Thuốc – Thực Phẩm – Dưỡng Sinh: Đều Là Con Dao Hai Lưỡi

Tuấn tôi làm nghề thuốc bao nhiêu năm, gặp không biết bao nhiêu trường hợp dở khóc dở cười. Người thì “chữa” xong thành bệnh nặng hơn. Người thì đang khỏe, lại tự biến mình thành bệnh nhân chỉ vì… uống thêm “cho tốt”. Lúc hỏi ra thì lý do đơn giản lắm: “Nghe người ta nói hay lắm, tốt lắm, thế là mua về dùng ngay”.

Bà con ạ, thuốc – thực phẩm – dưỡng sinh… tất cả đều tốt, nhưng cũng đều là con dao hai lưỡi. Lưỡi này dùng đúng thì cứu mạng, dùng sai thì hại thân.

Thuốc hay, nhưng phải hợp người – hợp bệnh

Nhiều bà con vẫn nghĩ: “Bài thuốc này tốt, người ta khỏi, thì mình cũng sẽ khỏi”. Nhưng Tuấn tôi xin nói thẳng: Không phải bài thuốc nào cũng là tiên dược.

Bà con thử hình dung, mỗi người là một mảnh đất khác nhau. Có đất màu mỡ, có đất sỏi đá, có đất khô hạn. Cùng một loại hạt giống gieo xuống, chỗ thì mọc xanh tốt, chỗ thì èo uột, thậm chí héo luôn. Thuốc cũng vậy.

Thuốc Đông y hay Tây y, dù đắt đỏ hay bình dân, cũng chỉ hiệu quả khi đúng người – đúng bệnh – đúng thời điểm.

• Người thể hàn mà dùng thuốc bổ nhiệt thì chẳng khác nào đổ thêm dầu vào lửa, bệnh càng thêm rối ren.
• Người nóng trong mà uống nhân sâm – vị thuốc đại bổ nhưng tính ôn – thì chẳng khác nào tiếp thêm nhiệt, dễ sinh mất ngủ, nhức đầu, bứt rứt.
• Người tỳ vị yếu mà bồi bổ quá nhiều yến, sữa, đồ ngọt… thì lại sinh đầy bụng, tiêu chảy, cơ thể khó hấp thu được gì.

Trong Đông y, mỗi bài thuốc là một hệ thống lý luận hoàn chỉnh, kết hợp giữa Âm – Dương, Hàn – Nhiệt, Hư – Thực. Mỗi vị thuốc đứng riêng thì bình thường, nhưng khi phối hợp sẽ tạo nên tác dụng mạnh mẽ. Chính vì thế, chỉ cần một vị sai, hoặc dùng đúng vị nhưng sai người, sai thời, thuốc có thể không những không chữa được bệnh mà còn gây hại cho sức khỏe.

Thực phẩm bổ dưỡng – chưa chắc bổ cho mình

Bà con hay truyền tai nhau: “Người già uống sữa, ăn yến, chưng nhân sâm là khoẻ lắm”. Nhưng Tuấn tôi gặp không ít trường hợp sau khi “bổ” lại… sinh bệnh. Người thì mất ngủ, người nổi mẩn, người lại đau bụng triền miên.

Cái sai ở đây là áp dụng theo thói quen và tiêu chuẩn của người khác, mà quên mất cơ thể mình mới là tiêu chuẩn lớn nhất.

• Người già: Cơ thể đã suy yếu, các tạng phủ cần được dưỡng và nghỉ ngơi. Không phải ai cũng hợp vận động mạnh hay ăn đồ đại bổ. Có cụ tập thể dục quá sức, trượt chân ngã gãy xương, từ đó sinh thêm nhiều bệnh khác.
• Người đang bệnh: Lúc này cần dưỡng khí, nghỉ ngơi để cơ thể tập trung chống lại bệnh. Thúc ép “ăn đi cho nhanh khỏi” đôi khi phản tác dụng, vì tiêu hóa phải làm việc quá sức trong khi cơ thể chưa kịp hồi phục.
• Người mất ngủ: Nhân sâm tuy quý nhưng mang tính ôn, giúp hưng phấn thần trí. Với người mất ngủ, nó càng khiến đầu óc tỉnh táo, khó yên giấc.
• Người tiêu chảy: Yến chưng thơm ngon, nhiều dưỡng chất, nhưng tính mát, ăn vào có thể làm bệnh nặng thêm.

Tuấn tôi vẫn hay nói: “Bổ mà không hợp thì cũng như mưa rơi trên lá chuối” – công sức và tiền bạc trôi đi, sức khỏe thì chẳng thấy đâu, thậm chí còn tổn hại thêm.

Dưỡng sinh – phải đúng cách mới sinh dưỡng

Dưỡng sinh là để nuôi dưỡng sự sống, nhưng không phải bất kỳ phương pháp nào nghe “hay” cũng áp dụng được cho mình.

Hiện nay, nhiều người xem các video hướng dẫn tập luyện, ăn uống trên mạng rồi làm theo nguyên xi. Nhưng mỗi cơ địa, mỗi bệnh, mỗi lứa tuổi khác nhau, không thể bê nguyên một phương pháp của người này áp cho người khác mà mong kết quả giống nhau.

• Người bị tim mạch không thể tập các bài nặng, tăng nhịp tim quá nhanh.
• Người bị thoái hoá khớp gối không nên chạy, nhảy mạnh kẻo khớp càng thêm mòn.
• Người cao huyết áp cần tránh các động tác đảo đầu nhanh, cúi gập đột ngột vì dễ gây tai biến.

Tuấn tôi vẫn nhắc: Dưỡng sinh đúng là tìm cách sống hòa hợp với cơ thể mình – ăn uống, tập luyện, nghỉ ngơi sao cho phù hợp với thể trạng, bệnh lý và tuổi tác. Đừng ép mình chạy theo một khuôn mẫu của ai đó, vì cái hợp với họ chưa chắc đã hợp với mình.

Cái sai của thời nay: Vội

Bà con ạ, cái sai lớn nhất mà Tuấn tôi thấy bây giờ chính là… vội.

• Vội tin một bài thuốc chỉ vì nghe người khác khen.
• Vội áp dụng một chế độ ăn chỉ vì thấy ai đó “đẹp – khỏe – trẻ”.
• Vội mua, vội uống, mà không tìm hiểu xem cơ thể mình có thực sự cần hay không.

Đông y không sinh ra để chiều lòng thói quen của con người. Mỗi vị thuốc, mỗi bài phương đều dựa trên hàng nghìn năm kinh nghiệm, kết hợp sự quan sát kỹ lưỡng với thực tế cơ thể con người – vốn luôn thay đổi theo tuổi tác, thời tiết, môi trường sống và cả tâm trạng.

Muốn thuốc phát huy tác dụng, phải đúng người – đúng thời – đúng thể bệnh. Vội vàng chỉ khiến mình dễ rơi vào cảnh “tiền mất – tật mang”.

Tuấn tôi nói thật, làm nghề thuốc bao nhiêu năm, tôi càng thấy rõ một điều: Thầy thuốc giỏi đến đâu cũng không thể chữa khỏi cho người bệnh không chịu lắng nghe chính mình.

Có những bệnh nhân, tôi dặn rất kỹ: kiêng lạnh, kiêng đồ sống, kiêng rượu bia, giữ ấm vùng cổ ngực… nhưng chỉ vài hôm sau lại thấy họ vi phạm. Có người đang điều trị, mới đỡ chút xíu đã tự bỏ thuốc giữa chừng vì nghĩ “thế là khỏi rồi”. Có người nghe bạn bè giới thiệu một loại thực phẩm chức năng “thần kỳ” là mua ngay, uống chồng chéo với thuốc đang dùng, mà chẳng hề hỏi ý kiến thầy thuốc.

Bà con ạ, thuốc tốt đến mấy mà dùng sai cách thì cũng vô dụng. Cũng như con thuyền tốt mà chèo ngược dòng, cuối cùng vẫn mỏi tay mà không tới bến.

Có những ca bệnh, Tuấn tôi dồn hết tâm sức, chọn từng vị thuốc, cân từng liều lượng, theo dõi từng ngày. Nhưng nếu người bệnh không giữ gìn, không kiêng khem, coi lời dặn như gió thoảng qua tai, thì công sức đó cũng trôi theo mây khói.

Bà con nhớ nhé: Thầy thuốc có thể bắt mạch, kê đơn, chỉ đường. Nhưng đi con đường đó thế nào, có tới được đích hay không, là do chính bà con quyết định. Muốn khỏe, ngoài thuốc men, còn phải có sự hợp tác, kiên trì và ý thức giữ gìn.

Nói cho dễ hiểu, thuốc là một nửa, nửa còn lại chính là cách bà con sống và gìn giữ sức khỏe của mình mỗi ngày. Khi hai nửa này gặp nhau, bệnh mới thực sự lui.

Vài điều Tuấn tôi muốn bà con nhớ

1. Thuốc – thực phẩm – dưỡng sinh đều có tác dụng và cũng có mặt trái.
2. Không dùng theo cảm tính, không bắt chước người khác.
3. Luôn tìm hiểu và hỏi ý kiến người có chuyên môn trước khi áp dụng bất cứ phương pháp gì.
4. Lắng nghe cơ thể mình – vì cơ thể luôn gửi tín hiệu cho ta biết điều gì hợp, điều gì không.

Tuấn tôi chỉ mong bà con hiểu rằng, chăm sóc sức khỏe không phải cuộc chạy đua “ai nhanh hơn ai”, mà là một hành trình sống chậm – hiểu mình – dưỡng mình.

Thuốc, thực phẩm, dưỡng sinh… nếu biết dùng đúng lúc, đúng người, sẽ là bạn đồng hành bền bỉ. Nhưng nếu dùng sai, chúng cũng có thể trở thành gánh nặng cho cơ thể.

Bà con hãy nhớ, đừng vội, đừng ép mình chạy theo người khác, mà hãy chọn điều phù hợp nhất cho mình. Đó mới chính là cách dưỡng sinh trọn vẹn nhất.

Chia sẻ