Bắt Mạch – Bí Ẩn Kỳ Diệu Giúp Tuấn Tôi Đọc Hiểu Cơ Thể Người Bệnh

Chào bà con, hôm nay Tuấn tôi muốn chia sẻ với bà con về một điều mà tôi luôn coi là “linh hồn” của y học cổ truyền (YHCT), đó chính là nghệ thuật bắt mạch chẩn đoán bệnh. Đây không chỉ là một kỹ thuật y học, mà còn là “cánh cửa” để tôi bước vào thế giới cơ thể mọi người, khám phá những điều kỳ diệu mà ngay cả máy móc hiện đại cũng khó lòng thấy được.

Là người gắn bó với nền y học cổ truyền (YHCT) Việt Nam cũng 20 năm rồi, tôi luôn tâm niệm rằng bắt mạch không chỉ là một kỹ thuật chẩn đoán bệnh, mà còn là sự giao thoa tinh tế giữa trí tuệ, kinh nghiệm và cảm nhận của người thầy thuốc. 

Chỉ với ba ngón tay đặt lên cổ tay bệnh nhân, người thầy thuốc có thể “đọc” được những thay đổi tinh vi bên trong cơ thể, nắm bắt được sự vận hành của khí huyết, âm dương, tạng phủ, từ đó tìm ra căn nguyên gây bệnh. Đó chính là sự kỳ diệu của mạch chẩn, một phương pháp mà dù trải qua hàng nghìn năm vẫn luôn giữ được giá trị thực tiễn to lớn.

Bắt mạch – Nghệ thuật chẩn đoán sâu sắc trong YHCT

Trong Đông y, việc chẩn đoán bệnh không chỉ dựa vào những triệu chứng bên ngoài mà quan trọng hơn cả là phải thấu hiểu những biến đổi bên trong cơ thể. 

Bà con nào đã từng được tôi thăm khám trực tiếp thì sẽ thường thấy tôi thăm khám theo TỨ CHẨN của YHCT, gồm Vọng (quan sát), Văn (nghe, ngửi), Vấn (hỏi bệnh) và Thiết (bắt mạch, sờ nắn). Trong đó, mạch chẩn là phương pháp đòi hỏi sự tinh tế cao nhất, yêu cầu người thầy thuốc phải có kinh nghiệm lâu năm, sự cảm nhận nhạy bén và tâm huyết với nghề.

Trong YHCT, bắt mạch là cách tôi dùng ba ngón tay đặt lên cổ tay người bệnh để cảm nhận nhịp đập. Nhưng không chỉ đơn giản là đếm nhịp đâu nhé! Qua đó, tôi có thể “nghe” được cơ thể bạn đang khỏe hay yếu, đang gặp vấn đề gì. 

Nhịp mạch nhanh, chậm, mạnh, yếu – mỗi kiểu đều như một lời nhắn gửi từ lục phủ ngũ tạng (tim, gan, tỳ, phế, thận và các cơ quan khác), từ các chứng bệnh thông thường như cảm mạo, rối loạn tiêu hóa cho đến những bệnh lý phức tạp hơn như tiểu đường, cao huyết áp, suy thận hay thậm chí là những bất ổn về tâm lý. 

Ví dụ, nếu mạch đập nhanh và căng như dây đàn, tôi biết có thể người đó đang bị stress hoặc gan đang “nóng”. Nếu mạch chậm và yếu, có lẽ tỳ vị (dạ dày)đang mệt mỏi, ăn uống không tốt.

Sự kỳ diệu của mạch chẩn trong phát hiện bệnh lý

Mạch tượng trong Đông y có hơn 28 loại khác nhau, mỗi loại phản ánh một tình trạng bệnh lý nhất định:

• Mạch phù: Nông, dễ cảm nhận ngay dưới da, thường xuất hiện trong các bệnh lý do phong tà, như cảm mạo, sốt.
• Mạch trầm: Sâu dưới da, chỉ cảm nhận được khi ấn mạnh, cho thấy tổn thương ở nội tạng.
• Mạch huyền: Căng như dây đàn, thường gặp ở bệnh nhân mắc bệnh về gan, rối loạn khí huyết.
• Mạch trì: Chậm hơn bình thường, dấu hiệu của chứng hàn, suy giảm chức năng tỳ vị.
• Mạch sác: Đập nhanh bất thường, thể hiện cơ thể đang bị nhiệt tà xâm nhập, có nguy cơ viêm nhiễm.
• Mạch tế: Nhỏ như sợi chỉ, dấu hiệu khí huyết suy nhược, cơ thể thiếu sinh lực.

Chỉ cần đặt tay lên mạch, Tuấn tôi có thể cảm nhận được sự biến đổi bên trong cơ thể bệnh nhân, từ đó đưa ra chẩn đoán chính xác, giúp người bệnh điều chỉnh sức khỏe một cách toàn diện.

Tại sao bắt mạch có thể chính xác đến vậy?

Có nhiều người đặt câu hỏi: “Làm sao chỉ với ba ngón tay mà có thể biết được cơ thể đang mắc bệnh gì?”. Câu trả lời chính là mạch tượng phản ánh chân thực nhất trạng thái sức khỏe của con người. 

YHCT tin rằng cơ thể bạn là một thế giới nhỏ, luôn gắn với thiên nhiên. Mạch là nơi tôi thấy được sự cân bằng hay mất cân bằng trong cơ thể. Ông cha ta dạy: “Mạch là nhà của máu, máu là gốc của sức sống”. Nghĩa là qua mạch, tôi biết máu chảy tốt không, các cơ quan có khỏe không.  Khi có bất kỳ sự rối loạn nào, mạch đập cũng sẽ thay đổi theo.

Thầy thuốc giỏi không chỉ đơn thuần cảm nhận mạch đập, mà còn phải so sánh với mạch lý tưởng, kết hợp với những biểu hiện khác của bệnh nhân để đưa ra chẩn đoán chính xác nhất. 

Chỗ cổ tay có ba điểm: “thốn” gần ngón cái, “quan” ở giữa, “xích” gần khuỷu tay. Mỗi điểm liên quan đến một phần cơ thể. Ví dụ, “thốn” bên trái nói về tim, “quan” bên phải nói về dạ dày, “xích” bên phải nói về thận. Khi mạch đập khác thường ở đâu, tôi biết ngay chỗ đó đang “kêu cứu”. Nhưng để hiểu được, Tuấn tôi phải học cả đời, từ sách cổ như “Mạch Kinh” đến thực hành hàng nghìn lần trên bệnh nhân.

Có người lại hỏi tôi rằng: “Máy đo huyết áp, siêu âm hiện đại thế, sao còn cần bắt mạch?”. Tôi trả lời rằng: máy móc cho số liệu, nhưng không hiểu được “con người”. Máy không thấy được bạn mệt vì công việc, buồn vì gia đình. Còn tôi, qua mạch, qua hỏi han, tôi biết được cả bệnh lẫn nguyên nhân sâu xa.

Tôi từng gặp một anh chàng bị đau đầu mãi không khỏi, đi chụp CT chẳng ra gì. Khi bắt mạch, tôi thấy nhịp nhanh, căng. Hỏi chuyện, anh bảo áp lực công việc nhiều, ngủ ít. Vậy là tôi cho thuốc an thần, dưỡng tâm, dặn nghỉ ngơi. Vài tuần sau, anh hết đau. Nếu chỉ dựa máy móc, ai thấy được chuyện đó?

Bắt mạch không dễ đâu các bạn. Nó cần sự tập trung cao độ – khi sờ mạch, tôi phải để lòng mình yên, không nghĩ lung tung. Nó cũng cần kinh nghiệm – phải sờ hàng trăm mạch mới phân biệt được loại nào là khỏe, loại nào là bệnh. Quan trọng nhất là cái tâm – tôi phải thực sự thương người bệnh, đặt mình vào họ để hiểu nỗi khổ của họ.

Bắt mạch – Chìa khóa dự phòng bệnh tật

Không chỉ giúp phát hiện bệnh, mạch chẩn còn có thể nhận diện những dấu hiệu bệnh lý tiềm ẩn, từ đó giúp bệnh nhân có biện pháp điều chỉnh lối sống kịp thời.

Ví dụ:

• Nếu bắt được mạch tế, nhu, trầm, tôi biết rằng bệnh nhân đang có dấu hiệu suy nhược khí huyết, cần bồi bổ để tránh các bệnh mãn tính.
• Nếu thấy mạch huyền, sác, có thể bệnh nhân đang bị stress, gan khí uất, cần thư giãn tinh thần và điều chỉnh chế độ sinh hoạt.
• Nếu phát hiện mạch trì, trầm, có khả năng người bệnh bị rối loạn tiêu hóa, chức năng tỳ vị suy yếu, cần điều chỉnh chế độ ăn uống.

Chính vì vậy, có những bệnh nhân tìm đến tôi khi họ chưa thực sự có biểu hiện rõ ràng, nhưng nhờ vào mạch chẩn, tôi có thể giúp họ điều chỉnh cơ thể trước khi bệnh thực sự xuất hiện.

Lời kết

Bắt mạch không đơn thuần là một phương pháp chẩn đoán, mà còn là cả một nghệ thuật đòi hỏi sự tinh tế, kinh nghiệm và lòng tận tâm của người thầy thuốc. Mỗi lần đặt tay lên mạch bệnh nhân, tôi không chỉ “đọc” bệnh mà còn “lắng nghe” cơ thể họ, từ đó tìm ra phương pháp điều trị phù hợp nhất.

Trong thời đại y học phát triển, các phương pháp chẩn đoán hiện đại như siêu âm, xét nghiệm, chụp CT giúp chúng ta nhìn rõ cơ quan bên trong. Nhưng với tôi, bắt mạch vẫn là một phương pháp có giá trị đặc biệt, bởi nó không chỉ giúp phát hiện bệnh mà còn hướng con người đến việc điều chỉnh cơ thể từ sớm, giúp phòng bệnh và duy trì sức khỏe lâu dài.

Chia sẻ