Tâm An Thì Mạch Yên – Người Thầy Thuốc Cần Học Cách Hành Thiền Trong Từng Hơi Thở

Bà con thân mến, Tuấn tôi thường tự nhủ rằng: “Tâm an thì mạch yên”.

20 năm hành nghề y, tôi càng thấm thía rằng người thầy thuốc không chỉ chữa bệnh bằng tay nghề và kiến thức mà còn bằng chính cái tâm của mình. Nếu tâm chưa yên thì tay run, ý loạn, chữa bệnh chưa trọn vẹn. Ngược lại, khi tâm an định, không rối, không vội thì mình mới đủ sáng suốt để chẩn đoán đúng bệnh, kê đúng thuốc và truyền được sự an yên đến bệnh nhân. 

Tâm an – Nền tảng của người thầy thuốc

Từ thuở mới theo nghề, Tuấn tôi đã nghe các cụ dạy rằng: “Y thuật là quan trọng, nhưng y đức còn quan trọng hơn”. Mà y đức bắt đầu từ cái tâm yên ổn. Có lúc, tôi cũng từng lo lắng, căng thẳng trước những ca bệnh nặng. Mỗi khi bệnh nhân chưa khỏi hẳn, lòng mình cứ xốn xang, đêm nằm cũng chẳng yên giấc. Có bận, tôi cứ nghĩ mãi: “Hay là mình kê thuốc chưa đúng, hay tại mình còn non tay?”.

Rồi dần dà, qua bao ca bệnh, qua bao lần trải nghiệm, Tuấn tôi mới ngộ ra một điều giản dị mà quan trọng: Thầy thuốc mà tâm chưa yên thì mạch bệnh nhân cũng khó mà yên. Nếu lòng mình cứ nặng trĩu lo âu, thì khi đặt tay lên cổ tay người bệnh, mình cũng chẳng còn đủ sáng suốt để nhận ra từng huyết mạch, từng biến động của bệnh tình.

Tâm an là nền tảng, vì chỉ khi lòng mình lắng lại như mặt nước hồ thu, mới có thể soi rõ từng gợn sóng nhỏ của căn bệnh. Khi thầy thuốc giữ được hơi thở đều đặn, lòng an thì mới “nghe” được tiếng mạch rõ ràng. 

Khi tâm lắng như mặt nước hồ thu, từng mạch đập cũng tự khắc hiển lộ, khi đó thầy thuốc mới đủ tỉnh táo để nhận ra dấu hiệu bệnh lý. Thầy thuốc có giữ được tâm an mới đủ kiên nhẫn để lắng nghe bệnh nhân, mới đủ tỉnh táo để luận bệnh một cách toàn diện, không bị cái tôi hay cái sợ hãi làm che mắt.

Với Tuấn tôi, cái tâm an không phải tự nhiên mà có, mà phải rèn luyện mỗi ngày, từ việc nhỏ nhất. Thức dậy sớm ngắm giọt sương, hít thở khí trời trong lành, ngồi yên một lát để gạt bỏ những lo toan đời thường – đó cũng là cách để tâm an. Lúc bốc thuốc, lúc khám bệnh, tôi vẫn thường tự nhủ: “Làm hết sức mình, còn lại tùy duyên. Cứ giữ tâm an, rồi mọi chuyện sẽ sáng.”

Bà con ạ, có lúc thấy bệnh nhân mệt mỏi, đau đớn, lòng mình cũng quặn thắt. Nhưng chính lúc ấy, mình càng phải giữ vững sự bình tĩnh, để còn là chỗ dựa tinh thần cho họ. Thầy thuốc không chỉ kê thuốc chữa bệnh, mà còn phải truyền được niềm tin, sự yên tâm, để họ đủ vững vàng mà chiến đấu với bệnh tật.

Bởi vậy, với Tuấn tôi, tâm an chính là nền tảng vững chắc nhất của người thầy thuốc. Nó không chỉ giúp mình đủ sáng suốt, đủ vững vàng mà còn giúp bệnh nhân an tâm mà điều trị. Khi tâm mình an, thì tay nghề mình cũng tự khắc mà thêm vững. Đó chính là cái gốc, cái rễ để làm tròn bổn phận của một người thầy thuốc chân chính.

Hành thiền trong từng hơi thở

Đông y xưa nay vẫn coi trọng cả thân lẫn tâm. Thiền giúp thầy thuốc điều hòa khí huyết, dưỡng tâm an thần, nội tạng bình hòa; từ đó nuôi dưỡng sức khỏe lâu dài để còn đủ tỉnh táo và minh mẫn mà chữa bệnh cho người.

Nghe chữ “thiền” thì bà con có khi nghĩ là cao siêu lắm, phải ngồi kiết già hay niệm chú dài dòng, nhưng với Tuấn tôi, thiền đôi khi chỉ đơn giản là ngồi yên một lát, hít một hơi thật sâu rồi thở ra chậm rãi, để lòng mình được lắng lại. Bởi làm thầy thuốc, tay bốc thuốc, mắt nhìn bệnh, tai nghe từng lời than thở của người bệnh, đầu óc lúc nào cũng căng như dây đàn. Nếu mình không biết “giải tỏa” thì dễ mà mệt mỏi, dễ mà lo âu, rồi cái tâm mình nó rối như tơ vò.

Tôi đặt tay nhẹ lên ngực, hít một hơi thật sâu, giữ cho hơi thở lan khắp lồng ngực, rồi thở ra chậm rãi, để bao nhiêu mệt mỏi như cuốn theo hơi thở mà ra ngoài. Mỗi lần như thế, lòng tôi nhẹ hẳn. Như nước đục được lắng lại, tự khắc nó sẽ trong.

Hành thiền với Tuấn tôi không nhất thiết phải có hình thức cầu kỳ, mà chính là giữ được sự bình thản trong từng hơi thở, ngay cả lúc đang bắt mạch cho bệnh nhân, hay khi đang đun ấm thuốc. Tay tôi đặt lên cổ tay người bệnh, lòng tôi cũng thở cùng họ, nghe nhịp đập của họ, cảm cái đau cái mệt của họ mà vẫn giữ được tâm mình tĩnh lặng.

Có những buổi chiều, sau cả ngày bắt mạch, bốc thuốc, tôi thường ngồi yên một lát, nhìn ra ngoài. Tôi thở đều, buông bỏ những lo toan trong ngày, chỉ để lòng mình thong thả. Hơi thở ấy, tưởng là nhỏ thôi, mà lại là cách tự chữa lành cho mình, để mình còn đủ bình tĩnh mà chữa cho người bệnh.

Hành thiền trong từng hơi thở chính là vậy đó bà con ạ. Nó không cao siêu, không xa vời, mà ở ngay trong chính đời sống thường nhật của mình. Chỉ cần nhớ: “Mỗi hơi thở đi vào là để nuôi dưỡng, mỗi hơi thở đi ra là để buông bỏ”. Lòng mình an, thì mọi chuyện cũng dễ dàng hơn.

Lời nhắn gửi bà con

Bà con thân mến, không chỉ riêng thầy thuốc chúng tôi mới cần giữ tâm an mà chính bà con mình cũng nên tập cho mình thói quen thở sâu, thở chậm, giữ cho lòng mình được yên ổn.

Bệnh tật thường khiến mình lo lắng, mệt mỏi, căng thẳng, ăn không ngon, ngủ không yên. Những lúc ấy, Tuấn tôi mong bà con nhớ một điều giản dị: Hít một hơi thật sâu, rồi thở ra từ từ, để nỗi lo âu theo hơi thở mà trôi đi. Hãy coi hơi thở như một nhịp cầu nối giữa thân và tâm.

Khi lòng mình yên thì khí huyết mới lưu thông tốt, tạng phủ được nuôi dưỡng đầy đủ, cơ thể có sức đề kháng mà bệnh cũng mau khỏi hơn. Hơi thở đều đặn sẽ giúp mình ngủ ngon hơn, ăn ngon hơn, giảm mệt mỏi và lo lắng.

Nhưng không chỉ người đang bệnh mới cần làm vậy đâu, bà con ạ. Kể cả những người đang khỏe mạnh cũng nên học cách thở sâu và giữ cho lòng mình bình yên. Bởi lẽ, khi lòng an thì cơ thể khỏe mạnh, tinh thần phấn chấn, khí huyết điều hòa, phòng bệnh còn hơn chữa bệnh.

Hãy thử tập vài hơi thở sâu mỗi ngày, khi thức dậy, lúc nghỉ ngơi hay trước khi đi ngủ. Chỉ cần vài phút thôi, bà con sẽ thấy lòng mình nhẹ nhõm, tinh thần phấn chấn hơn. Tuấn tôi tin rằng khi cả thầy thuốc lẫn bệnh nhân cùng biết giữ lòng mình an, thì bệnh sẽ sớm được đẩy lùi.

Chúc bà con luôn giữ được tâm an để đón nhận sức khỏe, niềm vui và hạnh phúc mỗi ngày.

Chia sẻ