Chia sẻ phương pháp khám bệnh TỨ CHẨN – Bí quyết được tôi học hỏi và phát triển từ YHCT

Phương pháp thăm khám Tứ chẩn (Vọng – Văn – Vấn – Thiết) được các lương y, thầy thuốc YHCT vận dụng từ bao đời nay. Đến tôi, tôi hi vọng có thể vận dụng triệt để tinh hoa của phương pháp này để chẩn bệnh trúng, chữa đúng bệnh cho bà con cả nước. Trên thực tế, tại nhà thuốc Đỗ Minh Đường, tôi cùng các lương y, bác sĩ cộng sự đã áp dụng thành công và chẩn, chữa bệnh thành công cho hơn 150.000 người trên khắp cả nước.

Trong quá trình thăm khám, tư vấn cho nhiều người bệnh, tôi nhận được không ít thắc mắc từ bà con rằng nhiều nhà thuốc nam có vận dụng máy móc, thiết bị hỗ trợ thăm khám, “sao nhà bác cứ mặt mạch xem lưỡi thế có chuẩn không?”. Tranh thủ cuối giờ thăm khám tại nhà thuốc, Tuấn tôi sẽ phân trần, tản mạn để bà con gần xa, bạn đọc tứ phương hiểu rõ hơn về phương pháp thăm khám này.

Tứ chẩn là phương pháp khám bệnh “chuẩn” YHCT có từ bao đời

Hồi nhỏ, tôi nhiều lần thấy cô của mình là cố lương y Đỗ Thị Hiển (Truyền nhân đời thứ 4 nhà thuốc Đỗ Minh Đường) bắt mạch, xem tưa lưỡi cho bệnh nhân rồi kê đơn bốc thuốc. Lúc đó, tôi chỉ là cậu nhóc con con, nghĩ thầm trong người “chỉ bắt mạch, xem lưỡi thôi mà khám được ra bệnh chuẩn thế”. Trong khi đó, đi khám ở trạm xá phải làm đủ thứ xét nghiệm, chụp chiếu, siêu âm,… 

Sau này, hình ảnh người cô bắt mạch thăm khám cho bệnh nhân cứ in trong đầu tôi, rồi tình yêu với nghề y của cha ông lớn dần lúc nào không hay biết. Cho đến khi theo học nghiệp cứu người này, rồi quá trình hơn 20 năm trong nghề, tôi mới ngộ ra những thao tác mà cô Hiển thực hiện là phương pháp thăm khám bệnh Tứ chẩn và hiểu sâu sắc sự kỳ diệu của phương pháp thăm khám bệnh này trong YHCT. 

Thực tế, trong quá trình làm việc tại nhà thuốc Đỗ Minh Đường, tôi cũng nghe không ít lời thắc mắc từ bà con, cô chú, anh chị rằng “Bác Tuấn khám nhanh thế, bắt mạch rồi há miệng xem cái là ra bệnh luôn”. Tiện đây, tôi sẽ giải thích cho bà con cô chú hiểu rõ hơn về phương pháp thăm khám Tứ chẩn mà tôi và các thầy thuốc tại Đỗ Minh Đường áp dụng. 

Phương pháp Tứ chẩn bao gồm 4 chẩn: 

Vọng chẩn: Nhìn, quan sát để chẩn đoán bệnh

Thầy thuốc YHCT chúng tôi hiểu rằng mọi sự tổn thương, bất ổn bên trong cơ thể đều biểu hiện ra bên ngoài. Qua quan sát, chúng tôi có thể chẩn đoán sơ bộ phần nào về tình hình sức khỏe của người bệnh. 

• Nhìn thần
• Nhìn sắc
• Nhìn hình thái, động thái
• Nhìn mắt, mũi, môi, da

Một người có sức khỏe tốt, ngũ tạng hoạt động tốt, chính khí dồi dào thì nhìn minh mẫn, tinh nhanh, mắt sáng, da hồng hào, sinh khí và năng lượng dồi dào. Còn ngược lại người nào da dẻ vàng vọt, trắng nhợt hay đỏ, mắt lờ đờ, sắc mặt, môi, mắt, mũi kém, nhợt nhạt,.. thì sức khỏe bất ổn, có thể chính khí hư hao, thiếu máu, 

Và đặc biệt, phương pháp đặc thù nhất các thầy thuốc như chúng tôi không thể bỏ qua là xem tưa lưỡi. Nhiều bà con thắc mắc thấy thầy Tuấn khám bệnh gì cũng bảo bệnh nhân lè lưỡi xem, từ mề đay, viêm mũi, viêm xoang, gout, xương khớp,… Nghe thì không liên quan nhưng xem thực sự theo y học cổ truyền, xem tưa lưỡi giúp tôi chẩn bệnh rất chính xác. Từ màu sắc, hình dáng lưỡi, động thái lưỡi đến tưa lưỡi đều biểu thị trạng thái sức khỏe của người bệnh. Giới hạn trong bài viết này, tôi chỉ điểm qua 1 số đặc điểm phổ biến mà nhiều bà con tôi từng thăm khám thấy được:

• Tưa lưỡi trắng, khô: Thịnh về tà nhiệt, hao tổn tân dịch
• Tưa lưỡi trắng, đầu lưỡi nhỏ: Bệnh do phong nhiệt
• Tưa lưỡi xám đen, khô: Nhiệt thịnh, tân dịch bị tổn thương
• Tưa lưỡi dính, mùi hôi: Trường vị có nhiệt hoặc thực tích ứ lại ở tỳ vị gây ra. Tưa lưỡi vàng dày, khô: nhiệt thịnh ở lý, tân dịch hao tổn 

Văn chẩn: Nghe âm thành, ngửi mùi để chẩn bệnh

Phép chẩn này nghĩa là dùng tai để nghe (tiếng nói, tiếng thở, tiếng ho của người bệnh), dùng mũi ngửi mùi (mùi từ hơi thở, ợ hơi,…)

Thông qua âm lượng, tính chất của tiếng nói, tiếng thở, tiếng ho,… của người bệnh, các thầy thuốc YHCT như tôi có thể phần nào biết được tình trạng sức khỏe của người bệnh. Ví dụ điển hình như 

cô chú nào mà có tiếng nói nhỏ, hơi thều thào nghe không rõ là chứng hư, tiếng thở ngắn, gấp gáp cũng là chứng hư. Dấu hiệu này thường gặp ở bệnh nhân nào bị nặng, người ốm lâu ngày. 

Với người có tiếng thở mạnh là thực chứng, đang mắc bệnh cấp tính. Về tiếng ho, cũng là ho nhưng có nhiều đặc điểm khác nhau, biểu thị cho nhiều mức độ tổn thương, vị trí tổn thương. Tôi lấy vị dụ để bà con hiểu hơn:

• Ho có đờm là thấu
• Ho không có đờm là khái
• Ho khan là nội thương ở bên trong, thường thì phế âm hư
• Ho có hắt hơi, sổ mũi, cảm lạnh là bị cảm mạo phong hàn

XEM NGAY: Quy trình thăm khám 3T và chăm sóc người bệnh đặc biệt chỉ có tại nhà thuốc Đỗ Minh Đường

Vấn chẩn: Hỏi thăm, khai thác thông tin từ bệnh nhân

Nhiều bà con cứ bảo sao bác Tuấn hỏi bệnh ít thế, hỏi dăm ba câu đã phán được bệnh chuẩn. Thực tế thì tôi đã quan sát, lắng nghe ở các bước trên, khâu vấn chẩn chỉ giúp tôi củng cố thêm thông tin để kết luận mà thôi. Thường tôi sẽ hỏi các thông tin như:

• Triệu chứng xuất hiện lâu chưa, hay xuất hiện vào thời gian nào, tần suất bao lâu, trước đây đã từng có các triệu chứng đó chưa. Đồng thời cũng tùy từng bệnh nhân và triệu chứng, tôi sẽ hỏi liên quan đến các vị trí lân cận để đánh giá chung.
• Đã từng điều trị bằng phương pháp nào
• Chế độ sinh hoạt hàng ngày ra sao, ăn uống như thế nào? Giấc ngủ và “đồng hồ sinh lý” đại, tiểu tiện có tốt không…?

Nói chung khi thăm khám trực tiếp cùng tôi ở nhà thuốc Đỗ Minh Đường hay khám online, bà con không nên giấu bệnh hay giấu diếm bất kỳ thông tin nào cả. Tôi là thầy thuốc thăm khám bệnh, không có điều gì với chúng tôi là ngại ngùng hay tế nhị, thế nên bà con cô chú cũng cần cởi mở chia sẻ thì tôi mới biết mà chẩn bệnh và đưa ra phác đồ chính xác được. 

Thiết chẩn (sờ, nắn, tiếp xúc): Hiểu đơn giản là bắt mạch trong YHCT

Qua bắt mạch, biết được độ nông sâu của mạch (mạch phù và mạch trầm) thì phần nào biết được tình trạng sức khỏe của người đó. 

Người mắc bệnh cảm lạnh, sợ lạnh, không ra mồ hôi, mạch phù khẩn là biểu thực hàn. Còn người cũng có các biểu hiện đó, ra mồ hôi,  mạch phù nhược là biểu hư hàn. Một số người bệnh truyền nhiễm cấp tính giai đoạn đầu thường thấy mạch phù. 

Ngoài bắt mạch, thầy thuốc chúng tôi cũng có thể thăm khám ở một số vùng khác để chẩn đoán bệnh chính xác như:

• Vùng bụng (phúc chẩn)
• Sờ da (Bì nhục và cơ nhục) để biết độ ấm, lạnh, khô, nóng của da
• Tứ chi: Kiểm tra mu bàn tay, bàn chân, lòng bàn tay, sờ nắn các khớp (với người bệnh gout hoặc xương khớp)

Phương pháp thăm khám Tứ chẩn trong YHCT đã có từ xa xưa. Từ lúc y học hiện đại chưa phát triển, chưa có nhiều máy móc, thiết bị chụp chiếu, xét nghiệm như bây giờ, chỉ qua bắt mạch, xem tưa lưỡi, các vị danh y cổ xưa đã chẩn ra và điều trị cho nhiều bệnh nhân bị bệnh nặng, mãn tính, thậm chí xuất hiện u cục…

Trải qua bao thế hệ, điều kiện thăm khám, chữa bệnh ngày nay đã khác, y học hiện đại phát triển vượt bậc, ứng dụng rất nhiều máy móc hiện đại trong thăm khám. Khi tôi kế thừa sự nghiệp của dòng họ, cũng có nhiều nhà thuốc nam ứng dụng máy móc hiện đại vào hỗ trợ thăm khám. 

Thế nhưng, tôi vẫn đi theo hướng đi của truyền thống, giữ nguyên hình thức thăm khám cũ của YHCT để phát huy tối đa giá trị và hiệu quả trong thăm khám, chữa bệnh cho người dân. Tất nhiên, để mang lại kết quả chẩn bệnh chính xác để kê đơn, những người thầy thuốc như tôi đã phải trau dồi chuyên môn bài bản, không ngừng học hỏi, tìm tòi các tài liệu y khoa của YHCT. Trên thực tế, chúng tôi đã đạt được những thành công nhất định.

Áp dụng tại nhà thuốc Đỗ Minh Đường và mang đến nhiều thành công suốt 3 thế kỷ

Không phải cho đến này mà từ ngày hơn 3 thế kỷ trước – khi cụ Đỗ Minh Tư bắt đầu hành nghề y, cụ đã áp dụng hình thức thăm khám Tứ chẩn để giúp người dân quanh khu vực Hà Nam thời đó chữa khỏi. Tuy nhiên, thời điểm đó báo chí, truyền thông làm gì có, những thông tin có được chỉ được lưu lại qua cuốn bí tịch của dòng họ tôi. Về sau, các đời cụ Mon, cụ Tôn, cụ Hiển cứ thế ghi chép lại dày cộm.

Đến khi tôi kế thừa phát triển nhà thuốc, thời điểm này, mạng internet và các phương tiện truyền thông cũng phát triển hơn nên dễ dàng để theo dõi hiệu quả thăm khám, điều trị của bệnh nhân, cũng như dễ dàng ghi nhận phản hồi của người bệnh hơn. 

Hồi đầu năm nay, tôi có thăm khám cho bệnh nhân Minh Tiến (35 tuổi) ở Hà Nội bị viêm xoang mãn tính. Anh này thì hút thuốc lá nhiều lắm, bị bệnh lâu rồi mà chữa mãi đủ tây y đến đông y không khỏi dứt được.

Khói thuốc lá khiến tê liệt các lớp lông mao bảo vệ hệ xoang khiến sinh dịch gây ứ tắc. Thậm chí các ổ dịch này có thể gây viêm và nhiễm trùng đường hô hấp như viêm xoang, viêm mũi. Người có thói quen hút thuốc lá nhiều như anh Tiến rất dễ bị viêm bộ phận đường hô hấp, chưa kể rất hại cho gan thận. 

Khi bắt mạch cho anh Tiến, tôi thấy mạch đi hoạt sác, lưỡi thì rêu vàng, chất lưỡi đỏ. Ngoài bị viêm xoang mãn thì chức năng gan thận của bệnh nhân rất kém, nhìn người to cao có vẻ khỏe mạnh nhưng tổn thương lại từ bên trong. 

Bởi thế, liệu trình dùng thuốc của anh Tiến bên cạnh xử lý các triệu chứng viêm xoang mãn tính, cần đẩy mạnh thải độc, tăng cường chức năng các tạng phủ trong cơ thể.; Đồng thời cần bỏ thuốc lá để tốt cho sức khỏe tổng quát. 

Qua trò chuyện, chia sẻ, anh Tiến có kể: “Trước em cũng đi khám xét nghiệm, chụp chiếu nhiều, bác sĩ bảo viêm xoang rồi kê thuốc đó, có xịt với uống. Em cũng dùng thuốc một thời gian nhưng đỡ rồi lại tái phát, cứ lặp đi lặp lại như vậy.”

ĐỌC NGAY: [CẢNH BÁO CÁC QUÝ ÔNG] Nghiên thuốc lá – Kẻ thù khiến tình trạng viêm xoang ngày càng nặng

Thực ra, nghe qua thói quen của anh thì chắc chắn ai cũng đoán được nguyên nhân gây bệnh viêm xoang, các kết quả chụp chiếu hiện đại cũng rất rõ ràng. Thế nhưng qua bắt mạch, xem tưa lưỡi, tôi biết được những tổn thương sâu hơn bên trong cơ thể của anh, đây cũng là lý do khiến bệnh viêm xoang của anh Tiến tái phát nhiều lần, dùng thuốc tây phần nào chỉ khắc phục được “bề nổi” triệu chứng, không điều trị tận gốc bệnh được. 

Sau thời gian điều trị viêm xoang ở nhà thuốc Đỗ Minh Đường, bệnh tình của anh Tiến đã thuyên giảm rất nhiều. Đợt tháng 3 năm nay, anh Tiến đến nhà thuốc tôi tái khám, khi đó tôi thấy tình trạng sức khỏe cơ bản ổn, tình trạng viêm xoang đã thuyên giảm rất nhiều, da dẻ hồng hào, tinh thần minh mẫn, thần sắc đều rất tốt. Anh Tiến cũng chia sẻ với tôi rằng sau khi dùng thuốc nam của nhà thuốc một thời gian, anh thấy ăn ngủ tốt hơn, ngủ sâu giấc, ăn thấy ngon, tối đến không còn nghẹt mũi, khò khè như trước đây. 

Trong lần tái khám đó, nhân viên nhà thuốc tôi đã phỏng vấn nhanh với anh và ghi lại trong video để làm tư liệu, bà con có thể tham khảo:

Hay hồi năm 2019, tôi khám cho bệnh nhân Nguyễn Hùng Long, anh này tôi nhớ mãi vì khá đặc biệt. Anh Long kể anh bị tình trạng ngứa ngáy nhiều năm, cứ uống thuốc vào đỡ, hết thuốc lại lên, lúc đầu chỉ lên những hạt li ti nhỏ như muỗi cắn, sau đó ngồi điều hòa là nổi từng tảng lớn trên da, ngứa ngáy kinh khủng. Trước nay anh đi khám ở bệnh viện rất nhiều, uống rất nhiều thuốc tây, xét nghiệm máu, soi da đủ kiểu nhưng không biết bệnh gì, sau đó bác sĩ kết luận bị mề đay vô căn. 

Khi đến khám ở nhà thuốc Đỗ Minh Đường, bước đầu qua khám lâm sàng, tôi kết luận anh Long bị mề đay, người nóng nhiệt, rất nóng, đi ngoài khó, thường xuyên bị táo bón, nước tiểu vàng, cảm giác sợ lạnh, sợ nước lạnh. 

Trước hết, tôi kê cho anh Long 2 tháng thuốc Mề đay Đỗ Minh uống trước, cứ hết 1 tháng lại tái khám. Theo tiên lượng của tôi, tình trạng anh này phải dùng từ 3- 4 tháng thuốc mới khỏi hẳn được, vì bệnh mãn tính lâu năm, lại dùng nhiều thuốc tây trước đó nên sức đề kháng có phần suy giảm. Uống hết 2 tháng đầu, tình trạng bệnh mề đay của anh Long thuyên giảm rõ rệt, khỏi đến 90%, không còn ngứa ngáy khổ sở nữa. Tuy nhiên anh Long vẫn phải dùng đúng liệu trình để chữa khỏi dứt điểm bệnh. 

Ngoài anh Long, anh Tiến kể trên, trong thời gian công tác tại nhà thuốc Đỗ Minh Đường, tôi và các đồng nghiệp cũng nhận được rất nhiều phản hồi tốt của bệnh nhân. Nhiều người trước đó đã thăm khám, điều trị nhiều nơi không khỏi hay không chẩn đoán được bệnh, khi thăm khám bằng phương pháp Tứ chẩn và dùng thuốc nam của nhà tôi lại tiến triển tích cực. 

Bà con có thể xem qua một số phản hồi: 

Nói như thế không có nghĩa là tôi phủ nhận cái hay của phương pháp thăm khám hiện đại. Tuy nhiên mỗi phương pháp khám bệnh, chẩn bệnh và chữa bệnh đều có cái hay riêng, có thể người này hợp cái này thì khỏi nhanh, người kia hợp chữa theo tây y thì tiến triển tốt, bà con đừng bác bỏ YHCT mà bỏ qua 1 cơ hội cho mình và gia đình. 

Tại nhà thuốc Đỗ Minh Đường, tôi và các lương y, bác sĩ luôn luôn duy trì hình thăm khám Tứ chẩn này và cam kết thăm khám MIỄN PHÍ cho tất cả mọi người, bà con đừng ngại chia sẻ tình trạng bệnh để tôi hỗ trợ.

Chia sẻ