Chữa thoái hóa đốt sống cổ bằng Đông y cho hiệu quả bền vững [Góc chuyên gia]

Gần đây có nhiều người nhắn tin cho tôi hỏi về phương pháp chữa thoái hóa đốt sống cổ bằng Đông y. Phần lớn hỏi về mức độ hiệu quả của Đông y, số khác lại tỏ ra nghi ngại về phương pháp điều trị này… Và còn rất nhiều thắc mắc khác nữa xoay quanh việc chữa trị bằng Đông y. Nhận thấy đây là vấn đề được nhiều người quan tâm hiện nay, tôi xin đưa ra bài viết này nhằm giúp bà con có cái nhìn tổng quan nhất về điều trị thoái hóa đốt sống cổ bằng Đông y, từ đó có thể đưa ra chủ ý riêng cho mình. Mời bà con tìm hiểu.

Thoái hóa đốt sống cổ theo quan niệm Đông y

Theo Đông y, thoái hóa đốt sống cổ là bệnh thuộc chứng Tý. Bệnh thoái hóa đốt sống cổ thực chất là hiện tượng bì phu, cân cốt, xương khớp đau nhức chính là hệ quả của việc kinh mạch bị ngưng trệ, tắc nghẽn, máu kém lưu thông. Mà nguyên nhân gây ra vấn đề này đến từ 2 yếu tố chính sau đây:

• Yếu tố ngoại nhân: Ngoại nhân là các tà khí, chủ yếu là phong, hàn, thấp, nhiệt, thừa khi chính khí cơ thể suy giảm thì xâm nhập vào, gây cản trở sự vận hành khí huyết, làm kinh mạch tắc nghẽn. Từ đó sinh ra hiện tượng sưng viêm, đau nhức vùng cổ gáy, lưng, vai,… Các yếu tố ngoại nhân này thường không gây bệnh riêng rẽ mà kết hợp với nhau tạo thành nhiều thể bệnh như thể phong thấp hàn, thể phong thấp nhiệt,…
• Yếu tố nội nhân: Yếu tố nội nhân gây ra thoái hoá đốt sống cổ chính là do can thận hư. Ở những người cao tuổi hoặc người có bệnh lâu ngày, các chức năng trong cơ thể kém hoạt động khiến can thận hư suy. Và để bà con hiểu rõ hơn vì sao can thận hư lại gây ra thoái hóa đốt sống cổ, tôi xin giải thích như sau. Thận sinh tủy, tủy lại ở trong xương, thường được gọi là thận chủ sinh tủy và dưỡng cốt. Vì thế, khi thận hư, cốt không được nuôi dưỡng đầy đủ thì sẽ sinh đau. Còn can chủ cân, gồm khớp, gân, cơ,… có vai trò chi phối hoạt động cơ thể. Nếu can huyết hư không nuôi dưỡng được cân thì sẽ gây ra chứng tê bại, co cứng xương khớp…
• Các yếu tố khác: Bệnh còn có thể bị gây nên bởi một số yếu tố khác như đàm ẩm( chuyển hóa), chấn thương, lối sống thiếu khoa học, ăn uống thiếu chất,…

Cách chữa thoái hóa đốt sống cổ bằng thuốc Đông y

Để chữa bệnh chứng Tý, nguyên tắc chung trong Đông y là khử tà khí, chỉ thống, thông kinh hoạt lạc, cường gân cốt, lưu thông khí huyết, bồi bổ ngũ tạng, cân bằng âm dương trong cơ thể. Cùng với đó, được bào chế hoàn toàn từ các thành phần thảo dược tự nhiên, thuốc Đông y không chỉ có tác dụng cải thiện hiệu quả các triệu chứng bệnh mà còn có khả năng tác động sâu vào cơ thể, tăng sinh tế bào mới, nâng cao sức đề kháng, hỗ trợ phòng và chữa bệnh hiệu quả.

Nguyên tắc chung là vậy, song thuốc Đông y sử dụng nhiều phương thuốc khác nhau, mỗi bài thuốc sẽ gồm các loại dược liệu có tính vị tương ứng theo pháp điều trị cho từng thể bệnh riêng biệt, việc gia giảm tỷ lệ thảo dược cũng dựa theo mức độ, chứng trạng của người bệnh… Điển hình như:

• Để “tán hàn” thì cần thảo dược có tính ôn ấm, thiên nhiệt
• Cần “thanh nhiệt” thì lại dùng vị thuốc có tính mát, lạnh
• Hoặc khi muốn chữa “thận âm hư” thì phải có vị thuốc bổ thận kèm dược liệu tính mát giúp thanh nhiệt,…

Tôi giải thích như vậy là để bà con hiểu rõ và biết rằng thuốc Đông y tuy lành tính nhưng cũng không thể sử dụng bừa bãi mà cần phải có sự hướng dẫn, kê đơn của bác sĩ chuyên khoa YHCT.

Và trong giới hạn bài viết này, tôi xin đưa ra một số thể bệnh phổ biến cùng bài thuốc chữa tương ứng nhằm giúp bà con hiểu rõ hơn về phương pháp điều trị thoái hóa đốt sống cổ bằng Đông y, từ đó có thể yên tâm mà áp dụng.

Bài thuốc Đông y chữa thể phong hàn

Người bị thoái hóa đốt sống cổ do phong hàn xâm nhập sẽ gặp phải tình trạng đau cứng vùng đầu, vai gáy, cổ, lưng trên, tay chân tê mỏi, gặp khó khăn trong cử động, cơ thể có cảm giác nặng nề. Đau tăng lên khi người bệnh nhiễm lạnh, đi mưa, phơi sương,…

Chứng phong hàn khiến người bệnh sợ lạnh, thích ấm, có rêu lưỡi trắng mỏng, mạch phù hoặc hoãn. Để chữa thể Phong hàn, Đông y dùng bài thuốc có khả năng khu phong tán hàn, thông kinh hoạt lạc, điển hình như:

• Bài thuốc “Quế chi gia cát căn thang”: Các thành phần gồm có: Quế chi, Bạch thược, Đương quy, Mộc qua, Tam thất, Cát căn, Đại táo, Trương thuật, Xuyên khung, Cam thảo, Sinh khương.
• Bài thuốc “Phòng phong thang”: Dùng trong trường hợp phong nhiều, gây đau dữ dội ở nhiều chỗ. Bài thuốc có các thành phần Phòng phong, Tần cựu, Cam thảo, Hoàng cầm, Hạnh nhân, Bạch linh, Ma hoàng, Nhục quế, Đương quy, Cát căn.

Bài thuốc chữa chứng đàm thấp ngăn trở kinh mạch

Ở thể bệnh này, người bệnh sẽ gặp phải các triệu chứng gồm đau lưng, đầu, gáy, vai, cổ, chóng mặt, nhức đầu, cơ thể kém sức. Ngoài ra còn hay nôn mửa, hông sườn đầy tức, rêu lưỡi mỏng, trắng nhạt, mạch hoạt hoặc nhu.
Pháp điều trị sẽ hướng đến trừ thấp, hóa đàm, hoạt huyết, thông kinh lạc như tác dụng của bài thuốc “Phục linh hoàn”. Các thành phần thảo dược gồm có Phục linh, Trần bì, Đởm nam tinh, Địa long, Bán hạ, Ngũ vị tử, Tam thất, Các cánh, Bạch giới tử.

Bác sĩ chuyên khoa YHCT có thể gia giảm thêm thành phần Quế chi, Khương hoạt nếu có dấu hiệu phong thấp hoặc Bạch truật nếu người bệnh có dấu hiệu chóng mặt.

Chữa thoái hóa đốt sống cổ do khí trệ huyết ứ

Bệnh do thể khí trệ huyết ứ gây ra thường khiến người bệnh bị tê bì và đau nhức ê ẩm vùng cổ, đầu, vai gáy, lưng trên, co rút chân tay. Cơn đau tăng lên vào ban đêm và đỡ hơn vào ban ngày. Ngoài ra còn có biểu hiện miệng khô, lưỡi đỏ tím hoặc xuất hiện điểm huyết ứ.

Bài thuốc điều trị phải có khả năng hoạt huyết hóa ứ, thông kinh hoạt lạc.Trong đó, phương thuốc được dùng phổ biến là “Đào hồng ẩm”, các thành phần có Đào nhân, Xuyên khung, Chi tử, Đương quy, Hồng hoa, Ngũ Linh chi, Uy linh tiên, Diên hồ sách.

Bài thuốc cho chứng khí huyết đều hư

Khí huyết đều hư là hậu quả của tình trạng nguyên khí cơ thể bất túc, hóa nguyên thiếu thốn, khí không sinh huyết. Nói rõ hơn chính là khí và huyết của cơ thể đều bị hao tổn do chịu ảnh hưởng từ các yếu tố xấu, từ đó mà sinh bệnh.

Khi gặp thể bệnh này, người bệnh có các triệu chứng như khó cử động đầu gáy; tay chân yếu, tê, đặc biệt là ở các đầu ngón tay; thường xuyên mệt mỏi, mất ngủ, ra mồ hôi trộm; chóng mặt; hơi thở ngắn; da mặt xanh,… Ngoài ra còn có các biểu hiện lưỡi nhạt, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch Tế, nhược.

Pháp điều trị là bổ khí, dưỡng huyết, thông kinh hoạt lạc, điển hình như bài thuốc “Hoàng kỳ quế chi ngũ vật thang”, các thành phần thảo dược gồm có Hoàng kí, Xích thược, Quế chi, Sinh khương, Kê huyết đằng, Bạch thược, Cát căn, Đại táo. Bên cạnh đó, bài thuốc còn có thể được gia giảm thêm các thành phần sau:

• Uy linh tiên, Khương hoạt nếu bệnh kèm hàn thấp
• Địa long, Hồng hoa, Nhũ hương nếu có huyết ứ
• Ngũ gia bì, Dâm hương hoắc, Câu kỷ nếu khí huyết đều hư kèm thận hư

Bài thuốc chữa chứng can thận, âm hư

Bệnh sinh ra do 2 tạng can thận âm dịch không đủ, khiến người bệnh bị choáng váng, chóng mặt; đau gáy, cổ, vai, đau lan lên cả đầu; tê bì chân tay, mất cảm giác, thắt lưng đau. Ngoài ra còn có cảm giác họng khô, đổ mồ hôi trộm, lưỡi đỏ, rêu lưỡi mỏng, mạch tế, sác.

Thể bệnh này được điều trị bằng phương thuốc có tác dụng tư bổ can thận, hoạt huyết, thông kinh hoạt lạc như:

• Bài thuốc “Lục vị quy thược gia giảm”: Thục địa, Sơn thù, Phục linh, Bạch thược, Hoài sơn, Đan bì, Trạch tả, Đương quy.
• Bài thuốc “Hổ tiềm hoàn”: Nghi tất, Tri mẫu, Hoàng bá, Quy bán, Bạch thược, Đan sâm, Thục địa, Đương quy

Chữa thoái hóa đốt sống cổ do chấn thương

Thoái hóa đốt sống cổ do chấn thương ngoài gây ra các triệu chứng đau mỏi vùng cổ gáy, co cứng cơ,… còn khiến người bệnh gặp tình trạng đau váng đầu, chóng mặt, buồn nôn, ù tai, mờ mắt,…

Để trị bệnh cần hướng tới hoạt huyết, chỉ thống, thông kinh lạc. Phương thuốc được dùng chủ yếu hiện nay là “Thân thống trục ứ thang”, có các thành phần thảo dược quý như Chích thảo, Hồng hoa, Địa long, Khương hoạt, Ngưu tất, Tần giao, Đáo nhân, Hương phụ chế, Đương quy, ngũ linh chi, Nhũ hương.

Chữa thoái hóa đốt sống cổ bằng Đông y không dùng thuốc

Phương pháp điều trị thoái hóa đốt sống cổ bằng Đông y không dùng thuốc thường được áp dụng phối kết hợp với các bài thuốc khác nhằm gia tăng hiệu quả chữa bệnh. Một số hướng điều trị phổ biến hiện nay gồm có:

Bấm huyệt chữa thoái hóa đốt sống cổ

Xoa bóp bấm huyệt là 1 liệu pháp chữa trị phổ biến trong Đông y. Biện pháp này dựa vào nguyên lý vận hành của kinh mạch và lạc mạch trong cơ thể để điều trị. Cụ thể, hệ thống kinh mạch và lạc mạch chạy ngang dọc khắp cơ thể có vai trò liên kết tạng phủ cơ quan- da lông cân mạch thành 1 chỉnh thể thống nhất, giúp khí huyết vận hành, nuôi dưỡng toàn thân. Khi cơ thể có vấn đề, kinh lạc trở thành nơi tà khí lưu thông, khiến khí huyết bị ngưng trệ, sinh ra đau mỏi, sưng viêm, tê bì, khó vận động,…

Chính vì thế, phương pháp xoa bóp bấm huyệt sử dụng lực của bàn tay, gốc bàn tay để tác động lên các huyệt nhằm giải phóng sự co cơ, giúp thông kinh hoạt lạc, kích thích quá trình tuần hoàn lưu thông máu, tăng sinh dinh dưỡng và chuyển hóa tại chỗ. Từ đó giúp đẩy nhanh quá trình tái tạo tế bào, hồi phục tổn thương và giảm đau hiệu quả.

Để chữa thoái hóa đốt sống cổ, bà con nên tập trung vào các huyệt á thị, huyệt kiên tỉnh, huyệt phong trì, huyệt bách hội. Vị trí cụ thể như sau:

• Huyệt Á thị: Huyệt á thị còn được gọi là huyệt thiên ứng hay huyệt bất định. Đúng như tên gọi bởi huyệt đạo này không ở vị trí cố định, đôi khi có thể trùng với một số huyệt khác. Để xác định, bà con dùng đầu ngón tay ấn nhẹ vào vùng đau, tìm thấy điểm đau nhất chính là vị trí huyệt.
• Huyệt kiên tỉnh: Đây là huyệt đạo nằm ở vị trí lõm sâu của đỉnh vai, bà con chỉ cần dang ngang 2 tay ra sẽ thấy huyệt trên vai lõm xuống.
• Huyệt phong trì: Huyệt nằm ở chỗ lõm giữa giữa bờ trong cơ ức đòn chũm và bờ ngoài cơ thang ( phần nằm bám vào đáy của hộp sọ). Để xác định, bà con dùng 2 bàn tay áp vào đỉnh 2 tai, các ngón tay xòe ôm chặt lấy đầu, ngón cái hướng ra sau gáy. Sau đó miết 2 ngón tay cái từ trên xuống cho đến khi chạm qua 1 ụ xương và rơi xuống vị trí lõm ở 2 bên khối cơ nổi đằng sau gáy.
• Huyệt bách hội: Là huyệt nằm ngay ở vị trí giữa đỉnh đầu, dùng ngón trỏ ấn vào sẽ có cảm giác hơi buồn tê tê, đau nhẹ. Bấm huyệt này giúp làm tăng tuần hoàn máu, tăng cường trí nhớ, giảm đau hiệu quả.

Về cơ bản, bà con có thể tìm vị trí huyệt của mình theo hướng dẫn vị trí mà tôi vừa đưa ra để tự xoa bóp, bấm huyệt. Tuy nhiên, để đảm bảo tính chính xác và có hiệu quả cao thì tốt nhất nên làm theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa YHCT.

Châm cứu chữa thoái hóa đốt sống cổ

Châm cứu là phương pháp sử dụng các mũi kim nhỏ châm vào một số huyệt đạo nhất định nhằm cân bằng âm dương, đả thông kinh mạch, kích thích cơ thể giải phóng endorphin để giúp giảm đau hiệu quả.
Tác dụng giảm đau của liệu pháp châm cứu đến từ việc phối hợp nhiều cơ chế khác nhau, tác động đến cung phản xạ thần kinh, làm gián đoạn quá trình truyền dẫn tín hiệu đau lên não bộ.

Châm cứu thường dùng các kỹ thuật sau:

• Thủy châm: Thủy châm là phương pháp kết hợp giữa YHHĐ và YHCT, bằng cách tiêm thuốc Tây trực tiếp vào huyệt đạo nhằm ngăn ngừa sự phá hủy các đốt sống, cân bằng cơ thể, kích thích vỏ não, tác động hệ thần kinh và hỗ trợ phục hồi tổn thương nhanh chóng.
• Điện châm: Điện châm sử dụng dòng điện tác động lên các huyệt, tạo phản ứng trên cơ thể thông qua kim châm hoặc các điện cực nhỏ được đặt lên da vùng huyệt. Biện pháp này có tác dụng giảm đau, kích thích các cơ xương bại liệt, hạn chế co thắt, tăng cường lưu thông máu.
• Cấy chỉ: Cấy chỉ là phương pháp dùng kim châm đưa 1 đoạn chỉ tự tiêu vào các huyệt cổ như huyệt giáp tích, huyệt thiên trụ, có tác dụng chống viêm tại các rễ thần kinh, kích thích sản sinh chất nội sinh giúp giảm đau, tăng lưu thông máu và điều hòa thần kinh, hạn chế thoái hóa.

Châm cứu là phương pháp có hiệu quả cao và khá an toàn. Tuy nhiên cần chống chỉ định áp dụng cho những đối tượng bị tim mạch, tiểu đường, sợ kim, hay vùng da đang bị viêm nhiễm, trầy xước, nổi mẩn,…

Các biện pháp vật lý trị liệu khác

Vật lý trị liệu là một trong những cách chữa thoái hóa đốt sống cổ bằng Đông y phổ biến hiện nay. Nhờ sử dụng các yếu tố vật lý như nhiệt, điện, lực,… tác động lên cơ thể người bệnh, phương pháp này có tác dụng giảm đau, ngăn ngừa viêm nhiễm, hạn chế tình trạng co cứng khớp cổ, vai và giúp phục hồi chức năng vận động vùng đốt sống cổ.

Bà con có thể tham khảo áp dụng một số hướng điều trị bằng vật lý trị liệu phổ biến hiện nay như: massage, laser châm, vận động trị liệu, liệu hóa áp dụng nhiệt hoặc băng,…

Lưu ý khi điều trị thoái hóa đốt sống cổ bằng Đông y

Liệu pháp Đông y an toàn, có hiệu quả sâu và bền, tuy nhiên lại cần 1 khoảng thời gian nhất định mới phát huy tốt hiệu quả. Do đó, phương pháp này thường được áp dụng cho trường hợp thoái hóa nhẹ và vừa. Trong trường hợp bệnh tiến triển nhanh và nặng, bà con cần cân nhắc áp dụng cách điều trị khác phù hợp hơn để tránh biến chứng dẫn đến khó kiểm soát.

Bên cạnh đó, để hạn chế các tác động xấu lên vùng đốt sống cổ khiến quá trình điều trị bằng Đông y gặp khó khăn, bà con nên chú ý đến lối sống sinh hoạt và chế độ ăn uống của mình. Cụ thể như sau:

• Hạn chế lao động quá sức và các vận động đột ngột ở vùng cổ gáy, lưng trên
• Phân bổ thời gian nghỉ ngơi hợp lý, tránh tình trạng ngồi 1 chỗ quá lâu khiến các đốt sống cổ bị xơ cứng
• Chú ý tư thế nằm, không nên dùng gối quá cao hoặc quá thấp, nệm cứng,…
• Kiểm soát tốt cân nặng, đồng thời kịp thời phát hiện và điều trị các bệnh lý trong cơ thể, đặc biệt là đái tháo đường, viêm khớp…
• Giữ ấm cơ thể, nhất là vào mùa lạnh và thời điểm giao mùa
• Bổ sung các thực phẩm giàu canxi, omega-3, vitamin C, A, D,… Hạn chế dung nạp đồ ăn nhiều đường, dầu mỡ, tinh bột,…
• Luyện tập thể dục thể thao đều đặn, vừa sức để hỗ trợ lưu thông máu, nâng cao sức đề kháng cơ thể
• Chú ý các biểu hiện trên cơ thể, nếu trong quá trình chữa trị bằng Đông y mà gặp phải triệu chứng lạ, bà con cần báo ngay với bác sĩ chuyên khoa YHCT để kịp thời xử lý

Trong bài viết trên, tôi đã giới thiệu cho bà con về nguyên tắc chữa trị trong Đông y cũng như các biện pháp hiệu quả được áp dụng nhiều hiện nay. Cần lưu ý trước khi áp dụng, bà con nên đi thăm khám cẩn thận để được chẩn đoán, bắt mạch và bốc thuốc phù hợp. Bên cạnh đó, bà con nên kết hợp với lối sống khoa học, chế độ dinh dưỡng hợp lý để nâng cao hiệu quả chữa bệnh.

Chia sẻ