Viêm Đại Tràng Mãn Tính

Tuấn tôi nhận thấy rất nhiều bà con thường thắc mắc về viêm đại tràng mãn tính, nhất là khi bệnh cứ dai dẳng, tái phát nhiều lần dù đã uống đủ loại thuốc. Với kinh nghiệm hơn 20 năm trong nghề, tôi muốn chia sẻ rõ ràng về căn bệnh này để bà con hiểu bản chất, triệu chứng và hướng xử lý hiệu quả. Bài viết sẽ giúp bà con nắm được những thông tin thiết yếu, từ biểu hiện, nguyên nhân, đến cách điều trị và chăm sóc, nhằm chủ động hơn trong việc cải thiện sức khỏe đường ruột.

Viêm đại tràng mãn tính là gì? 

Nhiều bà con đến tìm Tuấn tôi chẩn mạch với biểu hiện đau bụng âm ỉ, đi ngoài thất thường, kéo dài hàng tháng trời. Lúc đầu ai cũng nghĩ chỉ là rối loạn tiêu hóa nhẹ, nhưng qua thăm khám Tuấn tôi nhận ra không ít trường hợp đã chuyển sang viêm đại tràng mãn tính – căn bệnh tiêu hóa tưởng chừng đơn giản nhưng điều trị không đúng sẽ dai dẳng rất lâu.

Theo y học hiện đại, viêm đại tràng mãn tính là tình trạng lớp niêm mạc đại tràng bị viêm kéo dài, thường trên 3 tháng, kèm theo biểu hiện lặp lại nhiều lần như đau bụng, rối loạn tiêu hóa, đi ngoài không ổn định. Bệnh có thể lan tỏa hoặc khu trú tại một vùng đại tràng cụ thể như đại tràng sigma, trực tràng…

Y học cổ truyền gọi tình trạng này là chứng “tiết tả”, “phúc thống mạn tính”, có liên quan mật thiết đến tỳ vị hư yếu, khí huyết không điều hòa và ngoại tà xâm nhập lâu ngày mà thành. Đông y quan niệm, đại tràng là phần thuộc phủ âm, tạng phụ này chịu ảnh hưởng trực tiếp từ tỳ thổ và phế kim. Khi tỳ yếu không vận hóa được, phế khí không tuyên phát, đại tràng sẽ bị ảnh hưởng, gây ra triệu chứng bệnh.

Triệu chứng viêm đại tràng mãn tính thường gặp 

Không ít bà con chủ quan với những biểu hiện nhỏ nhặt, để đến khi bệnh trở nặng mới lo điều trị. Tuấn tôi khuyên bà con nên đặc biệt chú ý đến hai nhóm triệu chứng sau để phát hiện bệnh sớm:

Triệu chứng khởi phát ban đầu

• Đau bụng âm ỉ kéo dài: Thường đau dọc theo khung đại tràng, nhất là vùng hố chậu trái, đau nhiều sau ăn hoặc trước khi đi đại tiện.
• Rối loạn đại tiện: Lúc tiêu chảy, lúc táo bón, phân lúc lỏng lúc rắn, đi nhiều lần trong ngày.
• Cảm giác đầy bụng, chướng hơi: Sau bữa ăn, bụng dễ bị căng tức khó chịu.
• Chán ăn, mệt mỏi nhẹ: Bà con thường không muốn ăn vì sợ bụng khó tiêu, có cảm giác buồn nôn.

Triệu chứng đặc trưng khi bệnh kéo dài

• Đi ngoài phân sống: Ăn gì ra nấy, phân chưa tiêu hết, thường lẫn nhầy, có khi kèm máu.
• Gầy sút cân không rõ nguyên nhân: Dù ăn uống bình thường nhưng cơ thể không hấp thụ được dưỡng chất.
• Mất ngủ, tâm trạng lo âu: Do tỳ vị yếu ảnh hưởng đến thần trí, dễ gây lo lắng, khó ngủ.
• Đau bụng dữ dội từng cơn: Nếu không điều trị kịp thời, viêm nặng có thể gây co thắt đại tràng từng cơn rất khó chịu.

Bà con lưu ý, viêm đại tràng mãn tính nếu không được điều trị đúng cách sẽ làm tổn thương niêm mạc đại tràng nghiêm trọng, dễ dẫn đến biến chứng nguy hiểm như loét, xuất huyết hay thậm chí là ung thư đại tràng. Vì vậy, nhận diện sớm các triệu chứng chính là bước đầu tiên cực kỳ quan trọng để kiểm soát và chữa trị căn bệnh này hiệu quả.

Vì sao bà con dễ mắc viêm đại tràng mãn tính?

Tuấn tôi từng gặp không ít bà con đến khám than rằng ăn uống thất thường hay bị căng thẳng khiến bụng dạ rối loạn mãi không dứt. Khi tìm hiểu kỹ, tôi nhận thấy viêm đại tràng mãn tính là hậu quả của rất nhiều yếu tố, cả theo góc nhìn Tây y lẫn Y học cổ truyền. Bà con cần nắm rõ để phòng tránh và điều trị cho đúng cách.

Theo y học hiện đại:

• Nhiễm khuẩn đường ruột kéo dài: Do vi khuẩn như E.coli, Salmonella, Shigella… gây viêm niêm mạc đại tràng nếu không được điều trị triệt để, khiến bệnh trở thành mãn tính.
• Chế độ ăn uống không hợp lý: Ăn nhiều đồ cay nóng, thực phẩm nhiễm bẩn, chất bảo quản, đồ ăn lên men hoặc uống nhiều bia rượu khiến lớp niêm mạc đại tràng bị tổn thương.
• Dị ứng thức ăn: Có những người không dung nạp lactose hoặc gluten, khi ăn vào gây viêm đại tràng mạn tính nếu không phát hiện sớm.
• Tác dụng phụ của thuốc: Dùng kháng sinh lâu ngày làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, dẫn tới loạn khuẩn và viêm mãn.
• Stress, rối loạn thần kinh thực vật: Căng thẳng kéo dài ảnh hưởng tới nhu động ruột, gây co bóp bất thường và làm trầm trọng thêm bệnh.

Theo Y học cổ truyền:

Tuấn tôi đặc biệt nhấn mạnh rằng, trong Đông y, đại tràng là tạng phủ liên hệ mật thiết với tỳ, vị và phế. Mọi rối loạn ở ba tạng này đều có thể sinh ra viêm đại tràng mãn tính.

• Tỳ vị hư yếu: Sau khi nghiên cứu kỹ các trường hợp bà con mắc bệnh, tôi nhận thấy nguyên nhân sâu xa nằm ở tỳ không kiện vận, khiến ẩm thấp tích trệ, sinh đầy trướng, tiêu chảy hoặc táo bón thất thường.
• Phế khí bất túc: Phế chủ khí, điều tiết đại tiện. Khi phế khí suy yếu, công năng tuyên giáng bị rối loạn sẽ ảnh hưởng tới đại tràng gây viêm mạn.
• Can uất hóa hỏa: Tuấn tôi gặp nhiều trường hợp do bà con lo nghĩ nhiều, sinh uất khí khiến can mất sơ tiết, tác động tới tỳ vị và sinh bệnh.
• Thấp nhiệt nội thịnh: Ăn nhiều đồ dầu mỡ, nóng cay, sinh thấp nhiệt, kết tụ lâu ngày gây viêm loét đại tràng.
• Khí huyết hư tổn sau ốm dậy: Người sau bệnh nặng, cơ thể suy nhược, khí huyết không đủ, dễ bị hàn tà xâm nhập làm tổn thương đại tràng, phát triển thành thể hư hàn kéo dài.

Những ai dễ mắc viêm đại tràng mãn tính?

Dựa vào kinh nghiệm khám chữa lâu năm, Tuấn tôi thấy có một số nhóm bà con thường bị viêm đại tràng mãn tính mà chính họ cũng không ngờ tới. Dưới đây là những đối tượng nên đặc biệt chú ý nếu gặp dấu hiệu bất thường ở đường tiêu hóa.

• Người thường xuyên rối loạn tiêu hóa: Dễ bị tổn thương niêm mạc đại tràng nếu không điều trị dứt điểm.
• Người dùng kháng sinh dài ngày: Gây mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, tạo điều kiện viêm kéo dài.
• Người có thói quen ăn uống thất thường, hay bỏ bữa: Làm tổn thương tỳ vị, sinh viêm đại tràng thể tỳ hư.
• Người căng thẳng kéo dài, mất ngủ: Dễ sinh can uất, ảnh hưởng đến chức năng vận hóa của tỳ.
• Người sau ốm dậy, thể trạng yếu: Khí huyết suy yếu khiến chức năng đại tràng dễ bị ảnh hưởng.
• Người hay ăn đồ cay, rượu bia: Làm sinh nhiệt, tổn thương đại tràng, dễ chuyển thành mạn tính.
• Người lớn tuổi: Do hệ tiêu hóa suy giảm, sức đề kháng yếu, dễ bị viêm tái đi tái lại.

Tuấn tôi luôn khuyên bà con nếu thuộc nhóm đối tượng trên thì nên thăm khám định kỳ, điều chỉnh chế độ sinh hoạt, ăn uống khoa học để phòng bệnh từ sớm, tránh để bệnh trở nặng rồi mới chữa thì rất mất thời gian và tốn kém.

Biến chứng viêm đại tràng mãn tính

Tuấn tôi gặp không ít bà con chỉ nghĩ viêm đại tràng mãn tính là bệnh nhẹ, để lâu không chữa triệt để, đến khi tái đi tái lại mới phát hiện biến chứng nguy hiểm. Bệnh tưởng đơn giản mà hậu quả lại không hề nhỏ, bà con cần đặc biệt lưu ý những biến chứng sau:

• Viêm loét niêm mạc đại tràng lan rộng: Bệnh kéo dài sẽ khiến lớp niêm mạc bị tổn thương nặng, tạo ổ viêm loét khó lành, thậm chí xuất huyết đại tràng.
• Thủng đại tràng: Đây là biến chứng nguy hiểm nhất, xảy ra khi ổ loét quá sâu làm vỡ thành đại tràng, gây viêm phúc mạc, đe dọa tính mạng nếu không cấp cứu kịp.
• Hẹp đại tràng: Niêm mạc bị viêm mãn tính sẽ hình thành sẹo xơ hóa, làm lòng đại tràng bị hẹp lại, gây tắc ruột hoặc đại tiện rất khó khăn.
• Rối loạn hấp thu: Đại tràng tổn thương khiến chức năng hấp thu nước và khoáng chất bị giảm, dẫn đến suy nhược, thiếu máu, gầy sút cân.
• Tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng: Đây là biến chứng nghiêm trọng nhất mà Tuấn tôi luôn cảnh báo bà con. Viêm mạn tính lâu năm sẽ khiến các tế bào biến đổi, có nguy cơ ác tính nếu không kiểm soát kịp thời.
• Ảnh hưởng tâm lý: Đau bụng, đi ngoài thất thường làm bà con mất ngủ, căng thẳng kéo dài, sinh tâm bệnh, làm giảm chất lượng cuộc sống.

Chẩn đoán viêm đại tràng mãn tính

Các phương pháp chẩn đoán viêm đại tràng mãn tính phổ biến hiện nay bao gồm nhiều kỹ thuật hiện đại nhằm phát hiện sớm tình trạng tổn thương tại đại tràng. Tuấn tôi chia sẻ để bà con có cái nhìn tổng quan về cách xác định bệnh một cách chính xác:

Theo y học hiện đại:

• Nội soi đại tràng toàn bộ
• Xét nghiệm phân (tìm máu ẩn, vi khuẩn, ký sinh trùng)
• Sinh thiết mô đại tràng
• Xét nghiệm máu kiểm tra viêm nhiễm
• Chụp CT đại tràng
• Chụp X-quang đại tràng có thuốc cản quang

Theo Y học cổ truyền:

Với chuyên môn của mình, Tuấn tôi áp dụng tứ chẩn để đánh giá tình trạng bệnh: vọng – văn – vấn – thiết. Bà con đến khám sẽ được chúng tôi:

• Vọng chẩn: Quan sát sắc mặt, thần khí, hình thể và đặc biệt là thần thái. Người viêm đại tràng mạn thường sắc mặt vàng vọt, mệt mỏi, môi khô, da xanh.
• Văn chẩn: Nghe âm thanh phát ra khi nói chuyện, tiếng thở, hơi thở hôi có thể là dấu hiệu của khí uất, nhiệt độc.
• Vấn chẩn: Hỏi kỹ về triệu chứng, thời gian xuất hiện, tính chất đại tiện, thói quen ăn uống, giấc ngủ, cảm xúc để xác định thể bệnh.
• Thiết chẩn: Quan trọng nhất là bắt mạch. Tuấn tôi có thể nhận diện rõ tình trạng hư thực, hàn nhiệt của tỳ vị qua mạch tượng, giúp định được thể bệnh chính xác.

Bà con lưu ý, việc chẩn đoán đúng là bước đầu cực kỳ quan trọng để đưa ra hướng điều trị hiệu quả. Do đó, đừng chủ quan hay tự ý mua thuốc dùng khi chưa rõ mình mắc thể bệnh gì, vì như vậy chẳng khác nào “rút dây động rừng”, khiến bệnh thêm nặng.

Phương pháp điều trị viêm đại tràng mãn tính

Việc điều trị viêm đại tràng mãn tính không chỉ dừng ở việc làm dịu triệu chứng mà quan trọng là xử lý được tận gốc nguyên nhân gây bệnh. Tuấn tôi khẳng định, chỉ khi chọn đúng phương pháp thì bà con mới mong bệnh khỏi hẳn, không tái đi tái lại.

Điều trị bằng thuốc Tây

Phần lớn bà con khi mới phát hiện bệnh thường được chỉ định dùng thuốc Tây để kiểm soát nhanh triệu chứng. Một số loại thuốc thường dùng bao gồm:

• Thuốc giảm đau, chống co thắt đại tràng: như Spasmaverine, Duspatalin
• Thuốc chống viêm: như Mesalazine, Sulfasalazine
• Kháng sinh: Metronidazole, Ciprofloxacin (nếu có nhiễm khuẩn)
• Men vi sinh: để cân bằng hệ vi sinh đường ruột
• Thuốc cầm tiêu chảy hoặc nhuận tràng: dùng theo triệu chứng

Ưu điểm của thuốc Tây là tác dụng nhanh, giảm đau, giảm tiêu chảy rõ rệt. Tuy nhiên, nhược điểm lớn là dễ gây tác dụng phụ nếu dùng lâu dài như loạn khuẩn, viêm loét dạ dày, tăng men gan. Hơn nữa, thuốc chỉ “cắt ngọn” chứ không điều trị vào gốc.

Điều trị bằng mẹo dân gian

Một số bà con thích cách tự nhiên, thường dùng các mẹo dân gian để làm dịu triệu chứng như:

• Uống lá mơ lông xay nhuyễn: Giúp giảm tiêu chảy, sát khuẩn nhẹ
• Ăn nghệ tươi hoặc uống tinh bột nghệ: Kháng viêm, làm lành niêm mạc ruột
• Uống trà gừng: Hỗ trợ tiêu hóa, giảm đầy hơi
• Sắc lá ổi non uống: Giúp cầm tiêu chảy nhẹ

Cách làm thường là rửa sạch, giã nhuyễn rồi lọc lấy nước uống mỗi ngày một lần, hoặc sắc thành nước uống thay trà.

Ưu điểm là dễ làm, ít tốn kém, lành tính. Nhưng Tuấn tôi phải nói thật là hiệu quả còn phụ thuộc vào cơ địa từng người, và phần lớn chỉ giúp hỗ trợ, chứ không thể điều trị triệt để nếu bà con đã mắc viêm đại tràng mãn tính lâu năm.

Điều trị bằng Đông y 

Viêm đại tràng mãn tính là tình trạng viêm kéo dài ở niêm mạc ruột già, thường gây đau bụng âm ỉ, đầy hơi, rối loạn đại tiện (lúc táo, lúc lỏng), ăn uống khó tiêu. Theo Đông y, nguyên nhân là do tỳ vị hư yếu, khí huyết ứ trệ hoặc thấp nhiệt tích tụ trong trường vị làm tổn thương chức năng tiêu hóa.

Phương pháp điều trị tập trung vào kiện tỳ, điều khí, thanh nhiệt, chỉ tả, giúp phục hồi niêm mạc và ổn định chức năng đường ruột.

Một số hướng bà con có thể tham khảo:

• Sử dụng thảo dược như bạch truật, hoàng liên, mộc hương, hậu phác, cam thảo… giúp giảm viêm, tiêu trệ, điều hòa đại tiện.
• Châm cứu – bấm huyệt các vùng bụng và lưng như Thiên khu, Túc tam lý, Đại trường du để giảm đau bụng, điều hòa nhu động ruột và hỗ trợ tiêu hóa ổn định.

Lời khuyên của Tuấn tôi dành cho bà con bị viêm đại tràng mãn tính

Tóm gọn lại, viêm đại tràng mãn tính là căn bệnh kéo dài, ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bà con nếu không điều trị sớm và đúng cách. Là người đồng hành cùng nhiều bệnh nhân suốt mấy chục năm nay, Tuấn tôi hiểu rằng để khống chế bệnh này không khó, quan trọng là bà con có hiểu đúng và làm đúng hay không.

Trong quá trình tư vấn, tôi luôn khuyên bà con rằng:

• Khi thấy có dấu hiệu đau bụng kéo dài, đi ngoài thất thường, phân sống, đầy bụng… là phải đi khám ngay chứ đừng chủ quan. Nhiều người vì ngại, vì bận, vì nghĩ là chuyện nhỏ mà để bệnh thành mạn tính, chữa vất vả hơn rất nhiều.
• Thuốc có tốt đến đâu mà bà con dùng không đúng liều, không chú ý kiêng khem thì hiệu quả sẽ chẳng có, rồi bệnh lại hoàn bệnh mà thôi. Nên dù dùng Đông y hay Tây y, cũng cần theo chỉ dẫn của thầy thuốc, không tự ý bỏ dở hay uống bừa.
• Để phòng ngừa bệnh, bà con nhớ giúp tôi là ăn chín uống sôi, hạn chế đồ cay nóng, rượu bia, và đừng để bụng đói lâu. Ăn đúng giờ, giữ tinh thần thoải mái, tập thể dục đều đặn cũng giúp đại tràng khỏe mạnh hơn rất nhiều.
• Nếu đang điều trị mà thấy triệu chứng nặng hơn, hoặc không cải thiện sau thời gian dài thì phải báo ngay với bác sĩ để điều chỉnh hướng điều trị phù hợp, đừng cố cắn răng chịu đựng rồi để bệnh âm ỉ kéo dài.
• Với bà con lớn tuổi, người có cơ địa yếu, tiêu hóa kém thì nên khám định kỳ mỗi năm một lần để sớm phát hiện bệnh, chữa từ khi còn nhẹ thì nhanh khỏi hơn nhiều.

Tuấn tôi luôn sẵn lòng lắng nghe và đồng hành cùng bà con trong hành trình điều trị viêm đại tràng mãn tính. Nếu bà con cần tôi tư vấn trực tiếp, cứ gọi vào số 0963 302 349, hoặc nhắn tin qua fanpage Lương y Đỗ Minh Tuấn.

Lưu ý: Hiệu quả của các phương pháp được nêu trong bài có thể khác nhau tùy vào thể trạng, cơ địa và cách dùng của từng người. Thông tin cung cấp trên website chỉ mang tính tham khảo, không thay thế cho chẩn đoán hay hướng dẫn từ bác sĩ hoặc chuyên gia y tế. Bà con không nên tự ý áp dụng khi chưa có chỉ định từ người có chuyên môn.