Trĩ Tắc Mạch Là Gì? Triệu Chứng, Biến Chứng Và Cách Điều Trị

Tuấn tôi nhận thấy rất nhiều bà con khi mắc trĩ tắc mạch thường chủ quan do nghĩ đây chỉ là dạng trĩ nặng hơn một chút. Nhưng thực tế, tình trạng này có thể gây đau dữ dội, sưng nề, thậm chí hoại tử búi trĩ nếu không can thiệp đúng cách. Trong bài viết này, Tuấn tôi sẽ chia sẻ cụ thể về dấu hiệu nhận biết, nguyên nhân hình thành và hướng điều trị hiệu quả để bà con hiểu đúng, xử trí sớm, tránh biến chứng nguy hiểm.

Trĩ tắc mạch là gì? Nghe tên lạ mà nguy hiểm không tưởng

Trĩ tắc mạch là một trong những biến chứng cấp tính của bệnh trĩ, xảy ra khi búi trĩ bị nghẽn do hình thành cục máu đông bên trong. Tình trạng này gây sưng đau dữ dội, khiến bà con không thể ngồi, đi lại khó khăn, thậm chí ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hằng ngày.

Theo quan sát của Tuấn tôi trong suốt quá trình khám chữa tại phòng chẩn trị, phần lớn bệnh nhân bị trĩ tắc mạch thường ở độ tuổi 30 – 50, đặc biệt là những người làm công việc văn phòng, ít vận động hoặc phải đứng ngồi lâu. Trĩ tắc mạch có thể xuất hiện ở cả trĩ nội lẫn trĩ ngoại nhưng thường gặp hơn ở trĩ ngoại, vì búi trĩ bị chèn ép mạnh dẫn đến vỡ tĩnh mạch và hình thành cục máu đông.

Vì sao lại bị trĩ tắc mạch? Những nguyên nhân dễ bỏ qua

Tuấn tôi thấy nhiều bà con cứ nghĩ trĩ chỉ là bệnh nhẹ, nhưng chính thói quen chủ quan lại khiến bệnh chuyển biến nặng thành trĩ tắc mạch. Cùng Tuấn tôi tìm hiểu rõ nguyên nhân theo từng góc nhìn của Y học hiện đại và Y học cổ truyền nhé.

Nguyên nhân theo Y học hiện đại

Nhiều nghiên cứu và kinh nghiệm thực tế của Tuấn tôi cho thấy trĩ tắc mạch có thể khởi phát do các nguyên nhân sau:

• Táo bón kéo dài, rặn mạnh khi đi ngoài: Đây là nguyên nhân hàng đầu khiến áp lực trong trực tràng tăng cao, gây tổn thương thành tĩnh mạch và hình thành cục máu đông.
• Ngồi hoặc đứng lâu: Đặc biệt là dân văn phòng hoặc người làm công việc tay chân, tạo áp lực lên vùng hậu môn khiến máu khó lưu thông, dễ bị ứ trệ.
• Mang vác nặng hoặc hoạt động gắng sức quá mức: Tạo áp lực đột ngột lên vùng bụng và hậu môn, dẫn đến vỡ tĩnh mạch búi trĩ.
• Thói quen sinh hoạt thiếu khoa học: Ăn uống thiếu chất xơ, uống ít nước, ít vận động khiến hệ tiêu hóa trì trệ, làm nặng thêm tình trạng trĩ.
• Phụ nữ mang thai hoặc sau sinh: Do áp lực tử cung đè lên tĩnh mạch vùng chậu và hậu môn, kết hợp thay đổi nội tiết tố.

Trong quá trình thăm khám thực tế, Tuấn tôi từng gặp nhiều bệnh nhân bị trĩ tắc mạch sau các kỳ nghỉ lễ, Tết do ăn uống thiếu kiểm soát, sử dụng nhiều bia rượu, đồ ăn cay nóng và ngồi lâu xem tivi hoặc dùng điện thoại.

Nguyên nhân theo Y học cổ truyền

Theo quan điểm Đông y, trĩ nói chung và trĩ tắc mạch nói riêng chủ yếu do khí huyết ứ trệ, thấp nhiệt tụ lại ở trường vị gây ra. Tuấn tôi sẽ phân tích cụ thể hơn để bà con dễ hiểu:

• Khí hư hãm hạ (khí yếu, không giữ được vị trí tạng phủ): Là một trong những nguyên nhân cốt lõi khiến các tĩnh mạch vùng hậu môn sa xuống, lâu ngày tích tụ thành búi trĩ và dễ bị tắc mạch khi gặp kích thích.
• Huyết ứ – huyết trệ (máu lưu thông kém): Đông y cho rằng “thống tắc bất thông”, khi khí huyết bị ứ trệ tại một vùng sẽ gây sưng đau, tạo thành cục máu đông – biểu hiện điển hình trong trĩ tắc mạch.
• Thấp nhiệt tích tụ ở đại tràng: Bà con ăn nhiều đồ cay nóng, dầu mỡ hoặc uống rượu bia khiến thấp nhiệt tăng, hun đốt ở hạ tiêu, gây viêm nhiễm, sưng đau búi trĩ, nguy cơ tắc mạch cao hơn.
• Chức năng Tỳ Vị suy yếu: Tỳ chủ vận hóa thủy cốc, khi Tỳ hư sẽ ảnh hưởng đến tiêu hóa, dễ gây táo bón – căn nguyên dẫn đến trĩ tắc mạch.

Triệu chứng trĩ tắc mạch dễ nhầm lẫn khiến nhiều bà con chủ quan

Có người chỉ cảm thấy đau nhẹ vùng hậu môn, có người lại phải nhập viện cấp cứu vì đau dữ dội và không thể đi lại. Điều này cho thấy triệu chứng của trĩ tắc mạch không chỉ đa dạng mà còn rất dễ bị nhầm lẫn với các bệnh hậu môn khác.

Dưới đây là những biểu hiện thường gặp mà bà con cần đặc biệt lưu ý:

• Đau nhói hoặc đau rát vùng hậu môn, đau tăng khi ngồi hoặc đi lại
• Vùng hậu môn xuất hiện một khối cứng, sưng nề, sờ vào thấy rõ
• Cảm giác tức nặng, vướng víu ở hậu môn như có dị vật
• Da quanh hậu môn có thể nóng, đỏ do viêm cấp
• Đi đại tiện ra máu tươi hoặc kèm theo dịch nhầy
• Cảm giác đau không giảm dù đã nghỉ ngơi hay dùng thuốc giảm đau thông thường
• Một số trường hợp sốt nhẹ, cơ thể mệt mỏi kèm theo

Tuấn tôi khuyên bà con, nếu thấy các dấu hiệu trên kéo dài quá 2 ngày mà không thuyên giảm thì nên đi khám sớm. Tránh để bệnh âm ỉ sẽ dẫn đến nhiều biến chứng khó lường.

Biến chứng trĩ tắc mạch: Đừng để đau hậu môn là chuyện nhỏ

Bà con chớ chủ quan, dù không đe dọa trực tiếp đến tính mạng nhưng để lâu, chủ quan không khám chữa sẽ đối mặt với những biến chứng nghiêm trọng. Những hậu quả mà bà con có thể gặp nếu không điều trị đúng cách gồm:

• Hoại tử búi trĩ: Do thiếu máu nuôi dưỡng kéo dài, mô bị chết, dẫn đến nhiễm trùng nặng
• Nhiễm trùng lan rộng: Từ hậu môn, vi khuẩn có thể xâm nhập vào máu gây nhiễm trùng huyết
• Rò hậu môn: Hậu quả của việc viêm nhiễm kéo dài, gây rách mô và hình thành đường rò
• Hẹp hậu môn: Biến chứng sau viêm loét hoặc can thiệp ngoại khoa, khiến đại tiện khó khăn
• Rối loạn chức năng đại tiện: Gây cảm giác luôn buồn đi ngoài, đại tiện không hết hoặc són phân

Từ kinh nghiệm bản thân, Tuấn tôi luôn nhắc bà con rằng, trĩ tắc mạch là biến chứng nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể xử lý hiệu quả nếu được phát hiện và điều trị sớm. Quan trọng nhất là đừng chần chừ, chủ quan và tuyệt đối không tự ý điều trị tại nhà khi chưa có chẩn đoán chính xác từ người có chuyên môn.

Phương pháp điều trị trĩ tắc mạch: Bà con nên biết để tránh biến chứng

Tuấn tôi thường nhấn mạnh rằng, để điều trị hiệu quả, bà con cần hiểu rõ các phương pháp điều trị sao cho phù hợp với tình trạng bệnh, thể trạng cơ thể cũng như khả năng đáp ứng điều trị của từng người.

Điều trị bằng thuốc tây

Đối với cách điều trị này, Tuấn tôi khuyến cáo bà con chú ý tuân thủ liều lượng và chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa để tránh lạm dụng thuốc gây tác dụng phụ.

• Thuốc giảm đau, chống viêm không steroid (NSAIDs): Giúp giảm đau, sưng như paracetamol, ibuprofen.
• Thuốc kháng sinh: Dùng khi có dấu hiệu nhiễm trùng tại búi trĩ.
• Thuốc làm bền thành mạch, tăng tuần hoàn tĩnh mạch: Như diosmin, hesperidin, rutin.
• Thuốc nhuận tràng, làm mềm phân: Giúp giảm áp lực khi đi ngoài, hạn chế táo bón.
• Thuốc bôi tại chỗ: Chứa lidocain, hydrocortison giúp giảm đau tức thời.

Trong trường hợp búi trĩ đã lớn, sa nặng (độ 3, 4), không thể tự co lên sau khi đi vệ sinh hoặc thậm chí sa thường xuyên và không đáp ứng với các phương pháp điều trị nội khoa (dùng thuốc, thay đổi lối sống) dù đã kiên trì, bác sĩ có thể chỉ định can thiệp ngoại khoa. Các phương pháp này bao gồm phẫu thuật cắt trĩ, khâu triệt mạch trĩ dưới hướng dẫn siêu âm, hoặc các kỹ thuật ít xâm lấn hơn như thắt vòng cao su, chích xơ, đốt laser, hay phẫu thuật Longo…. Việc lựa chọn phương pháp nào sẽ phụ thuộc vào mức độ trĩ, tình trạng sức khỏe của bà con và chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

Mẹo dân gian chữa trĩ

Tuấn tôi biết nhiều bà con ở vùng quê vẫn quen dùng các mẹo dân gian để giảm đau, tiêu viêm tạm thời. Tuy nhiên, cần hiểu rõ ưu nhược điểm để tránh chủ quan.

• Ngâm hậu môn với nước ấm pha muối hoặc lá trầu không: Giảm sưng đau, sát khuẩn.
• Dùng gel nha đam thoa ngoài: Làm dịu vùng tổn thương, giảm rát.
• Uống nước rau diếp cá, ăn rau má: Giúp thanh nhiệt, mát gan, hỗ trợ nhuận tràng.
• Đắp lá bỏng, lá thiên lý giã nát: Giảm viêm, sát khuẩn tại chỗ.

Ưu điểm: Nguyên liệu dễ kiếm, rẻ tiền, phù hợp với người có triệu chứng nhẹ.

Nhược điểm: Thường có iệu quả chậm, chỉ nên dùng hỗ trợ, không thay thế điều trị chuyên sâu.

Đông y chữa trĩ 

Theo quan điểm của Tuấn tôi, trĩ tắc mạch không chỉ là hiện tượng máu đông cục bộ mà còn phản ánh tình trạng khí huyết ứ trệ, thấp nhiệt bên trong cơ thể. Đông y coi hậu môn là nơi kết thúc của kinh mạch toàn thân, nếu khí huyết tắc, Tỳ Vị suy, âm dương mất điều hòa thì bệnh sẽ phát sinh. Trong Đông y, hướng điều trị thường là vừa hoạt huyết hóa ứ, vừa bổ trung ích khí, thanh nhiệt, tiêu viêm, làm mềm phân, dưỡng huyết để không còn táo bón – căn nguyên gây áp lực lên búi trĩ.

Lời khuyên từ Tuấn tôi

Tuấn tôi khuyên bà con khi phát hiện các triệu chứng trĩ tắc mạch nên thăm khám càng sớm càng tốt. Tránh tình trạng để lâu khiến bệnh chuyển biến nặng, đau đớn kéo dài, thậm chí dẫn đến biến chứng nguy hiểm như hoại tử, nhiễm trùng. Trong quá trình điều trị, bà con cần tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ, thầy thuốc, không tự ý ngừng thuốc hay thay đổi phương pháp khi chưa có hướng dẫn chuyên môn. Việc điều trị trĩ tắc mạch muốn hiệu quả cần sự kiên trì và tuân thủ đầy đủ phác đồ.

Để phòng ngừa bệnh tái phát và bảo vệ sức khỏe hậu môn trực tràng, Tuấn tôi có vài lưu ý:

• Ưu tiên chế độ ăn nhiều chất xơ: rau xanh, củ quả, ngũ cốc nguyên cám
• Uống đủ nước mỗi ngày, ít nhất 1,5 – 2 lít để hỗ trợ nhuận tràng
• Tránh rặn mạnh khi đi đại tiện, không ngồi lâu trong nhà vệ sinh
• Tăng cường vận động nhẹ nhàng, tránh ngồi hoặc đứng quá lâu
• Giữ vệ sinh vùng hậu môn sạch sẽ, khô thoáng, đặc biệt sau mỗi lần đi tiêu
• Hạn chế rượu bia, đồ cay nóng, các loại thực phẩm chiên rán, dầu mỡ
• Tái khám định kỳ nếu đã từng mắc trĩ để theo dõi và phòng ngừa kịp thời

Trĩ tắc mạch là biến chứng không thể xem thường, nhưng nếu được phát hiện và điều trị đúng cách từ sớm, bà con hoàn toàn có thể kiểm soát và phục hồi sức khỏe.

Lưu ý: Hiệu quả điều trị thường không giống nhau giữa các cá nhân, tùy thuộc vào cơ địa, tình trạng sức khỏe và cách thức sử dụng. Thông tin trên website này chỉ mang tính tham khảo, không thay thế lời khuyên từ bác sĩ hay hướng dẫn chuyên môn y tế. Chúng tôi không chịu trách nhiệm về mọi hậu quả nếu bạn tự ý áp dụng mà không có sự tư vấn từ chuyên gia. Để được hỗ trợ chi tiết và phác đồ phù hợp nhất, vui lòng liên hệ trực tiếp đội ngũ lương y, bác sĩ Đỗ Minh Đường.

Câu hỏi liên quan

Chia sẻ