Phương pháp điều trị thoái hóa khớp gối bằng Đông y hiệu quả

Điều trị thoái hóa khớp gối bằng Đông y luôn mang lại hiệu quả nhất định, nhưng trên thực tế, vẫn còn rất nhiều người chưa thực sự tin tưởng phương pháp này. Nguyên nhân có thể là do người bệnh thiếu kiên trì khi điều trị khiến hiệu quả không như ý, áp dụng sai cách, hoặc cũng có thể là do không hiểu rõ nguyên tắc trị bệnh của Đông y… Chính vì thế, tôi đã dành thời gian để viết bài này nhằm giúp bà con có cái nhìn tổng quan nhất, từ đó thêm yên tâm mà áp dụng.

Điều trị thoái hóa khớp gối bằng Đông y tốt không?

Khác với các loại thuốc trị thoái hóa khớp gối của Tây y là tập trung vào chữa khỏi các triệu chứng bên ngoài, Đông y chữa bệnh sẽ tập trung vào giải quyết triệt để căn nguyên gây thoái hóa. Vì vậy, để hiểu được nguyên lý cũng như tính hiệu quả của Y học cổ, trước hết bà con cần phải nắm được cơ chế sinh bệnh thoái hóa là như thế nào? Cái này tôi đã nói rất nhiều rồi, nhưng vẫn xin được nhắc lại lần nữa để nhiều người khác chưa biết được hiểu rõ hơn.

Thoái hóa khớp gối trong Đông y là bệnh thuộc chứng Tý. Tý có nghĩa là sự tắc nghẽn không thông của kinh mạch do 2 yếu tố chính gây nên. Đó là:

• Yếu tố ngoại nhân: Ngoại nhân chỉ các tà khí gồm phong, hàn, thấp nhiệt thừa khi chính khí cơ thể suy yếu xâm nhập vào khu trú tại cơ biểu, kinh lạc xương khớp, khiến kinh mạch bị tắc nghẽn, khí huyết kém lưu thông. Dẫn đến các biểu hiện bị phù, gân cốt đau nhức, xương khớp tê mỏi, nóng đỏ, sưng viêm… Ngoài ra, thoái hóa khớp gối còn có thể sinh ra do lối sống thiếu khoa học, lao động quá sức, ăn uống thiếu chất,… dẫn đến ổ khớp bị tổn thương, phá hủy.
• Yếu tố nội thương: Đây là yếu tố bắt nguồn từ thể tạng, cơ địa con người. Cụ thể, ở những người có tuổi hay người mắc bệnh lý lâu năm, các chức năng trong cơ thể kém hoạt động nên khí huyết giảm sút, tạng can, tạng thận hư suy. Mà thận hư sẽ không chủ được cốt tủy, tạng can hư thì kém nuôi dưỡng gân. Kết quả dẫn đến tổn thương gân cơ, xương khớp nhức mỏi, co cứng, vận động khó khăn,…

Đông y vốn đề cao tính toàn diện. Vì thế, khác với Tây y chỉ hướng đến việc khóa cơn đau tạm thời, Đông y sẽ điều trị phần lớn dựa vào cơ chế bệnh sinh để loại bỏ tận gốc căn nguyên gây thoái hóa. Theo đó, bài thuốc Đông y chữa thoái hóa khớp gối sẽ hướng đến khu phong – tán hàn – trừ thấp – thanh nhiệt. Đồng thời hoạt huyết hóa ứ, lưu thông khí huyết, chỉ thống, cường gân cốt, bồi bổ tạng can thận.

Có thể hiểu nôm na là Đông y sẽ cùng lúc “dưỡng trong, chống ngoài”, vừa giúp đẩy lùi các triệu chứng lâm sàng của bệnh, vừa nâng cao khả năng tái tạo xương khớp, giúp phục hồi sức đề kháng cơ thể, hỗ trợ phòng ngừa, kiểm soát tình trạng thoái hóa khớp hiệu quả và bền vững. Ngoài ra, còn có một điểm ưu của thuốc Đông y đối với các bệnh lý mạn tính như thoái hóa khớp nữa là khá an toàn, không gây ảnh hưởng tới chức năng gan thận, hệ tiêu hóa hay tim mạch. Vì vậy có thể dùng cho nhiều đối tượng khác nhau.

Chữa bệnh thoái hóa khớp gối bằng thuốc Đông y

Trong Y học cổ có ghi chép rất nhiều bài thuốc Đông y giúp điều trị thoái hóa khớp gối hiệu quả. Nổi bật được sử dụng phổ biến và lưu truyền rộng rãi phải kể đến bài Thược dược tri mẫu thang, Bạch hổ thang, Phòng phong thang, Ý dĩ nhân thang, Độc hoạt tang ký sinh thang,…

Việc dùng bài thuốc nào còn tùy vào từng thể bệnh cụ thể. Lý do là bởi thoái hóa khớp gối trong YHCT được chia ra làm nhiều thể như thể hành tý, thể thống tý, thể thấp tý, thể nhiệt tý,… Trong giới hạn bài viết này, tôi xin đưa ra một số thể bệnh và bài thuốc tương ứng để giúp bà con hiểu rõ hơn về nguyên lý, cách thức điều trị thoái hóa khớp gối của Đông y. Còn muốn biết chính xác, mình thuộc thể bệnh nào, cần sử dụng bài thuốc gì, liều lượng bao nhiêu thì bà con phải tới các cơ sở khám chữa bằng YHCT để được thăm khám, chữa trị theo phác đồ phù hợp. Có như vậy mới có kết quả tốt nhất.

Pháp trị thoái hóa khớp gối thể thống tý

Bệnh do phong hàn xâm nhập khiến khí huyết bị ngưng trệ, bế tắc, cơ co rút, khớp gối đau nhức dữ dội, người mệt mỏi rã rời, gặp lạnh thì đau nhiều. Biểu hiện rõ hơn là lưỡi hồng nhợt, mạch huyền khẩn hoặc trầm trì.
2 Bài thuốc thường dùng cho thể thống tý là:

• Bài thuốc Ô đầu thang: Có tác dụng ôn kinh tán hàn, khu phong trừ thấp, gồm các thành phần dược liệu Ô đầu, Ma hoàng, Hoàng kỳ, Cam thảo, Xích thược.
• Bài thuốc Ngũ tích tán: Gồm có các thành phần bạch chỉ, chích cam thảo, đương quy, trần bì, xích thược, ma hoàng, can khương, hậu phác, phục linh, xuyên khung, quế chi, bán hạ chế, chỉ xác, trương thuật, cát cánh.

Điều trị thoái hóa khớp gối thể hành tý

Hành tý xảy ra do phong tà là chính. Khi gặp thể bệnh này, người bệnh sẽ gặp phải các triệu chứng lâm sàng như sưng đau, nhức mỏi các khớp, gân cơ, thớ thịt, đau khi di chuyển. Ngoài ra còn có biểu hiện sợ gió, sợ lạnh, rêu lưỡi trắng, mạch phù hoặc phù khẩn. Bài thuốc thường được dùng để chữa thể hành tý là Phòng phong thang:

• Tác dụng: Phát tán phong thấp, hoạt huyết, thông lạc,…
• Thành phần: Phòng phong, khương hoạt, cẩu tích, ngưu tất, xuyên khung, thạch cao, ma hoàng, bạch chỉ, bạch truật, phụ tử, quế tâm, tỳ giải, ý dĩ, sinh khương.

Bài thuốc chữa thoái hóa khớp gối thể thấp tý

Bệnh do thấp chủ yếu gây nên, gây ra các triệu chứng tê buốt chân, gối, cơ thể nặng nề, đau ê ẩm, có hoặc không có sưng nóng đỏ đau, hạn chế vận động. Đau tăng lên khi thời tiết âm u, mưa lạnh ẩm thấp. Bên cạnh đó là biểu hiện lưỡi màu hồng, rêu trắng nhớp, mạch nhu hoãn.

Để điều trị phải cần đến bài thuốc có tác dụng khu phong, táo thấp thanh nhiệt hoặc táo thấp tán hàn như Ý dĩ nhân thang. Bài thuốc gồm các thành phần thảo dược: Sinh khương, Cam thảo, Quế chi, Ô đầu, Độc hoạt, Phòng phong, Thương truật, Đương quy, Khương hoạt, Ý dĩ, Ma hoàng, Xuyên khung.

Ngoài các thể bệnh nói trên, trong Y học cổ truyền, chứng thoái hóa khớp gối còn sinh ra bởi các thể bệnh khác như thể can thận âm hư, thể khí trệ huyết ứ,… Về lý thuyết, tùy vào từng thể bệnh và mức độ nặng, nhẹ mà các đơn thuốc sẽ có sự khác nhau giữa thành phần dược liệu. Nhưng trên thực tế có những bài thuốc có khả năng điều trị được tất cả các thể bệnh, thành phần gia giảm theo tỷ lệ chuẩn để phù hợp với mức độ bệnh của từng người.

Đông y điều trị thoái hóa khớp gối không dùng thuốc

Tuy nhiên, chỉ dựa vào nguyên nhân gây bệnh là chưa đủ, việc điều trị trong YHCT còn phải tùy theo chứng trạng và thể bệnh cụ thể của từng người. Nếu bệnh lâu ngày hay tái phát nhiều lần thì phải kết hợp toàn diện giữa điều trị dùng thuốc và không dùng thuốc để tác động 2 chiều lên cơ thể( phục hồi từ bên trong và thúc đẩy từ bên ngoài), từ đó giúp gia tăng hiệu quả chữa trị.

Một số phương pháp điều trị không dùng thuốc trong Đông y gồm châm cứu, xoa bóp bấm huyệt, vật lý trị liệu,… Cụ thể:

Châm cứu chữa thoái hóa khớp gối

Châm là dùng kim châm vào huyệt, cứu là tạo sức nóng trên huyệt để kích thích hình thành nên phản ứng trên cơ thể. Biện pháp này phối hợp nhiều cơ chế khác nhau, làm gián đoạn sự dẫn truyền tín hiệu đau, kích thích sản sinh morphin nội sinh. Từ đó tác động đến cung phản xạ thần kinh, giúp cân bằng tạng phủ, loại trừ tà khí, thông kinh hoạt lạc, điều trị căn nguyên và ngăn ngừa tái phát.

Thường thầy thuốc sẽ chọn tác động vào các huyệt tại chỗ như độc tỵ, hạc đỉnh, âm long tuyền… hoặc kết hợp châm cứu bổ vào các huyệt Can du, Tuyệt cốt, Thận du, Dương lăng tuyền,… Cần lưu ý, không áp dụng châm cứu thoái hóa khớp gối cho những trường hợp bệnh nhân thiếu máu, bệnh tim, phụ nữ mang thai, trường hợp cấp cứu,…

Xoa bóp bấm huyệt

Xoa bóp bấm huyệt là phương pháp dùng lực ngón tay, gốc bàn tay tác động lên các huyệt khớp gối nhằm tăng tuần hoàn máu, giải phóng sự co cơ, nâng cao khả năng chuyển hóa tại chỗ, giảm đau nhức, tê bì khớp gối.

Xoa bóp thường sử dụng các kĩ thuật như xoa, miết, xát day khớp gối, nắn bóp,… nhằm tác động lên da và các tổ chức dưới da, giảm đau mỏi các khớp. Bấm huyệt thì thường bấm vào các huyệt vị âm lăng tuyền, huyệt huyết hải, huyệt ủy trung, huyệt thừa sơn,… Về việc xác định vị trí các huyệt cụ thể cũng như cách thực hiện động tác, bà con nên hỏi ý kiến của thầy thuốc để đảm bảo tính chính xác và hiệu quả cao.

Phương pháp này chống áp dụng trong các trường hợp khớp gối có nhiễm trùng, xây xát, vết thương hở, và cẩn trọng với phụ nữ mang thai, người bị bệnh nội khoa,…

Một số biện pháp vật lý trị liệu khác

Phương pháp vật lý trị liệu dùng các yếu tố vật lý như lực, nhiệt, điện,… tác động lên cơ thể người bệnh nhằm giảm đau, ức chế phản ứng viêm, khôi phục biên độ vận động của khớp gối. Đồng thời làm mạnh cơ tứ đầu đùi, ngăn ngừa biến dạng, biến chứng khớp gối. Bà con có thể tham khảo áp dụng một số kỹ thuật vật lý trị liệu được ứng dụng để điều trị thoái hóa khớp gối như:

• Đắp parafin: Đắp Parafin là phương pháp dùng sáp hóa lỏng, nhiệt độ nóng giảm chậm luôn giữ ở mức khoảng 40-45 độ C, đắp trực tiếp lên vùng khớp gối bị tổn thương nhằm gia tăng tuần hoàn máu, giảm đau, hạn chế sự co thắt cơ và làm mới các mô từ trong ra ngoài.
• Sóng ngắn: Sóng ngắn trị liệu là phương pháp sử dụng các bức xạ điện từ có bước sóng tính bằng mét, thông thường từ 11m-22m để tác động lên cơ thể, chữa thoái hóa khớp gối. Nhiệt sóng ngắn có tác dụng ức chế các sợi dẫn truyền cảm giác đau, tăng cường chuyển hóa, chống viêm sưng, làm giãn mạch máu và giảm sự co cơ.
• Tia hồng ngoại: Phương pháp này dùng nhiệt nóng tác động lên khớp gối để giúp giảm đau, tăng tuần hoàn máu, hạn chế co cứng cơ và chống viêm nhiễm.

• Siêu âm trị liệu: Là phương pháp tác động sâu vào cơ thể, kích thích các mô dưới da nhằm tăng tuần hoàn máu cục bộ, giảm đau, giãn gân cơ, tăng dưỡng sinh và tái sinh tổ chức… thông qua 1 máy siêu âm phát ra dải sóng âm thanh có tần số cao từ 800.000 Hz đến 2.000.000 Hz.
• Laser châm: Đây là liệu pháp kết hợp giữa YHCT và YHHĐ bằng cách dùng 1 luồng sáng đơn sắc của 1 thiết bị laser chiếu vào các huyệt vị vùng gối để cân bằng âm dương, giảm đau, khôi phục khả năng vận động cho người bệnh.
• Biện pháp khác: Ngoài ra, còn có rất nhiều biện pháp trị liệu vật lý khác có thể được dùng kết hợp với thuốc Đông y để điều trị thoái hóa khớp gối. Ví dụ như tắm nước nóng, điện phân dẫn thuốc, các dòng điện xung, ngâm bồn nước xoáy…

Lưu ý khi dùng thuốc Đông y chữa trị thoái hóa khớp gối

Điều trị thoái hóa khớp gối bằng Đông y là phương pháp có độ an toàn cao, không gây ra những ảnh hưởng xấu đến gan, thận, dạ dày… Đồng thời có thể sử dụng lâu dài mà không gây ra tình trạng phụ thuộc như thuốc Tây y.

Tuy nhiên, thuốc Y học cổ truyền vẫn sẽ có những hạn chế nhất định. Điển hình như phương pháp này không thể áp dụng cho trường hợp thoái hóa khớp gối nghiêm trọng, tiến triển nhanh, bắt đầu có biến chứng. Vì thế bà con nên lưu ý và cân nhắc tình trạng của mình khi muốn áp dụng biện pháp điều trị thoái hóa khớp gối bằng Đông y.

Ngoài ra, điều trị thoái hóa khớp gối bằng Đông y thường có tác dụng chậm, thời gian phát huy hiệu quả còn phụ thuộc cơ địa từng người. Vì vậy bà con nên kiên trì áp dụng theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa YHCT. Bên cạnh đó cần kết hợp với việc điều chỉnh lối sống khoa học để hỗ trợ tăng cường khả năng tái tạo, phục hồi xương khớp, hạn chế những tác động xấu lên ổ khớp bị thoái hóa. Cụ thể:

• Hạn chế những vận động mạnh, đột ngột, tác động trực tiếp và tạo áp lực lớn lên khớp gối như chơi thể thao đá bóng, đi lại nhiều, mang vác nặng,…
• Tránh lao động quá sức, sắp xếp thời gian nghỉ ngơi hợp lý, nhất là khi khớp gối có biểu hiện sưng đau, nhức mỏi
  Không nên sử dụng nhiều các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá, cà phê,…
• Xây dựng chế độ ăn đủ chất dinh dưỡng, đặc biệt tăng cường bổ sung hoa quả, rau củ màu đỏ, sườn, cá, thịt đỏ,… Hạn chế dung nạp các thực phẩm cay, nhiều dầu mỡ, đường, đồ uống có gas,…
• Kiểm soát cân nặng ở mức hợp lý bằng cách ăn uống điều độ và tập thể dục thể thao thường xuyên, vừa thể trạng, nhẹ nhàng như yoga, đi bộ, đạp xe đạp, bơi,…

Trên đây là những chia sẻ về phương pháp điều trị thoái hóa khớp gối bằng Đông y. Hy vọng sẽ giúp bà con hiểu hơn về đặc điểm và nguyên tắc chữa bệnh trong YHCT. Biện pháp này thường có hiệu quả cao đối với trường hợp thoái hóa khớp gối nhẹ đến trung bình. Nếu bệnh ở giai đoạn nặng, bà con nên cân nhắc áp dụng hướng điều trị khác phù hợp hơn.

Có thể bạn quan tâm:

• Người bị thoái hóa khớp gối nên ăn gì, kiêng gì để cải thiện bệnh?

Dinh dưỡng

Review

Phương Pháp chữa khác

Chia sẻ