Trào Ngược Dạ Dày Đau Họng: Dấu Hiệu, Nguyên Nhân Và Cách Điều Trị

Tuấn tôi gặp khá nhiều bà con tới khám với triệu chứng nóng rát cổ họng kéo dài mà không rõ nguyên nhân. Sau khi thăm khám, phần lớn đều liên quan đến tình trạng trào ngược dạ dày đau họng – một dạng biến chứng phổ biến nhưng dễ bị bỏ qua. Bài viết này Tuấn tôi chia sẻ cụ thể các biểu hiện điển hình, nguyên nhân và cách xử lý hiệu quả để bà con sớm cải thiện sức khỏe, tránh để bệnh tiến triển phức tạp hơn.

Trào ngược dạ dày đau họng là gì?

Nhiều bà con hay chủ quan khi thấy mình bị ho khan, nóng rát cổ, nuốt vướng hoặc khản giọng kéo dài, nghĩ là do cảm cúm hay thời tiết. Nhưng Tuấn tôi đã gặp rất nhiều trường hợp hóa ra lại là do trào ngược dạ dày đau họng – một tình trạng khá phổ biến mà nhiều người không hề hay biết.

Trào ngược dạ dày đau họng là hiện tượng dịch vị axit trong dạ dày trào ngược lên thực quản, sau đó lan đến vùng họng và thanh quản. Khi tiếp xúc thường xuyên với niêm mạc họng, axit sẽ gây tổn thương, viêm nhiễm và tạo nên cảm giác đau rát, nghẹn vướng, ho hoặc khàn tiếng.

Tình trạng này thường xuất hiện ở những người có lối sống sinh hoạt không điều độ, ăn uống thất thường hoặc có các bệnh lý liên quan đến tiêu hóa. Trào ngược dạ dày có thể gặp ở cả người trẻ lẫn người cao tuổi, nhưng bà con trong độ tuổi 30 – 60 là nhóm có nguy cơ cao hơn cả do nhiều yếu tố về công việc, stress, thói quen ăn uống…

Trào ngược dạ dày đau họng do đâu mà ra?

Rất nhiều bà con chỉ tập trung chữa triệu chứng đau họng mà không hiểu cốt lõi vấn đề nằm ở dạ dày. Hiểu được nguyên nhân sẽ giúp bà con chủ động hơn trong việc phòng tránh và điều trị bệnh triệt để.

Nguyên nhân theo Y học hiện đại

Tuấn tôi từng gặp nhiều trường hợp bệnh nhân trào ngược kéo dài nhưng không rõ lý do. Sau khi tìm hiểu, tôi tổng hợp một số nguyên nhân phổ biến dưới đây:

• Cơ thắt thực quản dưới yếu: Khi cơ vòng không đóng kín, dịch vị dễ trào ngược lên họng gây kích ứng.
• Béo phì, thừa cân: Áp lực ổ bụng tăng cao làm dịch dạ dày dễ bị đẩy lên.
• Mang thai: Do hormone thay đổi và thai nhi chèn ép ổ bụng.
• Thói quen ăn uống không hợp lý: Ăn no sát giờ ngủ, ăn nhiều đồ chua cay, chất béo hoặc uống rượu bia.
• Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc điều trị huyết áp, hen suyễn có thể làm giãn cơ vòng thực quản.
• Stress kéo dài: Làm rối loạn nhu động ruột và tăng tiết axit dạ dày.

Nguyên nhân theo Y học cổ truyền

Theo kinh nghiệm của Tuấn tôi trong suốt 20 năm làm nghề, trào ngược dạ dày đau họng không chỉ đơn giản là do axit dạ dày, mà sâu xa hơn là sự rối loạn trong vận hành của các tạng phủ.

Y học cổ truyền cho rằng, bệnh này chủ yếu do:

• Tỳ vị hư yếu: Tỳ vị chủ về vận hóa. Khi chức năng này suy yếu, không chuyển hóa tốt thức ăn sẽ sinh ra đàm thấp, khí trệ, gây đầy trướng và dễ trào ngược. Đàm thấp lại kết tụ tại vùng họng, sinh ra cảm giác vướng nghẹn, đau rát.
• Can khí uất kết: Can chủ sơ tiết. Khi cảm xúc bị dồn nén lâu ngày, can khí uất sẽ ảnh hưởng đến dạ dày, gây tiết nhiều axit hơn, sinh ra trào ngược. Trường hợp này tôi thường gặp ở những bà con làm việc văn phòng, hay lo nghĩ, căng thẳng kéo dài.
• Thận hư, hỏa vượng: Thận chủ nạp khí, khi thận yếu thì khí nghịch lên trên gây ho khan, ngứa họng. Hỏa vượng dễ thiêu đốt tân dịch, làm cổ họng nóng rát, khô khốc.
• Ăn uống không điều độ, sống không thuận tự nhiên: Đông y luôn coi trọng quy luật tự nhiên. Nếu bà con ăn uống thất thường, sinh hoạt đảo lộn thì âm dương trong cơ thể mất cân bằng, các tạng phủ không điều hòa, từ đó sinh bệnh.

Tôi thường kết hợp chẩn đoán mạch, quan sát sắc mặt, lưỡi, và lắng nghe kỹ bệnh sử để tìm ra căn nguyên gốc rễ. Vì chỉ khi xác định đúng thể bệnh, đúng tạng phủ bị tổn thương thì việc điều trị mới có hiệu quả lâu dài, không tái phát. Đây chính là điểm mạnh của Đông y mà Tuấn tôi luôn áp dụng trong thăm khám cho bà con.

Nhận biết triệu chứng trào ngược dạ dày đau họng

Trong 20 năm khám, chữa bệnh trào ngược dạ dày đau họng, Tuấn tôi từng gặp rất nhiều trường hợp với các triệu chứng khác nhau. Nhiều bà con chủ quan, cứ nghĩ mình bị cảm thông thường nên tự mua thuốc uống, đến khi bệnh nặng rồi mới tới tìm tôi. Việc nhận biết sớm triệu chứng sẽ giúp điều trị hiệu quả hơn, hạn chế tái phát.

Dưới đây là những triệu chứng phổ biến bà con cần lưu ý:

• Đau rát, nóng ở cổ họng, nhất là sau khi ăn hoặc khi nằm xuống
• Cảm giác có dị vật, nghẹn vướng ở cổ họng
• Ho khan kéo dài, thường nặng hơn vào ban đêm
• Khàn giọng, mất tiếng, đặc biệt là vào buổi sáng
• Ợ hơi, ợ chua, nóng rát vùng ngực (triệu chứng đi kèm của trào ngược dạ dày)
• Hơi thở có mùi hôi dù vệ sinh răng miệng tốt
• Buồn nôn, nôn khan không rõ lý do
• Cổ họng khô, nuốt đau hoặc khó nuốt
• Tiết nhiều đờm dãi ở vùng họng mà không do viêm nhiễm
• Dễ bị viêm họng tái đi tái lại dù không bị nhiễm lạnh

Biến chứng trào ngược dạ dày đau họng

Những biến chứng bà con có thể gặp khi bị trào ngược dạ dày đau họng kéo dài bao gồm:

• Viêm họng mãn tính: Tình trạng đau rát, sưng họng kéo dài, thường xuyên tái phát dù đã điều trị
• Viêm thanh quản, hạt xơ dây thanh: Gây khàn tiếng, mất tiếng, nói khó, ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt và công việc
• Loét thực quản: Axit dạ dày ăn mòn niêm mạc thực quản, gây loét, đau và khó nuốt
• Hẹp thực quản: Sẹo do loét lâu ngày khiến thực quản bị hẹp, nuốt nghẹn, dễ sặc thức ăn
• Viêm xoang, viêm tai giữa: Trào ngược lên cao có thể gây viêm lan tỏa vùng mũi, tai
• Barrett thực quản: Tổn thương tiền ung thư do axit bào mòn thực quản nhiều năm liền
• Nguy cơ ung thư thực quản: Dù hiếm nhưng có thể xảy ra nếu bệnh kéo dài và không được kiểm soát

Tôi vẫn luôn nhắc bà con rằng, bất cứ triệu chứng bất thường nào ở vùng cổ họng nếu kéo dài cũng đều đáng lo. Việc phát hiện và can thiệp kịp thời sẽ giúp ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm, bảo vệ sức khỏe đường tiêu hóa và hô hấp.

Phương pháp điều trị trào ngược dạ dày đau họng

Tuấn tôi thường nhấn mạnh rằng, để điều trị hiệu quả, bà con cần hiểu rõ các phương pháp điều trị sao cho phù hợp với tình trạng bệnh, thể trạng và hoàn cảnh của mình. Dưới đây là ba hướng chính thường được áp dụng hiện nay.

Điều trị bằng thuốc tây

Đối với cách điều trị này, Tuấn tôi khuyến cáo bà con chú ý về việc sử dụng thuốc cần theo đúng chỉ định bác sĩ, tránh tự ý mua uống vì dễ gặp tác dụng phụ hoặc lệ thuộc thuốc.

• Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Omeprazol, Esomeprazol, Pantoprazol… giúp giảm tiết axit hiệu quả.
• Thuốc kháng histamin H2: Ranitidin, Famotidin… giảm tiết axit ở mức độ nhẹ đến vừa.
• Thuốc trung hòa axit: Như Antacid, thường dùng trong trường hợp đau rát cấp tính.
• Thuốc tăng cường vận động tiêu hóa: Domperidon, Metoclopramid… hỗ trợ làm trống dạ dày nhanh, hạn chế trào ngược.
• Thuốc bảo vệ niêm mạc: Sucralfate hoặc alginate tạo lớp màng chắn bảo vệ thực quản.

Lưu ý khi dùng thuốc tây

• Không nên dùng kéo dài, tránh lệ thuộc và ảnh hưởng gan thận.
• Tuân thủ liều lượng, thời điểm uống, thường là trước bữa ăn 30 phút hoặc trước khi đi ngủ.
• Người có bệnh nền, phụ nữ mang thai cần tham khảo ý kiến bác sĩ kỹ lưỡng.

Ưu điểm: Giảm nhanh triệu chứng, dễ sử dụng.

Nhược điểm: Không điều trị được căn nguyên, dễ tái phát nếu ngừng thuốc, có thể gây nhờn thuốc hoặc tác dụng phụ nếu lạm dụng.

Mẹo dân gian chữa trào ngược dạ dày đau họng

Tuấn tôi vẫn chia sẻ rằng, mẹo dân gian có thể giúp giảm bớt triệu chứng nếu biết cách áp dụng hợp lý, song không nên coi là biện pháp điều trị chính.

• Uống nước gừng ấm pha mật ong: Làm dịu cổ họng, giảm viêm và giảm buồn nôn.
• Nhai lá bạc hà tươi hoặc hãm trà bạc hà: Giúp thư giãn cơ trơn, giảm khó chịu.
• Dùng nghệ và mật ong: Giúp làm lành tổn thương niêm mạc thực quản và dạ dày.
• Nước nha đam: Làm mát, dịu dạ dày, hỗ trợ tiêu hóa.
• Uống nước chanh mật ong loãng vào buổi sáng: Trung hòa axit, giảm trào ngược.

Ưu điểm: Nguyên liệu dễ kiếm, an toàn, ít tác dụng phụ.

Nhược điểm: Tác dụng chậm, không hiệu quả với trường hợp bệnh nặng hoặc mạn tính, cần kiên trì sử dụng đều đặn mới thấy hiệu quả rõ rệt.

Điều trị bằng Đông y

Với kinh nghiệm 20 năm trong nghề, Tuấn tôi nhận thấy Đông y vẫn là hướng đi bền vững cho bà con bị trào ngược dạ dày đau họng, nhất là những ai đã điều trị bằng thuốc tây lâu ngày mà không khỏi. Nguyên tắc của Đông y là điều hòa tạng phủ, kiện tỳ, bổ can thận, hóa đàm trệ – từ đó khôi phục sự cân bằng âm dương trong cơ thể, đẩy lùi triệu chứng từ gốc.

Điều làm nên hiệu quả của Đông y chính là sự kết hợp giữa chẩn mạch chính xác, bài thuốc phù hợp cơ địa và liệu trình điều trị cá nhân hóa. Bà con không chỉ khỏi bệnh mà còn được bồi bổ sức khỏe tổng thể, nâng cao đề kháng, hạn chế tối đa nguy cơ tái phát. Đây là điểm mạnh mà Tuấn tôi luôn tự hào trong hành trình giúp đỡ bà con tìm lại sức khỏe bằng Y học cổ truyền.

Lời khuyên từ Tuấn tôi

Tuấn tôi khuyên bà con, khi phát hiện các triệu chứng trào ngược dạ dày đau họng như ho khan kéo dài, khàn tiếng, rát họng hay ợ chua thì nên thăm khám càng sớm càng tốt. Nhiều trường hợp đến với tôi khi bệnh đã tiến triển phức tạp, việc điều trị sẽ mất nhiều thời gian và công sức hơn rất nhiều.

Khi đã được chẩn đoán, bà con cần lưu ý những điều sau để quá trình điều trị đạt hiệu quả:

• Tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ, lương y: Không tự ý dừng thuốc hoặc đổi thuốc giữa chừng.
• Không lạm dụng thuốc tây: Dùng sai cách dễ gây nhờn thuốc hoặc tác dụng phụ.
• Theo dõi triệu chứng thường xuyên: Báo lại cho người điều trị nếu có biểu hiện bất thường.
• Kết hợp điều trị với điều chỉnh sinh hoạt: Không chỉ trông chờ vào thuốc.

Để phòng ngừa trào ngược dạ dày đau họng, bà con nên:

• Ăn uống điều độ, đúng giờ, tránh ăn khuya hoặc ăn quá no.
• Hạn chế thức ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, tránh đồ uống có ga, cồn, cà phê.
• Không nằm ngay sau khi ăn, nên nghỉ tối thiểu 1-2 giờ rồi mới nằm.
• Giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng, stress kéo dài.
• Tập luyện thể dục đều đặn, tăng cường sức đề kháng cho cơ thể.

Trào ngược dạ dày đau họng là bệnh lý mãn tính nếu không điều trị sớm và đúng cách. Tuấn tôi mong rằng, qua những chia sẻ thực tế trên đây, bà con sẽ hiểu rõ hơn và có hướng xử lý phù hợp khi gặp phải tình trạng này. Nếu cần hỗ trợ chuyên sâu hơn, bà con có thể gọi đến số 0963 302 349, nhắn tin qua fanpage Lương y Đỗ Minh Tuấn để được tư vấn cụ thể.

Lưu ý: Hiệu quả của các phương pháp được nêu trong bài có thể khác nhau tùy vào thể trạng, cơ địa và cách dùng của từng người. Thông tin cung cấp trên website chỉ mang tính tham khảo, không thay thế cho chẩn đoán hay hướng dẫn từ bác sĩ hoặc chuyên gia y tế. Bà con không nên tự ý áp dụng khi chưa có chỉ định từ người có chuyên môn.