Triệu Chứng, Nguyên Nhân Và Điều Trị Hội Chứng Ruột Kích Thích

Trang chủ » Triệu chứng » Hội Chứng Ruột Kích Thích: Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Cách Điều Trị

Tuấn tôi nhận thấy rất nhiều bà con vẫn còn mơ hồ về hội chứng ruột kích thích – một tình trạng phổ biến nhưng dễ bị bỏ qua. Đây là căn bệnh đường tiêu hóa không gây tổn thương thực thể nhưng lại gây khó chịu kéo dài với các biểu hiện như đau bụng, đầy hơi, thay đổi nhu động ruột. Bà con nào đang gặp phải tình trạng bụng dạ thất thường, ăn uống kém hấp thu, mệt mỏi kéo dài thì nên chú ý theo dõi bài viết này. Bởi thông tin trong đây sẽ giúp bà con hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng cũng như cách khắc phục phù hợp theo cả Đông y và Tây y.

Hội chứng ruột kích thích là gì? Bà con có đang hiểu đúng về bệnh?

Tuấn tôi gặp rất nhiều bà con trong tình trạng rối loạn tiêu hóa kéo dài nhưng lại không phát hiện tổn thương thực thể nào khi nội soi hay làm các xét nghiệm cận lâm sàng. Đa phần đều mắc phải hội chứng ruột kích thích – một bệnh lý mạn tính liên quan đến chức năng đường ruột.

Hội chứng ruột kích thích (IBS) là rối loạn chức năng của ruột già, biểu hiện bằng tình trạng đau bụng, chướng bụng, rối loạn đại tiện (tiêu chảy hoặc táo bón), nhưng không có bất kỳ tổn thương thực thể nào được ghi nhận qua các xét nghiệm. Bệnh thường gặp ở người trưởng thành, đặc biệt là phụ nữ dưới 50 tuổi, người làm việc căng thẳng, hoặc có tiền sử rối loạn tâm thần kinh như lo âu, trầm cảm. Vị trí khởi phát bệnh chủ yếu là ở vùng đại tràng, nhưng cảm giác khó chịu có thể lan khắp ổ bụng, gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng sống hằng ngày của bà con.

Vì sao mắc hội chứng ruột kích thích? Nguyên nhân không đơn giản như bà con nghĩ

Rất nhiều người nghĩ rằng chỉ cần ăn uống thất thường là nguyên nhân gây bệnh, nhưng thực tế, hội chứng này xuất phát từ nhiều cơ chế phức tạp hơn. Tuấn tôi sẽ chia sẻ rõ hơn để bà con nắm được.

Nguyên nhân theo Y học hiện đại

Tôi thường thấy bà con lầm tưởng bệnh này chỉ liên quan đến ăn uống, nhưng trên thực tế, nguyên nhân hiện đại cho thấy nó đa yếu tố:

Rối loạn vận động ruột: Thành ruột co bóp bất thường, hoặc co bóp quá mạnh gây tiêu chảy, hoặc co bóp yếu gây táo bón.
Rối loạn trục não – ruột: Não bộ và hệ tiêu hóa có mối liên hệ chặt chẽ. Căng thẳng kéo dài, trầm cảm, lo âu làm rối loạn dẫn truyền thần kinh, gây rối loạn tiêu hóa.
Tăng nhạy cảm nội tạng: Người mắc IBS có ngưỡng cảm nhận đau ở ruột thấp hơn người bình thường, chỉ kích thích nhẹ cũng gây đau.
Rối loạn hệ vi sinh đường ruột: Mất cân bằng giữa vi khuẩn có lợi và có hại trong đường ruột khiến chức năng tiêu hóa bị suy giảm.
Hậu nhiễm trùng đường tiêu hóa: Một số bà con từng bị tiêu chảy cấp do vi khuẩn, virus có thể phát triển thành IBS kéo dài sau đó.
Chế độ ăn uống, sinh hoạt thiếu điều độ: Ăn nhiều đồ cay nóng, dầu mỡ, sử dụng rượu bia, cà phê, hút thuốc lá, ít vận động cũng góp phần thúc đẩy bệnh.

Nguyên nhân theo Y học cổ truyền

Từ góc nhìn của Đông y, hội chứng ruột kích thích không có tên bệnh rõ ràng mà nằm trong phạm trù chứng “phúc thống” (đau bụng), “tiết tả” (tiêu chảy) hoặc “táo kết” (táo bón). Tuấn tôi nhận thấy bệnh liên quan mật thiết đến sự mất điều hòa của tạng phủ, đặc biệt là Tỳ, Can và Thận.

Can khí uất kết: Khi bà con bị stress, lo lắng kéo dài, Can khí bị uất trệ làm mất điều hòa với Tỳ Vị. Hậu quả là khí cơ nghịch hành, gây đầy bụng, đau tức bụng, tiêu chảy xen táo bón.
Tỳ hư thấp trệ: Tỳ chủ vận hóa thủy cốc, nếu Tỳ hư do ăn uống thất thường, dùng nhiều đồ sống lạnh, làm việc quá sức, thì không vận hóa được mà sinh ra thấp trệ, gây rối loạn đại tiện.
Thận dương hư: Trường hợp này thường gặp ở người cao tuổi, người yếu, thể trạng suy kém. Thận dương không ôn ấm được Tỳ Vị sẽ dẫn đến đại tiện lỏng, bụng lạnh, mệt mỏi.
Khí huyết bất túc: Sau bệnh dài ngày, khí huyết hao tổn, tạng phủ suy yếu, đường ruột dễ bị kích thích và phản ứng quá mức.

Triệu chứng hội chứng ruột kích thích: Đừng bỏ qua những dấu hiệu quen mà lạ

Có bà con bị tiêu chảy, người thì táo bón, người lại đầy bụng chướng hơi triền miên mà không rõ nguyên nhân. Điểm chung là bệnh dai dẳng, ảnh hưởng đến sinh hoạt và công việc hằng ngày nhưng thường bị bỏ qua vì nghĩ chỉ là rối loạn tiêu hóa thông thường.

Dưới đây là các triệu chứng điển hình mà bà con cần lưu ý:

Đau bụng âm ỉ hoặc quặn từng cơn, thường xuất hiện sau ăn hoặc khi căng thẳng
Bụng chướng, đầy hơi, khó tiêu
Rối loạn đại tiện: tiêu chảy, táo bón hoặc xen kẽ cả hai
Đi ngoài không hết phân, cảm giác mót rặn
Phân lỏng, nát, kèm nhầy nhưng không có máu
Cảm giác nhẹ bụng sau khi đi đại tiện
Thường đau bụng vào buổi sáng hoặc sau khi ăn nhiều dầu mỡ
Mệt mỏi, khó ngủ, chán ăn, kém hấp thu
Cảm giác lo âu, dễ kích thích, hồi hộp khi có triệu chứng

Biến chứng hội chứng ruột kích thích: Chủ quan là rước họa vào thân

Bà con chớ chủ quan, dù không đe dọa trực tiếp đến tính mạng nhưng để lâu, chủ quan không khám chữa sẽ đối mặt với những biến chứng nghiêm trọng như:

Suy nhược cơ thể do kém hấp thu chất dinh dưỡng
Sụt cân, mất nước, thiếu chất kéo dài
Rối loạn giấc ngủ, suy giảm trí nhớ, lo âu, trầm cảm
Ảnh hưởng chất lượng cuộc sống, giảm năng suất lao động
Dễ nhầm lẫn với các bệnh lý nghiêm trọng khác như viêm đại tràng, ung thư đại trực tràng dẫn đến điều trị sai cách
Gây rối loạn tâm – sinh lý nếu bệnh kéo dài không kiểm soát

Tuấn tôi khuyên bà con khi thấy những dấu hiệu kéo dài không rõ nguyên nhân, nhất là những triệu chứng liên quan đến tiêu hóa thì nên đi khám sớm để xác định rõ nguyên nhân và điều trị đúng hướng, tránh hệ lụy về sau.

Phương pháp điều trị hội chứng ruột kích thích: Chọn đúng cách, bệnh lui nhanh

Tuấn tôi thường nhấn mạnh rằng, để điều trị hiệu quả, bà con cần hiểu rõ các phương pháp điều trị sao cho phù hợp với tình trạng bệnh, thể trạng và mức độ triệu chứng. Mỗi hướng tiếp cận sẽ có ưu và nhược điểm riêng, bà con nên nắm kỹ để lựa chọn cho đúng.

Điều trị bằng thuốc tây

Đối với cách điều trị này, Tuấn tôi khuyến cáo bà con chú ý đến tác dụng phụ và thời gian sử dụng thuốc để tránh lệ thuộc hay nhờn thuốc.

Nhóm thuốc chống co thắt đại tràng: giúp giảm đau bụng, cải thiện co thắt ruột.
Thuốc chống tiêu chảy: áp dụng cho trường hợp IBS thể tiêu chảy.
Thuốc nhuận tràng: dành cho bà con bị táo bón kéo dài.
Thuốc điều chỉnh hệ vi sinh: như men vi sinh hoặc kháng sinh không hấp thu để điều hòa hệ tiêu hóa.
Thuốc chống lo âu, trầm cảm: dùng trong trường hợp bà con có kèm rối loạn thần kinh ruột – não.

Lưu ý khi dùng:

Chỉ dùng thuốc khi có chỉ định rõ ràng từ bác sĩ chuyên khoa.
Không tự ý kết hợp nhiều nhóm thuốc, tránh tương tác không mong muốn.
Cần theo dõi tác dụng phụ như buồn ngủ, đau đầu, rối loạn nhịp tim…

Mẹo dân gian chữa hội chứng ruột kích thích: Có nên áp dụng?

Tuấn tôi thấy bà con mình hay truyền miệng nhau các mẹo dân gian chữa bệnh. Tuy hiệu quả chưa được khoa học kiểm chứng rõ ràng, nhưng nếu áp dụng đúng cách và cơ địa phù hợp, cũng có thể giúp hỗ trợ cải thiện triệu chứng nhẹ.

Uống nước lá ổi non: giúp cầm tiêu chảy, giảm chướng bụng.
Dùng nghệ tươi với mật ong: hỗ trợ chống viêm, làm lành niêm mạc ruột.
Uống trà gừng: giúp làm ấm bụng, giảm đầy hơi, buồn nôn.
Lá mơ lông giã lấy nước uống: được dùng nhiều trong dân gian trị tiêu chảy mạn.

Đánh giá:

Ưu điểm: nguyên liệu dễ kiếm, chi phí thấp, lành tính nếu dùng đúng.
Nhược điểm: tác dụng chậm, không thay thế được điều trị chuyên khoa, dễ nhầm lẫn trong chế biến gây phản tác dụng.

Đông y chữa hội chứng ruột kích thích

Theo Đông y, hội chứng ruột kích thích phần nhiều liên quan đến Can khí uất, Tỳ hư, Thận dương hư. Phép trị thường là sơ Can, kiện Tỳ, ôn Thận, hòa vị – mục tiêu là điều chỉnh lại toàn bộ cơ chế tiêu hóa của cơ thể chứ không chỉ giảm đau, giảm đi ngoài hay chống táo bón.

Điều trị bằng Đông y có ưu điểm là tác dụng chậm nhưng bền vững, giảm khả năng tái phát nếu kết hợp điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt. Đồng thời, thuốc nam được bào chế từ thảo dược nên khá lành tính, phù hợp cả với người cao tuổi, người có bệnh nền mãn tính. Với những bà con đã dùng đủ cách mà chưa thấy hiệu quả, Tuấn tôi tin Đông y chính là hướng đi đáng cân nhắc.

Lời khuyên từ Tuấn tôi

Tuấn tôi khuyên bà con khi phát hiện các triệu chứng hội chứng ruột kích thích nên thăm khám càng sớm càng tốt. Việc chủ động điều trị không chỉ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả mà còn ngăn ngừa nhiều biến chứng không mong muốn. Trong quá trình khám chữa, bà con cần tuyệt đối tuân thủ đúng hướng dẫn, phác đồ từ bác sĩ hoặc thầy thuốc, không tự ý dừng thuốc hoặc chuyển đổi phương pháp tùy tiện.

Để phòng ngừa và hỗ trợ điều trị bệnh hiệu quả, bà con nên lưu ý một số điểm sau:

Ăn uống điều độ, tránh bỏ bữa, hạn chế đồ cay nóng, dầu mỡ, thực phẩm nhiều gas
Giữ tinh thần thoải mái, tránh lo âu, căng thẳng kéo dài
Duy trì vận động nhẹ nhàng mỗi ngày giúp tăng nhu động ruột
Uống đủ nước, bổ sung rau xanh, trái cây trong khẩu phần
Tránh dùng thuốc tùy tiện, đặc biệt là thuốc kháng sinh, nhuận tràng không có chỉ định
Khám sức khỏe định kỳ, theo dõi thường xuyên các dấu hiệu rối loạn tiêu hóa kéo dài

Hội chứng ruột kích thích tưởng đơn giản nhưng nếu không phát hiện và điều trị sớm sẽ khiến bà con mệt mỏi, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống. Tuấn tôi hy vọng những chia sẻ từ kinh nghiệm thực tế trên đây có thể giúp bà con hiểu đúng và chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe của mình.

Lưu ý: Hiệu quả điều trị thường không giống nhau giữa các cá nhân, tùy thuộc vào cơ địa, tình trạng sức khỏe và cách thức sử dụng. Thông tin trên website này chỉ mang tính tham khảo, không thay thế lời khuyên từ bác sĩ hay hướng dẫn chuyên môn y tế. Chúng tôi không chịu trách nhiệm về hậu quả nếu bạn tự ý áp dụng mà không có sự tư vấn từ chuyên gia. Để được hỗ trợ chi tiết và phác đồ phù hợp nhất, vui lòng liên hệ trực tiếp đội ngũ lương y, bác sĩ Đỗ Minh Đường.