Trào Ngược Độ A

Tuấn tôi nhận thấy nhiều bà con gặp phải tình trạng ợ nóng, buồn nôn, đầy bụng nhưng chủ quan không đi khám sớm, để bệnh kéo dài dẫn tới trào ngược độ a – một trong những giai đoạn nhẹ nhưng dễ tiến triển nặng nếu không điều trị kịp thời. Bài viết này sẽ giúp bà con hiểu rõ về biểu hiện, nguyên nhân và các phương pháp xử lý phù hợp, từ góc nhìn kết hợp giữa Đông – Tây y mà Tuấn tôi đúc kết được sau hơn 20 năm khám chữa bệnh.

Trào ngược độ A là gì? 

Trong quá trình thăm khám, Tuấn tôi nhận thấy nhiều bà con hay xem nhẹ tình trạng ợ nóng hay tức ngực thoáng qua, cho rằng đó là do ăn uống thất thường. Nhưng thực chất, đây có thể là dấu hiệu của trào ngược độ A – giai đoạn đầu trong thang phân loại bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản.

Trào ngược độ A là mức nhẹ nhất trong hệ thống phân độ Los Angeles – được dùng phổ biến để đánh giá tổn thương niêm mạc thực quản do axit dạ dày gây ra. Ở mức này, người bệnh có những vết trợt nhỏ trên niêm mạc thực quản, thường dài dưới 5mm và không lan rộng giữa các nếp niêm mạc. Theo y học hiện đại, đây là dấu hiệu cảnh báo sớm và cần can thiệp kịp thời để tránh tiến triển sang các giai đoạn nặng hơn như độ B, C hoặc D.

Theo y học cổ truyền, bệnh trào ngược dạ dày được xếp vào chứng “phạm vị nghịch khí”, nguyên nhân thường do Tỳ vị hư nhược, Can khí uất kết, gây ảnh hưởng đến sự vận hóa và lưu thông khí huyết trong cơ thể, từ đó dẫn tới tình trạng khí nghịch mà gây trào ngược. Trào ngược độ A tuy nhẹ nhưng lại chính là bước khởi đầu của sự mất cân bằng này.

Triệu chứng trào ngược độ A dễ bỏ qua nhưng lại rất đáng lo

Bà con đừng nghĩ rằng chỉ khi đau nhiều mới là bệnh nặng. Trào ngược độ A đôi khi âm thầm nhưng ảnh hưởng lâu dài nếu không được chú ý. Dưới đây là những dấu hiệu Tuấn tôi thường gặp ở các bệnh nhân đến thăm khám.

Triệu chứng khởi phát ban đầu dễ khiến bà con chủ quan

• Ợ hơi: Cảm giác ợ thường xuyên sau ăn, nhất là khi ăn no, nằm xuống hoặc cúi người.
• Ợ chua: Có vị chua hoặc đắng ở miệng, thường xuất hiện sau khi ăn thực phẩm nhiều dầu mỡ, cay nóng.
• Đầy bụng: Bụng luôn trong trạng thái căng tức, nặng nề, khó tiêu sau bữa ăn.
• Buồn nôn: Cảm giác nôn nao nhẹ, đôi khi không rõ nguyên nhân, nhất là vào buổi sáng sớm hoặc sau khi ăn.

Triệu chứng đặc trưng giúp bà con nhận diện sớm

• Nóng rát vùng thượng vị: Cảm giác nóng lan từ dạ dày lên cổ họng, đặc biệt khi ăn no hoặc nằm ngủ.
• Khó nuốt: Cảm giác vướng ở cổ, như có gì đó cản trở khi nuốt thức ăn hoặc nước bọt.
• Khàn tiếng buổi sáng: Do dịch vị axit trào ngược vào thanh quản gây kích ứng niêm mạc họng.
• Ho kéo dài không rõ nguyên nhân: Nhiều bà con nhầm với ho do phổi, nhưng thực tế lại là ho do trào ngược.

Tuấn tôi nhớ một trường hợp bệnh nhân nữ, chị Hồng – 43 tuổi, giáo viên tiểu học ở Bắc Ninh, đến thăm khám trong tình trạng thường xuyên khàn tiếng, ợ chua, và tưởng mình bị viêm họng mãn. Qua quá trình bắt mạch, soi họng và nội soi thực quản, Tuấn tôi phát hiện chị bị trào ngược độ A. Chị chia sẻ rằng trước đó đã uống kháng sinh liên tục hơn 3 tháng nhưng không đỡ. Sau khi kết hợp điều trị theo phác đồ Đông – Tây y của Tuấn tôi, chị cải thiện rõ sau 1 tháng và hoàn toàn dứt điểm triệu chứng sau 3 tháng. Qua đó, bà con có thể thấy, chỉ một mức độ nhẹ cũng có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng nếu không điều trị đúng cách.

Vì sao bà con lại bị trào ngược độ A? 

Tuấn tôi thường gặp rất nhiều bà con đến phòng khám với thắc mắc “Vì sao mình bị trào ngược độ A trong khi ăn uống không quá thất thường?”. Thật ra, căn nguyên của bệnh này không đơn giản nằm ở thức ăn hay sinh hoạt. Cần nhìn nhận kỹ từ cả góc độ y học hiện đại lẫn cổ truyền để hiểu sâu về nguyên nhân hình thành bệnh.

Theo y học hiện đại, các yếu tố góp phần dẫn đến trào ngược độ A thường là:

• Ăn uống thiếu khoa học: Bà con hay ăn nhiều đồ chiên xào, cay nóng, hoặc uống rượu bia, cà phê khiến dạ dày tăng tiết axit và dễ gây trào ngược.
• Béo phì, thừa cân: Áp lực ổ bụng tăng lên sẽ làm yếu cơ thắt thực quản dưới – cánh cửa giữ axit không trào ngược lên thực quản.
• Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc giảm đau, huyết áp hay an thần có thể làm giãn cơ thắt thực quản dưới, tạo điều kiện cho trào ngược xảy ra.
• Thói quen xấu: Ăn xong nằm ngay, hút thuốc lá, thức khuya nhiều hay căng thẳng kéo dài đều là “thủ phạm” khiến hệ tiêu hóa hoạt động rối loạn.

Còn theo y học cổ truyền, Tuấn tôi nhìn nhận nguyên nhân sâu xa lại nằm ở sự mất cân bằng tạng phủ, cụ thể là:

• Tỳ vị hư yếu: Khi chức năng tiêu hóa suy giảm, thức ăn không được chuyển hóa trọn vẹn, sinh ra ẩm trệ, khiến khí nghịch mà gây trào ngược. Tuấn tôi gặp rất nhiều bà con tuổi trung niên hoặc người hay làm việc trí óc bị tình trạng này.
• Can khí uất kết: Căng thẳng kéo dài khiến Can khí không được sơ tiết, ảnh hưởng đến Tỳ vị, làm khí không thuận, dẫn đến nghịch khí. Những bà con hay lo nghĩ, hay cáu gắt, làm việc áp lực thường rơi vào nhóm này.
• Vị nhiệt tích tụ: Ăn đồ cay nóng, uống rượu bia lâu ngày làm sinh nhiệt ở vị, tổn thương âm dịch, khiến vị khí không giáng mà bốc lên gây trào.
• Đàm trọc nội sinh: Thể trạng béo trệ, ít vận động, hay ăn đồ béo sẽ tích tụ đàm – thứ làm trở ngại sự vận hành của khí, từ đó làm trào ngược khí vị.

Tuấn tôi từng điều trị cho bác Toàn – một bệnh nhân 55 tuổi ở Nam Định, vốn làm nghề lái xe đường dài, ăn uống thất thường, thường xuyên hút thuốc, uống cà phê. Khi đến khám, bác luôn cảm thấy ợ chua, đau tức vùng ngực, ho kéo dài, tưởng viêm họng mãn tính. Qua bắt mạch, chẩn đoán, Tuấn tôi xác định bác bị trào ngược độ A do Vị nhiệt và Can khí uất. Sau ba tháng điều trị bằng bài thuốc YHCT gia giảm theo thể trạng, kết hợp ăn uống kiêng khem, bác đã cải thiện rõ rệt, không còn cảm giác nóng rát, ho cũng giảm hẳn.

Ai dễ mắc trào ngược độ A? 

Rất nhiều bà con không ngờ rằng những thói quen rất đời thường lại đẩy mình vào tình trạng trào ngược. Tuấn tôi xin chia sẻ một số nhóm đối tượng dễ mắc phải bệnh lý này, bà con nên lưu tâm.

• Người ăn uống thất thường: Nhịn ăn, bỏ bữa, ăn đêm hay ăn quá nhanh đều làm tăng áp lực tiêu hóa, dễ dẫn đến trào ngược.
• Người hay lo lắng, căng thẳng: Stress ảnh hưởng trực tiếp đến Can khí, làm mất điều hòa tiêu hóa, khí nghịch mà gây bệnh.
• Người cao tuổi: Tuổi cao, chức năng Tỳ Vị suy giảm tự nhiên, kết hợp thói quen ăn uống khó kiểm soát, dễ phát sinh trào ngược.
• Người làm việc văn phòng, ít vận động: Ngồi lâu, ít vận động khiến tiêu hóa trì trệ, dễ sinh đàm trọc, khí trệ gây trào ngược.
• Người thừa cân, béo phì: Áp lực lên ổ bụng và dạ dày khiến axit dễ trào ngược lên thực quản.
• Người nghiện cà phê, thuốc lá, rượu bia: Những chất kích thích này khiến cơ vòng thực quản yếu đi, gây trào ngược kéo dài.
• Phụ nữ mang thai: Thai lớn chèn ép dạ dày, cùng với thay đổi hormone khiến mẹ bầu dễ bị trào ngược độ A.
• Người dùng thuốc Tây kéo dài: Các thuốc giảm đau, huyết áp, an thần đều ảnh hưởng đến trương lực cơ thắt thực quản dưới.

Tuấn tôi khuyên bà con, nếu thuộc một trong những nhóm trên, nên chủ động điều chỉnh thói quen sống và đến cơ sở y tế thăm khám sớm để kiểm soát tình trạng trào ngược ngay từ độ A – tránh để bệnh âm ỉ rồi biến chứng sang mức độ nặng hơn.

Trào ngược độ A kéo dài có thể dẫn đến biến chứng gì? 

Tuấn tôi gặp không ít bà con đến khám trong tình trạng tưởng chỉ là ợ hơi, đầy bụng đơn giản, nhưng khi kiểm tra kỹ thì đã có dấu hiệu biến chứng. Trào ngược độ A nếu không kiểm soát tốt có thể gây nhiều hệ lụy, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

• Viêm thực quản: Tình trạng axit dạ dày liên tục trào ngược sẽ gây kích ứng, tổn thương niêm mạc thực quản, dẫn tới viêm loét, đau rát khi nuốt.
• Hẹp thực quản: Tuấn tôi từng điều trị cho một bác lớn tuổi ở Hưng Yên bị hẹp thực quản do để viêm kéo dài không chữa, gây nuốt nghẹn, sụt cân nhanh chóng vì ăn uống kém.
• Xuất huyết tiêu hóa: Nếu các vết viêm loét ở thực quản bị xước sâu, có thể dẫn đến chảy máu. Bà con sẽ thấy biểu hiện nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen – rất nguy hiểm.
• Barret thực quản: Đây là biến chứng tiền ung thư, khi niêm mạc thực quản bị biến đổi do tổn thương mạn tính, làm tăng nguy cơ chuyển thành ung thư thực quản.
• Viêm họng mãn tính, viêm thanh quản: Dịch vị trào ngược lên họng gây kích ứng lâu dài, khiến nhiều bà con bị ho kéo dài, khàn tiếng, nhất là buổi sáng.
• Ảnh hưởng tâm lý: Trào ngược kéo dài khiến bà con lo lắng, mất ngủ, ăn uống kém, dễ rơi vào trạng thái mệt mỏi, stress, trầm cảm nhẹ.

Tuấn tôi luôn nhấn mạnh với bà con rằng, trào ngược độ A không nguy hiểm nếu được điều trị kịp thời. Nhưng nếu để bệnh kéo dài, chủ quan bỏ qua thì hậu quả hoàn toàn không nhỏ. Phát hiện sớm – xử lý sớm chính là cách tốt nhất để không phải lo lắng về các biến chứng nặng nề.

Các cách chẩn đoán trào ngược độ A hiện nay

Các phương pháp chẩn đoán trào ngược độ A phổ biến hiện nay bao gồm:

• Nội soi thực quản – dạ dày – tá tràng
• Đo pH thực quản 24 giờ
• Đo áp lực cơ thắt thực quản dưới
• X-quang thực quản có uống thuốc cản quang

Trên thực tế, nhiều trường hợp chỉ phát hiện trào ngược độ A nhờ nội soi khi thấy niêm mạc thực quản tổn thương nhẹ. Các phương pháp trên là tiêu chuẩn trong y học hiện đại để xác định chính xác vị trí, mức độ tổn thương của bệnh.

Còn với y học cổ truyền, Tuấn tôi cùng đội ngũ lương y, bác sĩ tại nhà thuốc Đỗ Minh Đường và phòng khám YHCT Lương y Đỗ Minh Tuấn lại sử dụng phương pháp tứ chẩn – gồm vọng, văn, vấn, thiết. Trong đó, thiết chẩn (bắt mạch) là yếu tố then chốt.

• Dựa vào mạch lý: Tuấn tôi có thể cảm nhận được khí huyết trong cơ thể lưu thông ra sao, tạng phủ nào đang rối loạn. Với những người bị trào ngược độ A, mạch thường huyền, hoạt hoặc tế, cho thấy khí nghịch, Tỳ Vị hư nhược, Can khí uất.
• Vọng chẩn qua sắc mặt, lưỡi: Người bị trào ngược thường có rêu lưỡi trắng dày, hơi vàng, miệng khô, mệt mỏi, sắc mặt nhợt.
• Văn chẩn: Quan sát tiếng nói, hơi thở, tiếng ợ, giọng khàn của người bệnh.
• Vấn chẩn: Hỏi kỹ các dấu hiệu lâm sàng như ợ chua, buồn nôn, đầy bụng, ăn uống khó tiêu, đi ngoài…

Tuấn tôi nhấn mạnh, tại nhà thuốc Đỗ Minh Đường và phòng khám YHCT Lương y Đỗ Minh Tuấn, tất cả bệnh nhân trước khi kê đơn đều được thăm khám cẩn thận bằng y lý cổ truyền. Mỗi thể bệnh, mỗi cơ địa sẽ có một biểu hiện khác nhau, vì thế việc chẩn đoán đúng rất quan trọng để đưa ra bài thuốc phù hợp, an toàn và hiệu quả.

Bà con đến khám, chỉ cần bắt mạch, xem lưỡi, nghe kể triệu chứng là Tuấn tôi có thể xác định được sơ bộ tình trạng bệnh và mức độ tổn thương. Đây là điểm mạnh của Đông y – nhìn người bệnh một cách toàn diện chứ không đơn thuần là một con số hay chỉ số xét nghiệm.

Cách điều trị trào ngược độ A hiệu quả 

Để điều trị trào ngược độ A hiệu quả, việc lựa chọn đúng phương pháp ngay từ đầu là yếu tố quyết định. Tuấn tôi thấy nhiều bà con cứ thử hết thuốc này đến mẹo kia mà không hiểu rõ nguyên lý điều trị, thành ra bệnh không những không khỏi mà còn nặng thêm.

Điều trị trào ngược độ A bằng thuốc Tây 

Thuốc Tây được dùng phổ biến vì cho hiệu quả tức thì trong việc làm dịu các triệu chứng khó chịu như ợ nóng, đau rát hay buồn nôn.

• Nhóm thuốc ức chế bơm proton (PPI): omeprazol, esomeprazol, pantoprazol
• Thuốc kháng histamin H2: ranitidin, famotidin
• Thuốc trung hòa axit: magaldrate, nhôm hydroxyd
• Thuốc tăng cường cơ thắt thực quản: domperidon, metoclopramid

Ưu điểm là giảm triệu chứng nhanh, dễ sử dụng. Tuy nhiên, Tuấn tôi cũng phải nói thật, nhược điểm là không trị tận gốc, dễ tái phát, dùng lâu có thể ảnh hưởng gan, thận, dạ dày.

Bà con biết không, Tuấn tôi từng gặp một bệnh nhân là bác Lâm – 58 tuổi ở Thanh Hóa, bị trào ngược nhiều năm, uống thuốc tây liên tục gần một năm. Ban đầu đỡ thật, nhưng sau đó bác bị thêm viêm dạ dày, mệt mỏi, mất ngủ triền miên vì lạm dụng thuốc. Đó là bài học mà tôi vẫn hay nhắc bà con – không nên lạm dụng thuốc tây.

Điều trị trào ngược độ A bằng mẹo dân gian 

Một số bà con chọn dùng mẹo dân gian để giảm triệu chứng nhẹ của trào ngược, nhất là trong giai đoạn mới khởi phát.

• Dùng nghệ tươi pha mật ong uống buổi sáng để làm lành niêm mạc
• Uống nước lá tía tô hoặc trà gừng sau bữa ăn để giảm đầy bụng, chống viêm
• Sử dụng nha đam xay lấy nước uống để làm dịu axit dạ dày
• Ăn chuối chín hoặc đu đủ chín để trung hòa axit và hỗ trợ tiêu hóa

Ưu điểm của mẹo dân gian là dễ làm, nguyên liệu sẵn có, ít tốn kém. Tuy nhiên, Tuấn tôi phải nói thật, nhược điểm là hiệu quả chỉ mang tính hỗ trợ, không phù hợp với bệnh nặng, và nếu dùng sai cách có thể gây phản tác dụng.

Kể cho bà con nghe, mới tuần trước có một cô giáo ở Bắc Giang đến khám, cô bảo đã uống nước nghệ mật ong gần nửa năm mà vẫn bị ợ chua, khàn tiếng. Cô bảo nghe mạng nói dùng nghệ tốt nên cứ làm liên tục, ai ngờ đâu cơ địa nóng, dùng lâu gây táo bón, nổi mụn, người mệt mỏi thêm.

Qua đó, Tuấn tôi muốn nhấn mạnh với bà con: Muốn điều trị trào ngược độ A dứt điểm thì không thể chỉ cắt triệu chứng, mà phải điều trị vào tận gốc, vào đúng nguyên nhân – tức là điều hòa Tỳ Vị, khai thông Can khí, hóa giải đàm trọc thì bệnh mới khỏi lâu dài được.

Điều trị trào ngược độ A bằng Đông y 

20 năm nghiên cứu chuyên sâu về y học cổ truyền, tôi khẳng định với bà con là thuốc nam điều trị bệnh hiệu quả, dứt điểm vì nó có cơ chế điều trị từ gốc đến ngọn. Đông y không chỉ làm giảm triệu chứng mà còn phục hồi chức năng tạng phủ, điều hòa khí huyết, cân bằng âm dương.

• Cơ chế của Đông y là kiện Tỳ bổ Vị, sơ Can, hòa Vị, giáng nghịch
• Thuốc nam thường phối hợp nhiều vị thảo dược, mỗi vị đóng vai trò riêng, tương hỗ lẫn nhau để điều trị tận gốc
• Tác dụng chậm nhưng ổn định, lâu dài, không gây nhờn thuốc hay ảnh hưởng đến gan thận

Lời khuyên của Tuấn tôi dành cho bà con đang bị trào ngược độ A

Tình trạng trào ngược độ A nếu được phát hiện và điều trị sớm thì hoàn toàn có thể kiểm soát tốt, tránh biến chứng về sau. Tuy nhiên, Tuấn tôi thấy nhiều bà con vì chủ quan hoặc tự ý dùng thuốc, nghe theo mách bảo mà bệnh không những không khỏi còn nặng thêm. Dưới đây là những lời khuyên chân thành mà Tuấn tôi luôn nhấn mạnh trong quá trình thăm khám, điều trị cho bà con.

• Trong quá trình tư vấn, tôi luôn khuyên bà con rằng: nếu thấy ợ nóng, buồn nôn, đau tức vùng ngực kéo dài, ăn uống không ngon, hay ho khan về đêm thì nên đi khám càng sớm càng tốt, đừng để bệnh âm ỉ rồi mới chữa.
• Để phòng ngừa bệnh, bà con nhớ giúp tôi là ăn uống điều độ, đừng bỏ bữa, đừng ăn quá no, tránh đồ cay nóng, rượu bia, cà phê và thuốc lá.
• Tập thói quen ngủ đúng giờ, không nằm ngay sau khi ăn, nên kê cao đầu giường một chút khi ngủ để hạn chế trào ngược.
• Trong điều trị, thuốc có tốt đến đâu mà bà con dùng không đúng liều, không chú ý kiêng khem thì hiệu quả sẽ chẳng có, rồi bệnh lại hoàn bệnh mà thôi.
• Bà con nào đang dùng thuốc Tây hoặc mẹo dân gian nhưng triệu chứng không giảm, hay có dấu hiệu tái phát nhiều lần thì nên xem lại cách điều trị, có thể đã không trúng nguyên nhân gốc của bệnh.
• Tuấn tôi cũng thường dặn kỹ các bệnh nhân là, Đông y hiệu quả nhưng phải kiên trì, tuyệt đối không nóng vội. Thuốc nam cần thời gian để điều hòa khí huyết, bồi bổ tạng phủ thì bệnh mới thật sự ổn.

Nếu bà con nào đang gặp tình trạng trào ngược độ A mà chưa biết xử lý sao cho đúng, có thể gọi cho Tuấn tôi theo số 0963 302 349, nhắn tin qua fanpage Lương y Đỗ Minh Tuấn, hoặc ghé trực tiếp tới địa chỉ số 37A, ngõ 97 Văn Cao, phường Liễu Giai, quận Ba Đình để được tôi tư vấn, bắt mạch, kê đơn theo thể trạng cụ thể. Bà con yên tâm, Tuấn tôi luôn lắng nghe và đồng hành cùng bà con trên hành trình chăm sóc sức khỏe bằng phương pháp y học cổ truyền chính thống.