Trĩ Ngoại

Tuấn tôi thấy nhiều bà con khi nghe đến trĩ ngoại thường hoang mang, thậm chí ngại chia sẻ vì bệnh xuất hiện ở vị trí nhạy cảm. Nhưng bà con nên hiểu rõ, đây là tình trạng rất phổ biến và hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được nhận diện và xử lý đúng cách. Trong bài viết này, Tuấn tôi sẽ cùng bà con tìm hiểu rõ nguyên nhân, biểu hiện và các hướng điều trị hiệu quả, từ Đông đến Tây y, để chủ động chăm sóc sức khỏe bản thân tốt hơn.

Trĩ ngoại là gì? 

Tuấn tôi nhận thấy nhiều bà con khi nghe đến trĩ ngoại thì hay lầm tưởng với các loại trĩ khác, hoặc chỉ hiểu mơ hồ đây là bệnh “ở hậu môn”. Nhưng thực tế, hiểu rõ bản chất của trĩ ngoại là bước đầu quan trọng để xử lý đúng cách, tránh biến chứng không mong muốn.

Trĩ ngoại là tình trạng các búi tĩnh mạch nằm ở phía ngoài ống hậu môn bị giãn phồng, sưng to và có thể sa ra ngoài, dễ quan sát bằng mắt thường. Khác với trĩ nội – nằm sâu bên trong trực tràng, trĩ ngoại xuất hiện ngay rìa hậu môn, khiến bà con cảm nhận rõ sự cộm vướng, đau rát khi đi đại tiện.

Y học hiện đại phân biệt trĩ ngoại theo sự phát triển của búi trĩ và mức độ ảnh hưởng, trong khi Đông y nhìn nhận đây là hậu quả của sự uất kết khí huyết tại vùng hậu môn, khiến tĩnh mạch bị ứ trệ. Tuấn tôi trong quá trình khám chữa nhận thấy, bà con nào hay phải đứng lâu, ngồi nhiều, ăn uống thiếu chất xơ hoặc có cơ địa nhiệt – táo thì nguy cơ bị trĩ ngoại rất cao.

Dù là cách hiểu nào đi nữa, điểm chung là bệnh không nên để kéo dài vì càng để lâu, búi trĩ càng lớn, gây đau đớn và ảnh hưởng lớn tới sinh hoạt hàng ngày.

Triệu chứng trĩ ngoại

Triệu chứng trĩ ngoại thường khá rõ ràng, tuy nhiên bà con lại hay nhầm lẫn với các bệnh lý khác vùng hậu môn như nứt kẽ hậu môn, apxe… Dưới đây là các biểu hiện thường gặp mà Tuấn tôi tổng hợp lại từ kinh nghiệm thăm khám cho hàng nghìn bà con suốt hơn 20 năm qua.

Các triệu chứng khởi phát ban đầu

• Cảm giác cộm, lồi ở rìa hậu môn: Lúc đầu thường nhỏ như hạt đậu, mềm, không đau nhưng gây cảm giác vướng víu khi đi đại tiện.
• Ngứa hậu môn: Do vùng hậu môn bị kích thích, ẩm ướt hoặc viêm nhẹ nên tạo ra cảm giác ngứa khó chịu.
• Rát nhẹ sau khi đi vệ sinh: Búi trĩ cọ xát với giấy vệ sinh hoặc phân cứng khiến niêm mạc bị trầy xước, gây rát.

Các triệu chứng đặc trưng khi bệnh tiến triển

• Đau nhức hậu môn kéo dài: Khi búi trĩ bị sưng to hoặc tắc mạch, bà con sẽ cảm thấy đau dữ dội, đặc biệt khi ngồi lâu hoặc đi ngoài.
• Chảy máu khi đại tiện: Búi trĩ vỡ mạch, rách hoặc cọ xát gây chảy máu tươi, có thể thành giọt hoặc vệt máu dính vào phân.
• Búi trĩ sa hẳn ra ngoài: Có thể sờ thấy búi trĩ lồi ra, mềm hoặc cứng tùy giai đoạn. Trường hợp búi trĩ tắc mạch sẽ rất đau và khó đẩy vào trong.
• Hậu môn ẩm ướt, có dịch nhầy: Khi có viêm nhiễm, vùng trĩ sẽ tiết dịch làm ẩm ướt quần lót, kèm theo mùi khó chịu.

Vì sao bà con dễ mắc trĩ ngoại? 

Nhiều bà con tới khám hay hỏi Tuấn tôi rằng: “Vì sao mình lại bị trĩ ngoại, có phải do ăn uống không đúng không?” Thật ra, nguyên nhân gây bệnh rất đa dạng, không chỉ riêng do ăn uống mà còn liên quan đến lối sống, cơ địa, và cả yếu tố nội tại bên trong cơ thể. Dưới đây, Tuấn tôi sẽ phân tích cụ thể nguyên nhân theo cả y học hiện đại lẫn y học cổ truyền, để bà con có cái nhìn toàn diện và dễ hiểu nhất.

• Theo y học hiện đại: Bệnh hình thành chủ yếu do áp lực kéo dài lên vùng hậu môn khiến tĩnh mạch giãn rộng, lâu dần tạo thành búi trĩ. Áp lực này có thể đến từ táo bón mãn tính, thói quen rặn mạnh khi đi đại tiện, mang thai – sinh con nhiều lần, ngồi hoặc đứng quá lâu, thừa cân béo phì hay do vận động thiếu khoa học.
• Theo y học cổ truyền: Tuấn tôi sau khi nghiên cứu kỹ lưỡng và trực tiếp điều trị nhiều ca trĩ ngoại cho bà con, nhận thấy bệnh có liên quan mật thiết đến sự rối loạn khí huyết, tỳ vị hư yếu và phong nhiệt tích tụ ở trường vị. Cụ thể:
  • Khí hư, huyết ứ: Khi chính khí suy yếu, lưu thông huyết mạch kém, máu dễ bị ứ trệ ở vùng hậu môn, lâu ngày tạo thành búi trĩ.
  • Tỳ vị hư yếu: Tỳ chủ vận hóa, nếu tỳ khí suy sẽ làm mất chức năng đẩy máu, dẫn đến khí trệ, huyết ứ – là gốc rễ sinh ra bệnh trĩ.
  • Nhiệt thấp tích trệ: Do ăn nhiều đồ cay nóng, uống bia rượu, khiến nhiệt tích ở đại tràng – trực tràng, gây sưng viêm, đau rát và hình thành búi trĩ.
  • Lao lực, căng thẳng kéo dài: Tâm can bị tổn thương, khí huyết mất điều hòa, cũng dễ dẫn đến khí trệ huyết ứ vùng hậu môn.

Trong quá trình điều trị, Tuấn tôi cũng từng gặp nhiều trường hợp bà con vốn có tỳ vị yếu sẵn, lại thêm thói quen ăn uống sai cách khiến trĩ phát triển nhanh. Có bác mới ngoài bốn mươi, nhưng vì làm kế toán ngồi nhiều, lại hay uống rượu nên trĩ sa ra ngoài, phải mang theo búi trĩ suốt gần năm trước khi đến khám.

Ai dễ bị trĩ ngoại? 

Không phải ai cũng có nguy cơ mắc trĩ ngoại như nhau. Dựa trên kinh nghiệm nhiều năm thăm khám, Tuấn tôi thấy có một số nhóm bà con cần đặc biệt lưu ý:

• Người thường xuyên bị táo bón: Phân cứng, phải rặn mạnh khiến hậu môn chịu áp lực lớn, lâu ngày gây giãn tĩnh mạch.
• Bà con làm nghề ngồi lâu, đứng nhiều: Như lái xe, nhân viên văn phòng, giáo viên… ít vận động khiến máu dồn về vùng chậu, tăng nguy cơ bị trĩ.
• Phụ nữ mang thai, sau sinh: Do áp lực thai nhi và rối loạn nội tiết tố làm giãn mạch vùng hậu môn.
• Người có chế độ ăn uống thiếu chất xơ: Ăn nhiều đồ chiên rán, cay nóng, ít rau xanh, dễ gây nhiệt và táo bón.
• Người thừa cân, béo phì: Trọng lượng cơ thể gây áp lực lên vùng bụng và hậu môn, tạo điều kiện cho búi trĩ phát triển.
• Người cao tuổi: Quá trình lão hóa khiến thành tĩnh mạch yếu đi, dễ phình giãn.
• Người có bệnh lý mạn tính về đường tiêu hóa: Như viêm đại tràng, hội chứng ruột kích thích… cũng làm tăng nguy cơ trĩ ngoại.
• Người thường xuyên uống rượu, hút thuốc: Làm nhiệt độc tăng, tổn thương tạng phủ, khí huyết suy giảm, dễ sinh bệnh.

Bà con thuộc những nhóm này, Tuấn tôi khuyên nên theo dõi kỹ các dấu hiệu ở hậu môn và đi khám sớm nếu có biểu hiện bất thường. Chủ động phòng ngừa và điều chỉnh lối sống chính là cách để tránh được nhiều hệ lụy không đáng có.

Biến chứng trĩ ngoại

Tuấn tôi gặp không ít bà con vì ngại đi khám, âm thầm chịu đựng trĩ ngoại suốt cả năm trời. Đến lúc không chịu nổi mới tới thăm khám thì bệnh đã chuyển nặng, để lại biến chứng phức tạp, điều trị cũng vất vả hơn nhiều. Vì vậy, bà con cần nắm rõ những biến chứng có thể gặp nếu không xử lý trĩ ngoại kịp thời.

• Tắc mạch trĩ: Đây là biến chứng cấp tính khá nguy hiểm. Khi búi trĩ bị nghẽn dòng máu, sẽ hình thành cục máu đông bên trong, gây đau dữ dội, thậm chí không ngồi được. Tuấn tôi từng gặp một bác tài xế đường dài, chỉ sau một đêm đau thắt hậu môn đã phải nhập viện vì tắc mạch trĩ ngoại.
• Viêm loét, nhiễm trùng hậu môn: Búi trĩ nằm ngoài hậu môn nếu không được vệ sinh sạch sẽ sẽ dễ bị vi khuẩn xâm nhập, gây viêm tấy, loét da, có mùi hôi và tiết dịch khó chịu. Trường hợp này điều trị mất thời gian và dễ tái phát nếu không kiêng cữ kỹ.
• Thiếu máu mạn tính: Bà con bị chảy máu thường xuyên khi đi đại tiện sẽ bị mất máu dần dần. Lâu ngày có thể gây mệt mỏi, chóng mặt, da xanh xao, tụt huyết áp.
• Hoại tử búi trĩ: Nếu để búi trĩ sa ra ngoài lâu, không vệ sinh đúng cách, máu không lưu thông được thì búi trĩ sẽ tím tái, hoại tử, rất đau đớn và có thể gây nhiễm trùng lan rộng.
• Ảnh hưởng tâm lý và sinh hoạt: Búi trĩ lồi ra, đau nhức khiến bà con mất tự tin, ngại giao tiếp, sinh hoạt cá nhân gặp nhiều bất tiện. Với chị em phụ nữ hoặc người lớn tuổi, điều này gây áp lực tâm lý không nhỏ.

Cách chẩn đoán trĩ ngoại chính xác

Các phương pháp chẩn đoán trĩ ngoại phổ biến hiện nay bao gồm cả tiếp cận từ Tây y và Đông y. Dù mỗi phương pháp có cách tiếp cận riêng, nhưng mục tiêu đều là xác định đúng mức độ và tính chất bệnh để từ đó có hướng xử lý phù hợp.

• Theo y học hiện đại:
  • Khám lâm sàng vùng hậu môn bằng mắt thường
  • Nội soi hậu môn – trực tràng
  • Soi ống hậu môn
  • Đánh giá phân loại mức độ búi trĩ
  • Xét nghiệm máu nếu nghi có biến chứng thiếu máu
• Theo y học cổ truyền: Tuấn tôi sử dụng phương pháp “Tứ chẩn” – tức là Vọng, Văn, Vấn, Thiết để đánh giá tình trạng của bà con một cách toàn diện:
  • Vọng: Quan sát sắc mặt, dáng đi, đặc biệt là vùng hậu môn có sa trĩ không, búi trĩ có màu sắc gì, kích thước ra sao.
  • Văn: Lắng nghe giọng nói, hơi thở, tiếng kêu khi đau, mùi hôi tại hậu môn nếu có nhiễm trùng.
  • Vấn: Hỏi bệnh sử chi tiết – bà con ăn uống thế nào, đại tiện ra sao, có hay bị nóng trong, táo bón hay không.
  • Thiết: Bắt mạch là phương pháp đặc trưng của Đông y. Chỉ cần xem mạch tay, Tuấn tôi có thể biết được tạng phủ nào suy yếu, khí huyết ra sao, có bị thấp nhiệt hay không – từ đó định ra nguyên nhân sinh bệnh.

Phương pháp điều trị trĩ ngoại hiệu quả

Chọn đúng phương pháp điều trị trĩ ngoại ngay từ đầu không chỉ giúp bệnh nhanh cải thiện mà còn hạn chế tối đa biến chứng về sau. Tuấn tôi chia sẻ cụ thể từng hướng điều trị hiện nay để bà con có cái nhìn đầy đủ nhất.

Điều trị trĩ ngoại bằng thuốc Tây y

Một số loại thuốc Tây y hiện nay thường được bác sĩ kê đơn cho người bệnh trĩ ngoại bao gồm:

• Thuốc bôi hậu môn: Như Proctolog, Preparation H, Titanoreine giúp giảm đau rát, chống viêm.
• Thuốc uống giảm đau, kháng viêm: Ibuprofen, Diclofenac…
• Thuốc làm bền thành mạch, chống phù nề: Daflon, Ginkor Fort.
• Thuốc nhuận tràng: Duphalac, Sorbitol để giảm táo bón, tránh rặn khi đại tiện.

Ưu điểm của thuốc Tây là tác dụng nhanh, giảm đau tức thì, giảm sưng viêm hiệu quả trong các đợt cấp. Tuy nhiên, nhược điểm là không điều trị tận gốc bệnh, dễ tái phát, đặc biệt nếu ngưng thuốc mà chưa thay đổi lối sống. Ngoài ra, thuốc còn gây một số tác dụng phụ như rối loạn tiêu hóa, nóng gan.

Mẹo dân gian chữa trĩ ngoại: Dễ làm tại nhà nhưng hiệu quả chưa chắc chắn

Nhiều bà con lựa chọn các mẹo dân gian để giảm triệu chứng trĩ ngoại, đơn giản, dễ thực hiện tại nhà như:

• Ngâm hậu môn với nước lá trầu không hoặc lá chè xanh: Giúp sát khuẩn, giảm ngứa.
• Đắp gel nha đam: Làm dịu vùng da bị kích ứng, giảm đau rát.
• Uống nước rau diếp cá: Giúp mát gan, hỗ trợ điều trị táo bón.
• Đắp lá bỏng, lá vông: Giảm sưng viêm búi trĩ ở giai đoạn đầu.

Tuy nhiên, các mẹo này chỉ phù hợp với trường hợp nhẹ, không có biến chứng. Đặc biệt, nếu bà con áp dụng sai cách hoặc vùng hậu môn đã nhiễm trùng thì việc đắp lá có thể làm viêm loét nặng hơn.

Điều trị dứt điểm trĩ ngoại bằng Đông y

Trĩ ngoại là tình trạng búi trĩ xuất hiện ở rìa hậu môn, thường xuyên gây sưng đau, chảy máu, ngứa ngáy và viêm nhiễm nếu không được xử lý kịp thời. Bệnh tiến triển âm thầm nhưng dai dẳng, dễ tái phát và ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hằng ngày. Trong Đông y, trĩ ngoại thuộc chứng “trĩ lậu”, hình thành do khí hư, huyết ứ, huyết nhiệt và thấp nhiệt ứ đọng ở vùng hạ tiêu, kết hợp với táo bón kéo dài, ăn uống không điều độ và ít vận động.

Hướng điều trị tập trung vào thanh nhiệt, hoạt huyết, tiêu viêm, cầm máu, kiện tỳ và thăng đề – nhằm co búi trĩ, làm mềm phân, cải thiện tuần hoàn máu và phục hồi vùng tổn thương quanh hậu môn.

Một số phương pháp bà con có thể tham khảo:

• Dùng các thảo dược như hòe hoa, địa du, đương quy, ngưu tất, chỉ xác, hoàng kỳ… giúp bền mạch máu, cầm máu, tiêu viêm và hỗ trợ co búi trĩ hiệu quả từ bên trong.
• Xông – ngâm hậu môn bằng lá trầu không, ngải cứu, rau diếp cá, lá lốt giúp sát khuẩn, giảm sưng tấy, kháng viêm, làm dịu vùng da tổn thương và tăng khả năng phục hồi.
• Bôi thuốc từ các vị dược liệu như nghệ vàng, rau diếp cá, trầu không hoặc cao Đông y giúp làm mềm búi trĩ, giảm viêm và hỗ trợ làm co tự nhiên, đồng thời bảo vệ da vùng hậu môn khỏi viêm loét, chảy dịch.

Lời khuyên của Tuấn tôi để bà con sống khỏe không lo trĩ ngoại

Tóm gọn lại, trĩ ngoại tuy không gây nguy hiểm tức thì nhưng nếu để kéo dài mà không điều trị đúng cách thì bệnh sẽ ngày một nặng, ảnh hưởng lớn tới sinh hoạt và sức khỏe. Để chủ động phòng ngừa và điều trị hiệu quả, Tuấn tôi có đôi điều muốn nhắn gửi bà con như sau:

• Khi nào cần đi khám: Nếu bà con thấy búi trĩ lồi ra ngoài, có cảm giác đau rát, đi ngoài ra máu hoặc ngứa ngáy vùng hậu môn kéo dài thì nên đi khám ngay. Đừng để tới lúc đau không chịu nổi, viêm nhiễm nặng rồi mới tìm đến lương y hay bác sĩ thì khi ấy điều trị vừa lâu, vừa tốn kém.
• Phòng ngừa vẫn là quan trọng nhất: Trong quá trình tư vấn, Tuấn tôi luôn khuyên bà con rằng, dù thuốc có hay cỡ nào thì cũng không bằng việc giữ cho cơ thể khỏe từ bên trong. Để phòng ngừa bệnh, bà con nhớ giúp tôi là ăn nhiều rau xanh, trái cây, uống đủ nước, tránh táo bón. Ai làm việc văn phòng hay ngồi nhiều thì nên vận động nhẹ nhàng mỗi giờ, đừng để máu dồn xuống vùng chậu quá lâu.
• Chú ý khi điều trị: Thuốc có tốt đến đâu mà bà con dùng không đúng liều, không chú ý kiêng khem thì hiệu quả sẽ chẳng có, rồi bệnh lại hoàn bệnh mà thôi. Bà con nhớ giúp Tuấn tôi, khi đã dùng thuốc thì kiêng rượu bia, đồ cay nóng, không thức khuya, giữ tinh thần thoải mái. Điều này hỗ trợ rất nhiều cho quá trình khỏi bệnh.
• Không tự ý mua thuốc dùng bừa: Có bà con thấy người này mách thuốc này hay, thuốc kia tốt là cũng chạy theo. Nhưng mỗi người mỗi cơ địa, đâu phải ai dùng thuốc gì cũng hợp. Cứ để lương y thăm khám kỹ càng, biết rõ tình trạng rồi mới kê đơn thì mới an toàn và hiệu quả.
• Giữ tinh thần lạc quan: Trĩ ngoại không phải bệnh nan y. Tuấn tôi điều trị cho nhiều người bị lâu năm, thậm chí búi trĩ to như hạt ngô, vậy mà vẫn khỏi. Quan trọng là bà con đừng nản, kiên trì theo lộ trình, hợp tác tốt với lương y thì sẽ khỏi thôi.

Nếu bà con còn đang phân vân chưa biết tình trạng của mình ở mức nào, hoặc đã điều trị nhiều nơi mà chưa khỏi, cứ gọi cho Tuấn tôi theo số 0963 302 349, hoặc nhắn tin qua fanpage Lương y Đỗ Minh Tuấn để được tôi tư vấn kỹ càng. Cứ yên tâm, Tuấn tôi lúc nào cũng sẵn lòng lắng nghe và đồng hành cùng bà con.

Lưu ý: Hiệu quả của các phương pháp được nêu trong bài có thể khác nhau tùy vào thể trạng, cơ địa và cách dùng của từng người. Thông tin cung cấp trên website chỉ mang tính tham khảo, không thay thế cho chẩn đoán hay hướng dẫn từ bác sĩ hoặc chuyên gia y tế. Bà con không nên tự ý áp dụng khi chưa có chỉ định từ người có chuyên môn.