Bách Bệnh Sinh Ra Từ Khí – Khí Thông Thì Không Bệnh, Khí Tắc Thì Sinh Bệnh

Chào bà con, Tuấn tôi làm nghề y mấy chục năm, càng ngày càng thấm thía câu nói cổ của tiền nhân: “Bách bệnh sinh ra từ khí”. Nhiều người nghe chữ “khí” thấy trừu tượng, nghĩ đó là điều gì huyền bí. Thật ra, khí không xa lạ đâu, nó hiện hữu trong từng hơi thở, trong sự vận hành của máu huyết, trong nhịp đập của tim, trong dòng chảy sự sống mỗi ngày của chúng ta.

Hôm nay, Tuấn tôi xin chia sẻ cùng bà con về vai trò của khí trong cơ thể và lý do vì sao “khí thông thì không bệnh, khí tắc thì sinh bệnh”. Hiểu được điều này, bà con sẽ biết cách phòng và trị bệnh từ gốc, giữ gìn sức khỏe bền lâu.

Khí là gì?

Trong Y học cổ truyền, khí được coi là gốc rễ của sự sống. Khí là nguồn năng lượng giúp cơ thể vận hành, giúp tim đập, phổi thở, dạ dày tiêu hóa, giúp chúng ta đi đứng, nói cười.

Khí sinh ra từ hai nguồn chính:

• Khí tiên thiên: Được cha mẹ truyền lại khi sinh ra, giống như chiếc “vốn liếng” ban đầu của mỗi người.
• Khí hậu thiên: Do ta hấp thu từ thức ăn, không khí, môi trường sống hằng ngày.

Khi khí đủ, cơ thể ấm áp, tinh thần minh mẫn, các cơ quan làm việc nhịp nhàng. Khi khí suy hoặc bị tắc nghẽn, cơ thể như cỗ máy thiếu nhiên liệu hoặc bị kẹt ở một khâu nào đó, từ đó sinh bệnh.

Khí thông thì cơ thể khỏe mạnh

Bà con cứ hình dung, trong cơ thể có hàng ngàn con đường kinh lạc như những dòng sông nhỏ. Khí phải lưu thông khắp nơi – từ ngũ tạng (tim, gan, tỳ, phế, thận) đến từng tế bào – để nuôi dưỡng và bảo vệ chúng ta.

Khi khí thông, máu cũng dễ dàng lưu thông theo. Máu đem dinh dưỡng đi nuôi cơ thể, khí đem sức sống đi khắp nơi. Nhờ vậy:

• Ăn ngon, ngủ yên, tinh thần thư thái.
• Da dẻ hồng hào, xương khớp linh hoạt.
• Sức đề kháng cao, ít mắc bệnh vặt.

Người xưa mới nói: “Khí hành tắc huyết hành” – khí chạy thông suốt thì máu cũng chảy trơn tru. Máu và khí hòa hợp chính là nền tảng của một cơ thể khỏe mạnh.

Khí tắc thì sinh bệnh

Khi vì một lý do nào đó – do căng thẳng, ăn uống thất thường, môi trường ô nhiễm, chấn thương, hoặc do tuổi tác – mà khí không còn thông suốt, dòng chảy bị nghẽn, sẽ xuất hiện nhiều vấn đề:

• Khí nghẽn ở phổi thì khó thở, ho khan, hen suyễn.
• Khí nghẽn ở dạ dày – ruột thì đầy trướng, khó tiêu, táo bón hoặc tiêu chảy.
• Khí nghẽn ở gan gây đau tức hai bên sườn, nóng giận, dễ nổi cáu.
• Khí không xuống được chân tay thì tê bì, nhức mỏi.
• Phụ nữ khí huyết không thông dễ bị rối loạn kinh nguyệt, đau bụng khi hành kinh, khó thụ thai.

Thậm chí, bà con có thể gặp phải những bệnh mạn tính như cao huyết áp, tiểu đường, viêm xoang, viêm khớp… nếu tình trạng tắc nghẽn kéo dài.

Vì vậy, người xưa dặn dò: “Khí tắc thì sinh bệnh”, chữa bệnh không chỉ là chữa phần thân mà còn phải khơi thông khí.

Nguyên nhân làm khí bị tắc nghẽn

Có nhiều nguyên nhân khiến khí không lưu thông được. Tuấn tôi thấy bà con thường mắc phải những yếu tố sau:

1. Tinh thần uất kết: Lo âu, buồn bực, giận dữ… đều khiến khí bị ứ trệ. Trong Đông y gọi là “khí uất”. Người nhiều phiền muộn thường dễ mắc bệnh dạ dày, gan, bệnh tự miễn hoặc khó ngủ.
2. Ăn uống sai cách: Ăn quá nhiều đồ lạnh, đồ dầu mỡ, uống rượu bia, cà phê, hay ăn thất thường, bỏ bữa… làm tổn hại tỳ vị – nơi sản sinh khí hậu thiên – khiến khí yếu và khó vận hành.
3. Ít vận động: Cơ thể sinh khí nhờ hô hấp và vận động. Lười vận động khiến khí huyết ứ trệ, máu không được bơm đều khắp cơ thể.
4. Thời tiết, môi trường: Nóng lạnh thất thường, độ ẩm cao, khói bụi, hóa chất độc hại… cũng làm khí bị tắc hoặc bị “nhiễu loạn”.
5. Tuổi tác và bệnh tật: Tuổi cao, các cơ quan suy yếu, khí cũng giảm đi. Bệnh mãn tính lâu ngày càng làm khí không lưu thông tốt.

Khơi thông khí để phòng và chữa bệnh

Hiểu được vai trò của khí, bà con sẽ thấy: muốn khỏe mạnh, muốn đẩy lùi bệnh tật, không thể chỉ uống thuốc hay chỉ lo ăn uống, mà phải biết làm sao cho khí lưu thông, đủ và đều.

Trong suốt quá trình hành nghề, Tuấn tôi nhận thấy rất nhiều bệnh mạn tính, bệnh dai dẳng như đau đầu, mất ngủ, viêm xoang, bệnh dạ dày, xương khớp… đều có một điểm chung: khí không thông. Vì vậy, nguyên lý của Y học cổ truyền mà Tuấn tôi luôn kiên trì thực hiện là: “Khai thông khí – Dưỡng khí – Phục hồi gốc”.

Dưới đây là những việc mỗi người có thể thực hiện hàng ngày để phòng và hỗ trợ điều trị bệnh.

1. Điều hòa tinh thần – Giữ tâm an, khí tự thông

Khí trong cơ thể vốn dĩ được dẫn dắt bởi tâm trí. Khi tinh thần bình ổn, vui vẻ, dòng khí chảy nhẹ nhàng. Để điều hòa tinh thần, bà con có thể:

• Thả lỏng cơ thể và hít thở sâu: Mỗi sáng khi vừa thức dậy, đứng thẳng người, hít vào thật chậm và sâu bằng mũi, giữ hơi 2–3 giây, rồi thở ra từ từ bằng miệng. Lặp lại 10–15 lần. Bài tập nhỏ này giúp đưa khí tươi mới vào phổi, đẩy khí tù đọng ra ngoài.
• Tập buông bỏ lo nghĩ: Chuyện đã qua không nghĩ mãi, chuyện chưa đến không lo trước. Bà con có thể thử viết ra giấy những điều khiến mình bận tâm rồi gấp lại, coi như gửi đi một phần nỗi lo.
• Duy trì thú vui nhẹ nhàng: Làm vườn, nghe nhạc nhẹ, đọc sách, trò chuyện cùng người thân… đều giúp tâm trí thư thái.

Tinh thần an định không chỉ giúp ngủ ngon, tiêu hóa tốt mà còn giúp khí vận hành đều đặn khắp cơ thể.

2. Ăn uống điều độ – Nguồn gốc sinh khí từ tỳ vị

Người xưa nói: “Hậu thiên chi khí, sinh ư tỳ vị” – khí sau khi sinh ra, nuôi dưỡng được là nhờ công năng tiêu hóa của tỳ vị.

Ăn uống đúng cách tức là chăm cho “cái gốc” của khí. Bà con nên lưu ý:

• Ăn đủ bữa, đúng giờ: Không bỏ bữa sáng, không ăn quá muộn về đêm.
• Ưu tiên thực phẩm tươi, thanh đạm: Rau củ quả theo mùa, ngũ cốc nguyên hạt, đậu đỏ, hạt sen, ý dĩ, củ mài, khoai lang… giúp kiện tỳ, sinh khí.
• Hạn chế đồ lạnh và đồ ăn chế biến sẵn: Đồ ăn lạnh làm khí trong tỳ vị bị nghẽn, còn đồ ăn nhanh, chiên xào nhiều dầu mỡ khiến tỳ vị mệt mỏi, khí sinh ra kém chất lượng.
• Ăn chậm, nhai kỹ: Nhai kỹ giúp tỳ vị đỡ vất vả, khí sinh ra cũng đầy đủ và dễ lưu thông hơn.

Tuấn tôi đã gặp nhiều bệnh nhân đau dạ dày, trào ngược hay bị mệt mỏi, khi chỉnh lại cách ăn uống, sức khỏe cải thiện rõ mà không cần uống nhiều thuốc.

3. Vận động phù hợp – Khơi dòng khí huyết

Bà con không cần tập luyện quá sức, chỉ cần vận động điều độ, nhẹ nhàng và đều đặn:

• Đi bộ nhanh 20–30 phút mỗi ngày giúp khí huyết lưu thông tốt hơn.
• Tập dưỡng sinh, thái cực quyền, khí công, yoga – những bộ môn này phối hợp hơi thở với động tác, vừa làm cơ thể dẻo dai, vừa khai mở đường khí.
• Xoay khớp, vươn vai vào mỗi buổi sáng sau khi thức dậy. Một vài động tác đơn giản nhưng hiệu quả bất ngờ cho những người ít vận động.

Tuấn tôi từng điều trị cho nhiều bệnh nhân thoái hóa khớp, sau khi kết hợp thuốc với tập dưỡng sinh và khí công, không chỉ khớp giảm đau mà cả giấc ngủ, tiêu hóa cũng tốt hơn hẳn.

4. Liệu pháp trị liệu Đông y – Khơi thông từ bên ngoài và bên trong

Ngoài việc ăn uống và tập luyện, trị liệu bằng các phương pháp Đông y là cách hữu hiệu để mở thông đường khí.

Tại nhà thuốc, Tuấn tôi thường kết hợp:

• Châm cứu: Dùng kim tác động vào các huyệt vị giúp kích thích khí vận hành, giảm đau, hỗ trợ các cơ quan tạng phủ hoạt động hài hòa.
• Bấm huyệt, xoa bóp: Tác động cơ học lên hệ cơ và đường kinh lạc, làm mềm cơ, giải phóng chỗ khí bị nghẽn.
• Thuốc nam: Khi cần, Tuấn tôi phối hợp bài thuốc nam để điều hòa tạng phủ, bổ khí huyết từ gốc, giữ cho khí vận hành thông suốt lâu dài.

5. Giữ môi trường sống sạch, ngủ nghỉ điều độ – Dưỡng khí mỗi ngày

Khí không chỉ bị ảnh hưởng bởi ăn uống và tinh thần mà còn phụ thuộc vào môi trường sống và nhịp sinh học của mỗi người.

Tuấn tôi khuyên bà con:

• Giữ không gian sống sạch sẽ, thoáng khí: Mở cửa đón ánh sáng mặt trời ban ngày, tránh gió lùa mạnh, tránh ẩm thấp.
• Giữ ấm cơ thể khi thời tiết lạnh: Đặc biệt là vùng lưng, cổ, bụng – những nơi dễ bị “hàn khí” xâm nhập.
• Ngủ nghỉ đúng giờ: Cố gắng ngủ trước 23 giờ để gan, mật, thận được phục hồi. Một giấc ngủ ngon chính là cách dưỡng khí tự nhiên, tốt hơn bất kỳ vị thuốc bổ nào.
• Hạn chế dùng thiết bị điện tử vào ban đêm: Ánh sáng xanh làm rối loạn đồng hồ sinh học, cản trở khí huyết vận hành hài hòa.

Lời nhắn từ Tuấn tôi

Nhiều bà con thường hỏi: “Lương y ơi, sao chữa mãi bệnh vẫn tái phát?”. Tuấn tôi hay đáp: “Vì bà con mới chữa phần ngọn chứ chưa điều hòa được khí.”

Khi khí thông suốt, cơ thể tự có sức chống chọi bệnh tật. Uống thuốc chỉ là một phần, quan trọng hơn là biết dưỡng khí, giữ tâm an, sống thuận tự nhiên.

Mỗi người chúng ta đều có thể làm được điều đó từ những việc rất giản dị: ăn uống lành mạnh, giữ tâm hồn vui vẻ, vận động thường xuyên. Đừng để đến khi bệnh mới lo tìm cách thông khí, bà con nhé.

“Bách bệnh sinh ra từ khí. Khí thông thì không bệnh, khí tắc thì sinh bệnh”. Đây không phải lời khuyên suông của người xưa mà là chân lý mà Tuấn tôi chứng kiến qua bao năm hành nghề.

Bà con hãy coi trọng việc dưỡng khí, giữ khí thông suốt, coi đó là nền tảng để bảo vệ sức khỏe. Khi gốc đã vững, cây mới xanh tốt, con người mới sống lâu, sống khỏe.