Thoái Hóa Đốt Sống Cổ

Thoái hóa đốt sống cổ là bệnh lý xương khớp tiến triển theo tuổi tác và sự lão hóa của cơ thể. Tuy nhiên, bệnh đang có xu hướng xuất hiện sớm ở người trẻ. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng này? Làm thế nào để sớm phát hiện bệnh và có những biện pháp phòng chữa nào hiệu quả? Tôi xin được làm rõ những vấn đề này trong bài viết sau.

Thoái hóa đốt sống cổ là gì? Nguyên nhân gây bệnh

Cột sống cổ là 1 cấu trúc gồm 7 phần đốt sống, có vai trò nâng đỡ vùng đầu, thực hiện chức năng vận động phần đầu cổ, bảo vệ tủy sống cũng như hệ thống mạch máu và các dây thần kinh. Một trong những bệnh lý thường gặp nhất ở bộ phận này là thoái hóa đốt sống cổ.

Giải thích dễ hiểu rằng, thoái hóa đốt sống cổ là tình trạng lắng tụ canxi ở các dây chằng dọc ống sống và các sụn cùng xương dưới sụn bị bào mòn, phá hủy. Dẫn đến sự mất cân bằng và biến dạng khớp, khiến người bệnh gặp khó khăn trong vận động.

Tuổi tác là yếu tố hàng đầu gây ra bệnh thoái hóa đốt sống cổ. Từ độ tuổi 40 trở đi, chức năng hoạt động của một số bộ phận trong cơ thể bắt đầu suy yếu, bao gồm cả hệ thống xương khớp. Cùng với đó, càng có tuổi, tần suất vận động của cơ thể càng giảm khiến dây chằng kết nối xương đốt sống cổ bị xơ cứng, máu kém lưu thông, dẫn đến xương khớp bị bào mòn, biến đổi cấu trúc và mọc nhiều gai xương.

Tuy nhiên trên thực tế, bệnh đang ngày càng có xu hướng trẻ hóa. Có một số người gửi tin nhắn trên trang page cá nhân Lương y Đỗ Minh Tuấn của tôi hỏi rằng tại sao người trẻ lại có thể bị lão hóa xương khớp sớm như vậy, liệu có khả năng nào khắc phục được hiệu quả không. Thực chất là ngoài vấn đề lão hóa tự nhiên do tuổi tác thì còn có rất nhiều yếu tố khác có thể làm tăng nguy cơ thoái hóa đốt sống cổ ở người trẻ. Trong đó phải kể đến những nguyên nhân điển hình sau đây:

• Chấn thương ở cổ: Một số những chấn thương, va đập trong sinh hoạt hằng ngày ảnh hưởng trực tiếp đến vùng cổ có thể làm sai lệch cấu trúc sụn khớp hoặc các đĩa đệm ở cột sống. Từ đó dẫn đến tình trạng bào mòn, thoái hóa đốt sống cổ diễn ra nhanh hơn.
• Do tính chất công việc: Thoái hóa đốt sống cổ thường xảy ra ở những người trẻ là dân văn phòng, ít vận động hoặc những người có công việc lao động nặng, thường xuyên phải cúi, mang vác,… Lý do bởi tần suất vận động vùng cổ quá ít sẽ làm xương khớp bị xơ cứng, kém linh hoạt và dễ bị tổn thương. Còn nếu các hoạt động mang vác nặng liên tục xảy ra cũng sẽ khiến cổ và vai chịu sức ép lớn, dẫn đến sự bào mòn và thoái hóa nhanh chóng ở các đốt sống cổ.

• Yếu tố di truyền hoặc bẩm sinh: Ở những người có tiền sử gia đình có người bị thoái hóa đốt sống cổ thường sẽ có nguy cơ mắc thoái hóa sớm hơn những người khác. Bên cạnh đó, bệnh còn có thể bị gây nên bởi những dị dạng cấu trúc đốt sống cổ bẩm sinh.
• Sai tư thế trong sinh hoạt thường ngày: Nhiều người thường có thói quen xấu gây ảnh hưởng tới đốt sống cổ như nằm gối quá cao, đệm quá mềm, ngồi quá cao so với bàn, ngồi lâu, nằm 1 tư thế trong thời gian dài,… Những hành động này lâu dần có thể làm cấu trúc đốt sống cổ bị thay đổi, biến dạng. Dẫn đến các sụn khớp nhanh bị phá hủy, xuất hiện nhiều gai xương và thoái hóa.
• Lối sống thiếu khoa học: Chế độ ăn thiếu chất dinh dưỡng, thường xuyên thức khuya, dung nạp nhiều đồ uống có cồn, hút thuốc lá,… cũng là những yếu tố dễ gây ra các vấn đề về xương khớp, trong đó có bệnh lý thoái hóa đốt sống cổ.

Triệu chứng thoái hóa đốt sống cổ

Thoái hóa đốt sống cổ là căn bệnh phổ biến nhưng lại ít được chú ý. Lý do bởi các triệu chứng ban đầu của bệnh thường không rõ ràng và dễ bị nhầm lẫn với chứng mỏi cơ thông thường. Bên cạnh đó, biểu hiện của thoái hóa cột sống cổ rất đa dạng. Tùy theo vị trí cột sống cổ bị tổn thương mà có thể xuất hiện riêng lẻ hoặc đồng thời các hội chứng sau đây:

• Hội chứng cột sống cổ: Đau, có thể kèm theo co cứng vùng cơ quanh cột sống cổ. Triệu chứng đau tăng lên ở tư thế cổ thẳng hoặc cúi đầu kéo dài, mệt mỏi, căng thẳng, lao động nặng, thay đổi sang thời tiết lạnh.
• Hội chứng rễ thần kinh cổ: Cảm giác đau nhức sẽ lan từ cổ xuống tay, ngón tay, vùng gáy, quanh khớp vai… Có thể là một bên hoặc cả 2 bên, tùy theo vị trí rễ tổn thương. Cơn đau tăng lên khi để cổ ở các tư thế cúi, ngửa, nghiêng, quay hoặc khi ho, hắt hơi, ngồi lâu… Ngoài ra, người bệnh có thể có thêm dấu hiệu chóng mặt, yếu cơ hoặc teo cơ tại vai, cánh tay bên tổn thương.
• Hội chứng động mạch đốt sống: Người bệnh có biểu hiện đau nhức hai hố mắt, nhức đầu, chóng mặt, ù tai, hoa mắt, đau tai, lan ra sau tai… Hiện tượng này xảy ra nhiều vào buổi sáng sớm.
• Hội chứng ép tủy: Tùy vào mức độ và vị trí tổn thương mà người bệnh sẽ có cảm giác đau ở chi trên, chi dưới hoặc toàn thân. Điều này dẫn tới tình trạng đi lại khó khăn, dáng đi không vững, yếu hoặc liệt chi, teo cơ ngọn chi, dị cảm, tăng phản xạ gân xương.
• Biểu hiện khác: Thay đổi tính tình, rối loạn giấc ngủ, dễ cáu gắt, giảm khả năng tập trung làm việc…

Chính vì các triệu chứng của bệnh đa dạng và phức tạp như vậy nên tôi khuyên bà con nên đến các cơ sở y tế chuyên môn để thăm khám, xác định rõ tình trạng sức khỏe của mình và có hướng xử lý kịp thời. Tránh để bệnh diễn tiến nặng sẽ dẫn tới nhiều biến chứng nguy hiểm.

Biến chứng của thoái hóa đốt sống cổ

Các đốt sống cổ đóng vai trò quan trọng trong hệ thần kinh và cơ xương khớp của con người. Đây được xem là vị trí trung gian dẫn truyền các dây thần kinh sống cùng mạch máu và tủy sống. Điều này khiến bệnh thoái hóa đốt sống cổ trở nên khá nguy hiểm bởi nếu bộ phận này bị tổn thương nặng sẽ gây ảnh hưởng lớn đến một số bộ phận chức năng trong cơ thể. Cụ thể, thoái hóa đốt sống cổ nếu để lâu có thể gây ra những biến chứng xấu như:

• Thiếu máu não: Các sụn khớp bị thoái hóa có thể làm động mạch bị chèn ép khiến quá trình lưu thông máu bị gián đoạn, lưu lượng máu lên não suy giảm rõ rệt. Từ đó làm xuất hiện hội chứng thiếu máu não với các biểu hiện như ù tai, hoa mắt, chóng mặt, đau đầu dữ dội, co giật,…
• Hẹp đốt sống cổ: Đây là tình trạng đốt sống cổ bị thoái hóa làm xuất hiện nhiều gai cột sống, khiến không gian trống xung quanh tủy sống bị thu hẹp. Hẹp đốt sống cổ dễ khiến người bệnh bị mắc các bệnh lý về tủy.
• Tứ chi bại liệt: Tình trạng thoái hóa để lâu sẽ làm rễ thần kinh và tủy sống bị chèn ép quá mức, dẫn đến hệ vận động của cơ thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Từ trạng thái đau nhức, tê yếu 2 tay, người bệnh có thể bị bại liệt tứ chi.
• Một số biến chứng khác: Ngoài các biến chứng kể trên, thoái hóa đốt sống cổ còn có thể gây ra tình trạng thoái vị đĩa đệm chèn ép tủy sống, đau đầu mãn tính, rối loạn cảm giác tứ chi, rối loạn thần kinh thực vật,…

Đó, có rất nhiều hệ lụy có thể xảy ra nếu bà con để tình trạng thoái hóa đốt sống cổ phát triển ngoài tầm kiểm soát. Vì vậy thêm một lần nữa tôi nhấn mạnh ý nghĩa của việc phát hiện và điều trị sớm. Nhưng cũng cần lưu ý để ba con biết, việc lựa chọn phương pháp điều trị cũng rất quan trọng. Chúng ta cần xem xét dựa trên mức độ và giai đoạn của từng trường hợp cụ thể để đưa ra hướng chữa bệnh phù hợp. Có như vậy mới đạt hiệu quả tốt. Và phần tiếp dưới, tôi xin đề cập tới vấn đề này để bà con thông hiểu.

Phương pháp chẩn đoán bệnh

Trước khi có thể đưa ra phác đồ điều trị cho một người bệnh, các bác sĩ sẽ phải tiến hành khám lâm sàng và thực hiện các xét nghiệm, chụp chiếu để xác định tình trạng thoái hóa đốt sống cổ. Các biểu hiện lâm sàng chính là căn cứ vào những dấu hiệu điển hình của bệnh đã được nói ở phần trên. Còn khám cận lâm sàng sẽ bao gồm một số phương pháp sau:

• Chụp X-quang cột sống cổ: Dựa vào kết quả hình ảnh phim X-quang, bác sĩ có thể dễ dàng phát hiện ra các bất thường của cột sống như mất đường cong sinh lí, xuất hiện gai xương, thay đổi chiều cao đốt sống, đặc xương dưới sụn, hẹp lỗ liên hợp…
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Được thực hiện nhằm mục đích xác định vị trí rễ bị chèn ép, mức độ hẹp ống sống… Ngoài ra, hình ảnh MRI còn có thể giúp phát hiện tình trạng viêm đĩa đệm đốt sống, khối u,… (nếu có).
• Chụp CT-scan: Cũng là một hình thức chụp chiếu tương tự như MRI, tuy nhiên hiệu quả chẩn đoán kém chính xác hơn. Vì vậy với những trường hợp bình thường sẽ được chỉ định chụp CT, khó hơn sẽ dùng tới MRI.
• Điện cơ: Phương pháp này giúp phát hiện và đánh giá mức độ tổn thương của các rễ thần kinh.
• Các xét nghiệm khác: Các xét nghiệm cơ bản nhằm mục đích loại trừ  khả năng đau nhức là do các bệnh lý khác như viêm nhiễm, bệnh lý ác tính…

Căn cứ vào các kết quả khám xét, bác sĩ sẽ đưa ra kết quả chẩn đoán và có phương án điều trị phù hợp cho bà con. Có những phương án điều trị nào thì mời bà con tiếp tục kiên nhẫn đọc tiếp phần dưới đây.

Hướng điều trị thoái hóa đốt sống cổ

Với nền y học phát triển như hiện nay thì có rất nhiều phương pháp có thể giúp điều trị được bệnh thoái hóa đốt sống cổ. Tuy nhiên lựa chọn phương pháp nào phù hợp với tình trạng của mình thì không phải ai cũng rõ. Vì vậy nhân đây tôi xin giải thích cho bà con hiểu. Dù là biện pháp điều trị không dùng thuốc, dùng thuốc Tây y, Đông y hay phẫu thuật thì đều đem lại hiệu quả nhất định. Tuy nhiên, mỗi biện pháp sẽ có đặc tính và mục đích điều trị riêng, phù hợp với từng giai đoạn. Cụ thể như sau:

Điều trị thoái hóa khớp không dùng thuốc

Với các trường hợp thoái hóa nhẹ, người bệnh chỉ cần điều chỉnh thời gian nghỉ ngơi, thư giãn hợp lý, ăn uống khoa học, kết hợp với vật lý trị liệu hoặc các bài tập hỗ trợ theo hướng dẫn của bác sĩ. Mục đích của phương pháp này là để nâng cao khả năng tái tạo và phục hồi xương khớp. Đồng thời tăng cường chuyển hóa, hỗ trợ lưu thông máu, gia tăng sức bền cho các khối cơ và giảm đau hiệu quả.

Bên cạnh đó, phương pháp điều trị không dùng thuốc còn được áp dụng kết hợp với các biện pháp điều trị chuyên sâu là sử dụng thuốc hoặc phẫu thuật, nhằm đẩy nhanh tốc độ phục hồi tổn thương ở các bệnh nhân bị thoái hóa đốt sống cổ nặng.

Điều trị thoái hóa đốt sống cổ bằng thuốc

Thông thường, trong điều trị thoái hóa đốt sống cổ thì phương pháp bảo tồn, kết hợp giữa dùng thuốc và chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt, tập luyện là phương pháp được sử dụng phổ biến và ưu tiên nhất. Dùng thuốc thì có thể dùng thuốc tân dược hoặc đông dược. Ưu, nhược điểm của mỗi loại tôi đã nói kỹ trong bài “Các phương pháp điều trị thoái hóa khớp phổ biến hiện nay”, bà con có thể tìm đọc lại để hiểu rõ hơn.

Còn dưới đây, tôi xin đề cập tới các loại thuốc dùng để điều trị thoái hóa đốt sống cổ, mời bà con tham khảo:

Điều trị thoái hóa đốt sống cổ bằng thuốc Tây y

Thuốc tân dược là 1 biện pháp điều trị có tác dụng giảm đau nhanh chóng. Tuy nhiên, cũng chính vì vậy mà nhiều người bị lệ thuộc và lạm dụng thuốc, dẫn tới những tác dụng phụ không mong muốn. Điều này hết sức nguy hiểm. Vậy nên, tôi nhấn mạnh lại, bà con chỉ dùng theo hướng dẫn, chỉ định của bác sĩ chuyên khoa và tránh sử dụng trong thời gian dài sẽ gây ra những hệ quả xấu cho sức khỏe.

Trong điều trị thoái hóa đốt sống cổ, để giảm đau kháng viêm, ngăn ngừa biến chứng, người bệnh thường được chỉ định các loại thuốc như:

• Thuốc giảm đau: Paracetamol hoặc Tramadol, tùy mức độ đau nhẹ hay nặng. Mặc dù có hiệu quả nhanh nhưng không nên lạm dụng thuốc trong thời gian dài vì gây ra một số ảnh hưởng nhất định tới hệ tiêu hóa, gan thận…
• Thuốc chống viêm không steroid liều thấp: Các dạng dùng phổ biến có diclofenac, ibuprofen, naproxen… hoặc các thuốc ức chế chọn lọc COX-2 như celecoxib, etoricoxib… Bệnh nhân lớn tuổi, có bệnh lý ống tiêu hóa, tim mạch hoặc thận mạn tính nên thận trọng khi dùng nhóm thuốc này.
• Thuốc giãn cơ: Thường được phân loại theo thời gian tác dụng như ngắn (succinylcholine), trung bình (vecuronium, rocuronium) và dài (pipecuronium).
• Thuốc chống thoái hóa tác dụng chậm: Glucosamine sulfate, chondroitin sulfate, diacerein
• Các thuốc khác: Thuốc giảm đau thần kinh (Gabapentin, Pregabalin), các vitamin nhóm B (B1, B6, B12)…

Một số loại thuốc với cơ chế tác dụng khác nhau có thể được sử dụng kết hợp để tăng hiệu quả điều trị cũng như hạn chế tối đa các tác dụng phụ. Bà con muốn dùng thuốc cần phải được thăm khám và kê đơn thuốc sử dụng theo đúng tình trạng bệnh của mình để có hiệu quả tốt nhất.

Điều trị bằng phương pháp phẫu thuật

Phương pháp này được chỉ định khi tình trạng thoái hóa đốt sống cổ có dấu hiệu chèn ép tủy sống hoặc bệnh diễn tiến phức tạp làm tổn thương thần kinh và gây đau quá mức. Tùy vào mức độ và tính chất thoái hóa đốt sống cổ mà có nhiều biện pháp phẫu thuật khác nhau như:

• Tạo hình đốt sống qua da.
• Phẫu thuật nội soi, giải phóng áp lực đĩa đệm bằng laser.

Phẫu thuật giúp giải phóng tủy sống cùng các rễ thần kinh bị chèn ép, từ đó giúp phục hồi chức năng vận động và chức năng thần kinh cho người bệnh. Tuy nhiên, phương pháp này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro như nhiễm trùng vết mổ, sốc phản vệ, tàn phá mô mềm, tăng sinh mô xơ sợi, đau tái phát sau 1-3 năm, mất ổn định cột sống,… Vì vậy, chỉ nên áp dụng khi các biện pháp điều trị bảo tồn không còn có tác dụng.

Biện pháp phòng ngừa đốt sống cổ bị thoái hóa

Thoái hóa xương khớp nói chung và thoái hóa đốt sống cổ nói riêng là tiến trình xảy ra có tính tự nhiên. Tùy vào mức độ tác động bởi các yếu tố bên trong và bên ngoài cơ thể mà quá trình thoái hóa diễn ra nhanh hay chậm. Do đó, để phòng ngừa thoái hóa đốt sống cổ hay thực chất là làm chậm quá trình phá hủy xương khớp, bạn cần chú ý những vấn đề sau:

• Vận động thường xuyên, tránh ngồi lâu một tư thế và nên phân chia thời gian nghỉ ngơi hợp lý để không làm ảnh hưởng đến cấu trúc đốt sống.
• Thay đổi tư thế thường xuyên khi ngủ, đồng thời không nằm gối cao quá hoặc thấp quá để máu được lưu thông tự nhiên.
• Ở người cao tuổi, không nên bẻ, vặn hay lắc cổ, đặc biệt với những người đang bị thoát vị đĩa đệm hay thoái hóa xương khớp.
• Xây dựng chế độ dinh dưỡng đủ chất, tích cực bổ sung các thực phẩm giàu canxi, omega-3, chondroitin, glucosamine.
• Hạn chế bưng bê, vác các đồ nặng lên vai, cổ, đầu nhằm tránh tạo áp lực lớn lên xương khớp khiến xương khớp nhanh bị bào mòn.
• Thực hiện tập các bài tập vận động nhẹ nhàng hằng ngày như cúi xuống, ngẩng đầu, xoay nhẹ cổ,… để tăng tầm vận động cho đốt sống cổ, tránh tình trạng xơ cứng và đau mỏi.

Trên đây là những thông tin liên quan đến bệnh lý thoái hóa đốt sống cổ mà bà con nên lưu ý. Nắm rõ dấu hiệu, nguyên nhân sẽ giúp bà con chủ động hơn, sớm nhận biết vấn đề sức khỏe xương khớp của mình để phòng chữa một cách tốt nhất.