Nghệ thuật cân bằng âm dương trong từng thang thuốc YHCT – Phối ngũ tạo nên sự sống

Bà con thân mến!

Làm nghề thuốc bao năm, Tuấn tôi luôn tâm niệm một điều: một thang thuốc đúng là một tiểu vũ trụ, nơi âm – dương gặp nhau, điều hòa, chuyển hóa, nâng đỡ và bảo vệ sự sống bên trong cơ thể người bệnh. Người thầy thuốc Đông y, vì vậy, không chỉ “cho thuốc”, mà là dựng lại thế quân bình của âm dương – tạng phủ, để cơ thể tự phục hồi, tự sinh khí, tự hóa bệnh.

Nhiều bà con vẫn hỏi Tuấn tôi: “Sao cùng là mấy vị thuốc ấy, người khác sắc thì không hiệu quả, nhưng đến nhà thuốc mình uống lại hợp, lại khỏe ra?”. Câu trả lời nằm ở nghệ thuật phối ngũ – thứ tinh hoa mà cha ông trao truyền, và Tuấn tôi vẫn luôn gìn giữ từng ngày.

Âm dương – gốc rễ của mọi bệnh lý, cũng là chìa khóa của sự chữa lành

Trong Y học cổ truyền, âm – dương không phải điều gì thần bí, mà là quy luật tự nhiên chi phối mọi hoạt động trong cơ thể: hỏa – thủy, trong – ngoài, khí – huyết, hư – thực, hàn – nhiệt… Chỉ khi hai mặt này ở thế quân bình thì con người mới khỏe mạnh, tâm sáng, thần ổn.

Khi bà con bị bệnh, tức là một bên nghiêng lệch, khiến các tạng phủ không còn vận hành theo nhịp sinh lý vốn có:

• Dương suy thì khí kém, người lạnh, tay chân rã rời.
• Âm hao thì hỏa bốc, nhiệt thịnh, ho – táo – viêm nhiễm kéo dài.
• Khí trệ thì đau nhức, đầy tức.
• Huyết ứ thì tê bì, nặng nề, đau ê ẩm kéo dài.

Một thầy thuốc giỏi, là người nghe trong mạch bệnh nhân tiếng nói của âm – dương, từ đó dùng thuốc để dẫn lại trật tự ban đầu của cơ thể.

Và đây chính là điểm khác biệt giữa Đông y và nhiều phương pháp điều trị hiện đại. Thuốc Tây làm giảm triệu chứng nhanh, nhưng không điều chỉnh được cái gốc – mất cân bằng âm dương. Thuốc Nam, thuốc Bắc – nếu biết phối ngũ đúng cách – sẽ vừa trị, vừa dưỡng, vừa quân bình, để bà con khỏe từ bên trong, bền vững, không tái phát.

Phối ngũ – Bí thuật dựng lại sự sống trong từng thang thuốc

Trong suốt những năm làm nghề, Tuấn tôi luôn tự nhắc mình: “Một vị thuốc là một nốt nhạc. Một bài thuốc là một bản hòa ca.”

Bởi lẽ trong mỗi thang thuốc, từng vị đều mang tính âm hoặc dương, hàn hoặc nhiệt, thăng hoặc giáng, thu liễm hoặc phát tán. Bổ – tả – công – hòa, mỗi vị thuộc một “vai”, và người thầy thuốc chính là nhạc trưởng dẫn dắt chúng vận hành nhịp nhàng, hỗ trợ nhau, khắc chế nhau đúng mức.

Trong Đông y, phối ngũ thường dựa theo cơ chế Quân – Thần – Tá – Sứ:

• Quân: Vị chủ lực, tác động trực tiếp vào nguyên nhân bệnh.
• Thần: Hỗ trợ Quân, tăng sức công phá vào tà khí.
• Tá: Điều hòa, giảm tính công phá mạnh của các vị chủ lực, bảo vệ tạng phủ.
• Sứ: Dẫn thuốc đến đúng cơ quan cần điều trị, đồng thời gắn kết toàn thang thuốc theo một hướng nhất định.

Một thang thuốc chuẩn, vì vậy, không thiên lệch, không mạnh quá, không yếu quá, không nóng quá, không lạnh quá. Tất cả dung hòa như nước với dòng, như khí với mây.

Cân bằng âm dương không nằm ở số lượng vị thuốc – mà nằm ở sự tinh tế

Nhiều bà con nghĩ rằng thuốc Đông y phải có nhiều vị mới tốt, vị càng mạnh thì càng nhanh khỏi bệnh. Nhưng Tuấn tôi xin nói thật: thang thuốc không cần nhiều – mà cần đúng.

Một người viêm nhiễm, nhiệt uất, miệng khô, lưỡi đỏ… nếu dùng quá nhiều vị đại hàn để “giảm viêm” sẽ khiến tỳ vị hư yếu, dạ dày lạnh, ăn uống kém.

Người hư hàn, tay chân lạnh, cơ thể suy nhược… nếu dùng quá nhiều vị cay nóng để “sưởi ấm” lại làm hao âm dịch, mất cân bằng nội tiết.

Nghệ thuật của Đông y là cân bằng. Không bốc đồng theo triệu chứng, không dùng thuốc kiểu đánh mạnh vào một phía. Mỗi thang thuốc phải tròn trịa, hài hòa, nuôi dưỡng từng tạng phủ mà không làm thiên lệch bên nào.

Vì vậy, thang thuốc của mỗi người không bao giờ giống nhau, dù cùng một bệnh. Phối ngũ là đặt âm – dương của từng cơ thể trước mặt, rồi hành thuốc sao cho đúng người – đúng bệnh – đúng thời điểm.

Ví dụ cùng là bệnh viêm xoang, nhưng mỗi người một thể – một căn nguyên – một cơ địa. Tuấn tôi khi kê đơn không bao giờ dựa vào “tên bệnh”, mà dựa vào âm – dương – khí – huyết – tạng phủ của từng bà con. Dưới đây là những thể viêm xoang mà Tuấn tôi thường gặp nhất:

• Thể phong hàn phạm phế – nghẹt nhiều, nước mũi trong, sợ lạnh: Tuấn tôi dùng phòng phong, kinh giới để tán hàn – thông khiếu, kết hợp kiện tỳ nhẹ để chính khí vững, bệnh không tái.
• Thể phong nhiệt – dịch vàng đặc, nóng rát, đau đầu nhiều:  Tôi ưu tiên kim ngân, hoàng cầm để thanh nhiệt – giải độc; thêm bạc hà, bạch chỉ để thông mũi, giảm đau.
• Thể khí hư – dễ mệt, tái phát liên tục, dịch loãng: Tôi bổ khí là chính với hoàng kỳ, đảng sâm, bạch truật; thông khiếu nhẹ nhàng để bệnh lui từ từ nhưng chắc chắn.
• Thể khí trệ huyết ứ – nặng mặt, đau đầu, ngủ kém: Tuấn tôi dùng xuyên khung, uất kim, đan sâm để hành khí – hoạt huyết; gia thêm tân di, bạch chỉ để dẫn thuốc lên xoang.
• Thể đàm thấp – dịch đặc quánh, mùi hôi, nghẹt kéo dài: Tôi hóa đàm – táo thấp bằng trần bì, phục linh; kết hợp bạc hà để khai khiếu – giảm nghẹt.
• Thể âm dương đều suy – bệnh dai dẳng, tái phát khi trời lạnh: Tuấn tôi phối “bổ khí – dưỡng âm – kiện tỳ” với bạch truật, phục linh, sinh địa, hoàng kỳ để thông mũi.

Phối ngũ chính xác – Sự sống được gây dựng từ gốc

Nếu phối ngũ đúng, các vị thuốc không bao giờ “đánh nhau”, mà hòa với nhau thành một chỉnh thể có tính sống – tính vận hành – tính điều hòa. Một thang thuốc cân bằng âm dương đem lại ba giá trị căn bản:

1. Trị từ gốc: Khi âm dương ổn định, tạng phủ khỏe lên, khí huyết lưu thông, chính khí mạnh – bệnh tự lui.
2. Nâng nội lực: Thuốc Nam – thuốc Bắc trị bệnh bằng cách bồi dưỡng, giúp bà con càng uống càng khỏe, ngủ tốt, ăn ngon, cơ thể nhẹ nhõm.
3. Ngừa tái phát: Khi cơ thể trở về trạng thái quân bình, tà khí khó xâm nhập.  Đây là ưu thế mà Đông y vượt trội: khỏi bền, chứ không chỉ khỏi nhanh.

Hơn 20 năm làm nghề, Tuấn tôi càng thấm thía: mỗi bài thuốc là sự sống của nhiều thế hệ gửi gắm lại.  Không chỉ là thảo dược, mà là cả một triết lý: thuốc để giữ người, chứ không phải chữa cho xong.

Nghệ thuật phối ngũ đòi hỏi:

• Kiến thức vững vàng
• Kinh nghiệm lâm sàng sâu rộng
• Tâm sáng
• Trách nhiệm với từng thang thuốc bốc cho bà con

Tuấn tôi luôn cố gắng mỗi ngày để xứng đáng với sự tin yêu ấy.

Lời kết – Sự sống được tạo từ sự cân bằng

Bà con thân mến!

Âm – dương là gốc. Phối ngũ là nghệ thuật dựng lại sự sống từ cái gốc ấy. Một thang thuốc đúng không chỉ khiến bà con hết bệnh, mà còn khỏe từ bên trong – khỏe thật – khỏe bền.

Đó chính là điều Tuấn tôi luôn theo đuổi: Chữa bệnh bằng y lý – Chữa người bằng y tâm.

Chúc bà con luôn mạnh khỏe, sống an hòa trong sự cân bằng của chính mình!