ lưng xuống đùi, chân, đau nhiều khi rung người, đi lại, ho mạnh hoặc giẫm mạnh chân xuống đất,… Nhiều lúc tôi còn bị bị cơ cứng cột sống. Các cơ vùng lưng và dưới chân của tôi thường xuyên bị căng cứng, khó cử động, nhất là vào buổi sáng”.

Hay như chị Phan Thanh Thảo 32 tuổi, Hà Nội cũng bị mắc căn bệnh này do thói quen ngồi nhiều, ít vận động cộng thêm thời kỳ mang thai nặng nhọc nhưng triệu chứng bệnh lại có sự khác biệt. Đến tìm tôi tại nhà thuốc nam Đỗ Minh Đường, chị tâm sự: “Tôi thường xuyên cảm thấy nóng, ngứa ran và tê bì dọc một bên chân, cảm giác như kiến cắn. Các cơn đau vùng cột sống, cứng cơ khiến tôi gặp khó khăn trong việc di chuyển, cử động, thậm chí cúi người cũng thấy đau đớn”.

Còn rất nhiều bệnh nhân khác bị đau thần kinh tọa mà tôi đã trực tiếp thăm khám suốt 20 năm qua. Nguyên nhân gây ra hiện tượng đau dây thần kinh tọa rất đa dạng. Tuy nhiên khi thấy các triệu chứng bất thường, đặc biệt là những biểu hiện dưới đây, người bệnh cần tới gặp bác sĩ để trao đổi, xác định tình trạng của bản thân và có hướng điều trị thích hợp.

• Thường xuyên xuất hiện cơn đau xuất phát từ thắt lưng lan xuống dưới chân. Đau hơn khi ho, hắt hơi hoặc đi đại tiện.
• Ấn dọc từ giữa cột sống sang ngang hay giữa lằn mông, mặt sau đùi, bắp chân hoặc điểm hỏm mắt cá ngoài cảm thấy đau.
• Không đi bằng ngón chân được.
• Liên tục thấy cơ thể xuất hiện những dấu hiệu kể trên thì có khả năng bạn đã bị đau dây thần kinh tọa, cần tới bệnh viện thăm khám.

Các dạng đau thần kinh tọa thường gặp

Căn bệnh này thường xuất hiện ở nhiều vị trí đặc biệt ở chân và lưng. Các cơn đau do bệnh không chỉ khiến bệnh nhân bứt rứt, khó chịu mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng tới khả năng vận động, chức năng của các cơ quan. Cụ thể là: 

• Đau dây thần kinh tọa ở chân: Đau dây thần kinh tọa ở chân gây ra những cơn đau từ phần hông lan tỏa xuống đùi và toàn bộ chân trái hoặc chân phải. Các cơn đau có thể ảnh hưởng trực tiếp tới hoạt động của chân, khiến việc đi lại gặp khó khăn. 

• Đau dây thần kinh tọa ở lưng: Đau dây thần kinh tọa ở lưng gây ra các cơn đau từ phần thắt lưng xuống từng ngón chân, gây ảnh hưởng tới phần dưới của cơ thể. Người bệnh gặp tình trạng này thường gặp hạn chế trong các cử động của chân như khả năng chạy nhảy, đi lại, vận động. Nghiêm trọng hơn, trong một số trường hợp, bệnh nhân còn gặp khó khăn trong việc thực hiện các tư thế đứng, ngồi,…

Chẩn đoán đau dây thần kinh tọa

Bác sĩ sẽ chẩn đoán bệnh nhân mắc bệnh lý đau dây thần kinh tọa dựa vào những triệu chứng lâm sàng tiêu biểu kể trên. Bên cạnh đó, các phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng cũng được chỉ định để xác định chính xác tình trạng bệnh lý. Cụ thể:

• Chụp X-quang vùng thắt lưng: Quan sát hình ảnh phim chụp để đánh giá tình trạng xương khớp và các đĩa đệm.
• Chụp cắt lớp hay cộng hưởng từ cột sống thắt lưng: Xác định tổn thương và định vị được vị trí xương khớp hay đĩa đệm gặp vấn đề.
• Chụp nhuộm rễ thần kinh: Xác định vị trí thoát vị đĩa đệm.
• Điện cơ đồ: Đánh giá tình trạng tổn thương của các rễ thần kinh tại vùng thắt lưng và hông.
• Xét nghiệm máu và nước tiểu: Nhằm tìm hiểu xem bệnh nhân có đồng thời mắc các bệnh viêm nhiễm hay bệnh lý nào khác không.

Phương pháp chữa đau thần kinh tọa

Hiện nay, có nhiều phương pháp điều trị bệnh khác nhau như điều trị bằng Tây y, Đông y, sử dụng các mẹo dân gian. Mỗi phương pháp điều trị đều có ưu, nhược điểm riêng. Người bệnh trước khi áp dụng bất cứ phương pháp nào cần tìm hiểu kỹ về phương pháp cũng như tình trạng bệnh của bản thân để đạt hiệu quả chữa bệnh tốt nhất.

Phương pháp điều trị bằng Tây y

Tôi nhấn mạnh việc điều trị bằng Tây y nhằm mục đích giảm đau và phục hồi vận động nhanh cho người bệnh. Với trường hợp vừa và nhẹ, bệnh nhân được điều trị nội khoa bằng cách sử dụng thuốc như thuốc giảm đau, giãn cơ, thuốc chống viêm,… Trong khi đó, các trường hợp bệnh nặng, xuất hiện các biến chứng liên quan đến vận động, cảm giác,… cần can thiệp ngoại khoa bằng cách phẫu thuật. 

Điều trị bằng Tây y mang tới kết quả nhanh chóng, tuy nhiên, việc sử dụng thuốc hay phẫu thuật có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro cho cơ thể. Cụ thể:

• Dùng thuốc tân dược: Sử dụng thuốc tân dược trong thời gian dài có thể dẫn tới hiện tượng nhờn thuốc, kháng thuốc, làm men gan tăng, suy thận, suy tim, tăng huyết áp,…  Ngoài ra, thuốc Tây chỉ có tác dụng giảm nhanh triệu chứng bệnh nhưng không có tác động tới căn nguyên gây bệnh. Do vậy bệnh dễ tái phát, chuyển sang giai đoạn mãn tính.

• Phẫu thuật: Việc phẫu thuật cũng chỉ có tác động lên một phần rất nhỏ của dây thần kinh tọa mà không xử lý cốt lõi vấn đề. Ngay cả khi các cơn đau được xử lý, người bệnh vẫn không có được sự chuyển động nhịp nhàng và sự linh hoạt như trước. Bên cạnh đó, quá trình phẫu thuật còn có thể gây nhiều biến chứng như liệt người, thậm chí tử vong. Do vậy, bệnh nhân cần tuyệt đối làm theo hướng dẫn của bác sĩ, tránh tự ý điều trị dẫn tới hậu quả đáng tiếc.

Chữa đau thần kinh tọa bằng các bài tập

Người bị đau thần kinh ngồi có thể thực hiện các bài tập đơn giản tại nhà nhằm giảm các cơn đau do rễ dây thần kinh bị chèn ép. Những bài tập này cũng giúp cơ thể dẻo dai và bền bỉ hơn.

• Bài tập 1: Nằm ngửa, gập hai đầu gối, từ từ nâng chân phải lên cao rồi vắt chéo lên đùi trái. Luồn hai tay vào sau khoeo trái và kéo gập chân vào bụng rồi giữ nguyên tư thế trong 30 giây.. Lưu ý, không được nhấc đầu khỏi sàn, lặp lại bài tập 2-3 lần cho mỗi chân.
• Bài tập 2: Nằm ngửa trên sàn, đặt hai tay xuôi dọc cơ thể, từ từ nhấc đầu gối và nâng hai chân lên cao sao cho đùi và cẳng chân tạo thành góc 45 độ. Nâng lên hạ xuống 5 lần.
• Bài tập 3: Chống hai tay vào hông, hơi cúi người về phía trước. Nhẹ nhàng duỗi thẳng chân một chân (càng thẳng càng tốt) cho đến khi cảm thấy căng đùi, chân còn lại ở tư thế khuỵu xuống. Cố gắng không nâng đùi lên cao hơn trong khi duỗi. Giữ nguyên tư thế này cho 30 giây và lặp lại bài tập 2-3 lần trên mỗi chân.

Các bài tập kể trên rất dễ thực hiện tại nhà và có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh rất tốt. Tôi khuyên bà con nên thường xuyên tập luyện những bài tập này để giảm đau và đẩy nhanh quá trình điều trị bệnh.

Chữa đau thần kinh tọa bằng mẹo dân gian

Bệnh nhân cũng có thể sử dụng các mẹo dân gian để điều trị như uống sữa tỏi, nước cây xấu hổ hoặc ngâm chân bằng lá lốt,… Cụ thể: 

• Sữa tỏi: Nghiền nát vài tép tỏi tươi, trộn cùng 250ml sữa tươi rồi uống ngay. Nên uống vào lúc sáng sớm hoặc khi cơn đau bắt đầu xuất hiện để đạt hiệu quả tốt nhất. 
• Cây xấu hổ chữa đau dây thần kinh tọa: Cây xấu hổ có vị ngọt, tính hàn, giúp chống viêm, giảm đau hiệu quả. Bệnh nhân có thể dùng 20g- 25g rễ cây xấu hổ kết hợp  cùng lá lốt sắc lấy nước uống hằng ngày để điều trị bệnh.
• Chữa đau thần kinh tọa bằng lá lốt: Dùng lá lốt tươi rửa sạch, giã nát rồi hòa nước nóng, thêm chút muối rồi ngâm chân cho đến khi nước nguội hẳn.

Các phương pháp kể trên thường phù hợp với tình trạng bệnh nhẹ, nếu bệnh tình nặng, bệnh nhân vẫn cần áp dụng các phương pháp điều trị đặc hiệu khác. Hơn nữa, các bài thuốc này thường có tính chất gia truyền hoặc điều trị theo kinh nghiệm, nhiều bài thuốc hiện vẫn chưa xác định được hết hiệu quả, tác dụng phụ. Do vậy, bệnh nhân cần cân nhắc khi áp dụng.

Đau dây thần kinh tọa kiêng ăn gì? Nên ăn gì?

Người bệnh nên bổ sung một số thực phẩm sau:

• Thực phẩm chứa nhiều vitamin B6, B9, B12 và vitamin
• Thực phẩm chứa canxi
• Ăn nhiều rau xanh, hoa quả tươi
• Thực phẩm tốt cho việc cải thiện tình trạng bệnh
• Thực phẩm tốt cho việc cải thiện tình trạng bệnh

Người bệnh cần tránh một số thực phẩm gồm có:

• Rượu, bia, thuốc lá, cà phê
• Đồ ăn chế biến, nhiều dầu mỡ
• Hải sản
• Thịt đỏ

Một số điều bệnh nhân cần chú ý khi bị đau thần kinh tọa:

• Tránh động tác cúi thấp người hoặc bê vác nặng
• Thường xuyên rèn luyện cơ thể bằng các bài thể dục tăng cường sự dẻo dai của cơ và khớp.
• Cần đi lại thường xuyên, tránh ngồi lâu hoặc thực hiện một động tác trong thời gian dài.

Bệnh đau thần kinh tọa có thể điều trị hiệu quả nếu bệnh nhân sớm phát hiện các triệu chứng bệnh và đi khám kịp thời. Ngoài ra, việc lựa chọn đơn vị uy tín để thăm khám và chữa trị cũng quyết định lớn tới hiệu quả điều trị. Tôi hy vọng với những kiến thức nêu trên, bà con sẽ nâng cao nhận thức về căn bệnh xương khớp này và sớm tìm được giải pháp phù hợp cho bản thân. Chúc bà con luôn khỏe mạnh!